در این مقاله از مجله علمی داروکده به بررسی گیاهان دارویی موثر در لاغری که در طب ایرانی بر آنها تاکید شده است، میپردازیم.
نویسنده: دکتر نیوشا اسماعیل زاده
تحریریه داروکده
آخرین به روزرسانی:
08 دی 1403
آیا این مطلب برای شما مفید بود؟
08 دی 1403
33K
گیاهان دارویی لاغری در طب سنتی
در سالهای اخیر، علاقه به درمانهای طبیعی و روشهای سنتی برای دستیابی به تناسب اندام و لاغری افزایش یافته است. در میان این روشهای سنتی، درمانهای مرتبط با طب سنتی ایرانی دارای یک گنجینه غنی از دانش در مورد استفاده از گیاهان دارویی برای بهبود سلامت جسمی و کاهش وزن است. طب ایرانی بر رویکرد جامع به سلامت تأکید دارد که تعادل بین بدن، ذهن و روح را حفظ میکند. در این فلسفه، استفاده از گیاهان مختلف که به خاطر خواص درمانیشان شناخته شدهاند، مهم است. کارایی این گیاهان توسط تحقیقات علمی که مزایای تغذیهای و دارویی آنها را تأیید میکند، پشتیبانی میشود. مطالعات نشان دادهاند که برخی از گیاهان دارویی طب ایرانی میتوانند در متابولیسم چربی، کاهش اشتها و بهبود سلامت گوارش مؤثر باشند. با گنجاندن این درمانهای طبیعی در برنامه روزانه، افراد میتوانند از قدرت طبیعت برای دستیابی به تناسب اندام بهره ببرند.
هدف این مقاله بررسی مزایا و نکات قابل توجه در استفاده از گیاهان دارویی ذکر شده در طب ایرانی برای رسیدن به تناسب اندام است.
آنچه در این مقاله میخوانید:
مدت زمان تقریبی مطالعه: 10 دقیقه
ویرایش و نظارت علمی:
دکتر روجا رحیمی، متخصص داروسازی سنتی، استاد دانشکده طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی تهران
رییس مرکز رشد طب و داروسازی سنتی و فرآوردههای طبیعی
کاهش وزن، تناسب اندام و لاغری در طب سنتی ایرانی بهصورت جامع و کل نگر، مورد بررسی قرار میگیرد. این رویکرد بر اصلاح سبک زندگی و استفاده از گیاهان دارویی تأکید دارد. در این روش، اعتقاد بر این است که چاقی معمولاً ناشی از عدم تعادل در اخلاط چهارگانه بدن (بلغم، صفرا، سودا، دم) است که عمدتا به دلیل تغذیه نادرست و سپس عدم تحرک به وجود میآید. در طب ایرانی چاقی به دو دسته چاقی لحمی و چاقی شحمی تقسیم میشود. چاقی لحمی به افزایش حجم و وزن بدن به دلیل افزایش حجم و وزن عضلات گفته میشود. این حالت بیشتر در ورزشکاران دیده میشود و کمتر با بیماریهای قلبی-عروقی در ارتباط است. اما در مقابل، چاقی شحم بیشتر با افزایش میزان چربی در بدن مرتبط است و میتواند باعث بروز بیماریهای قلبی-عروقی و متابولیکی شود. در بروز چاقی شحمی، افزایش خلط بلغم تاثیر به سزایی دارد و به دلیل طبع سرد و تر خود، متابولیسم پایه را کاهش دهد و باعث تجمع مواد در بدن و در نتیجه چاقی شود. در طب ایرانی به طور عمده با تمرکز بر اصلاح مزاج (طبع)، معده و سبک زندگی به درمان چاقی پرداخته میشود. به علاوه مدیریت استرس و خواب کافی در کنار ورزش متعادل به داشتن تناسب اندام کمک میکند. همچنین نقش دفع منظم مواد از بدن و پرهیز از مصرف غذاهای نفّاخ پررنگ است. در این میان استفاده صحیح و مناسب از گیاهان دارویی نقش مهمی ایفا میکند. باید توجه داشت که این گیاهان تنها در صورت مصرف تحت نظر پزشک متخصص طب سنتی میتواند کمعارضه باشد. در غیر این صورت افراد عوارضی را تجربه خواهند کرد.
در طب سنتی ایرانی رویکردهای هدفمند برای کاهش چربی شکم و پهلو، بر اصلاح رژیم غذایی و سبک زندگی، بهبود وضعیت معده و دستگاه گوارش و دفع مواد زائد از بدن استوار است. با استفاده از راهکارهای طب سنتی در مرحله اول، سوءهاضمه و نفخ برطرف میشود که خود نقش مهمی در کاهش سایز ناحیه شکم و پهلو دارد. پرهیز از مواد غذایی حاوی قندهای ساده و خمیر، اصلیترین نقش را در بهبود وضعیت دستگاه گوارش، و رفع سوءهاضمه و نفخ دارد. در ادامه اصلاح تغذیه باعث کاهش تولید خلط بلغم و دفع بلغم تجمع یافته از بدن میشود که خود به کاهش سایز شکم و نواحی اطراف آن کمک میکند. روغن مالی با روغنهای گرم، مانند روغن سیاه دانه، روغن بابونه و روغن معرّق ( از روغنهای طب ایرانی حاوی بوره ارمنی و روغن بابونه و شنبلیله) نیز میتواند به طور موضعی به از بین رفتن چربیهای دور شکم کمک کند.
یکی از استراتژیهای درمان در طب ایرانی، بهبود وضعیت کبد است. وضعیت کبد به صورت شاخصی بر صورت و پوست آن تاثیر میگذارد. رویکرد طب در این مورد بر کاهش متناسب چربی صورت، حفظ و بازگردان سلامت پوست است. باید توجه داشت که لاغری صورت وابستگی نزدیکی با لاغری بدن دارد. در حین اصلاح رژیمهای غذایی، بعضی افراد در ابتدا لاغری صورت را تجربه میکنند که امری نامطلوب است. به همین دلیل توصیه میشود مصرف پروتئین در این افراد افزایش یابد. به علاوه مصرف موضعی روغنهای لاغرکنندهی گفته شده، میتواند به کاهش هر چه سریعتر و متناسبتر کمک کند.
استفاده از انواع سکنجبین، که از سرکه سیب تهیه شده باشد، در اصلاح کبد و کمک به کاهش وزن موثر است. سکنجبین به همراه سایر داروهای گیاهی تجویز شده برای پاکسازی کبد، به برطرف شدن مشکلات پوستی به خصوص در ناحیه صورت کمک میکند و تیرگی آن را کاهش میدهد. این امر میتواند به بهبود وضعیت ظاهری صورت و پوست آن کمک کند.
در طب سنتی انواع مختلفی از اشکال دارویی و داروهای گیاهی وجود دارد که بسته به مزاج فرد توصیه و تجویز میشوند. باید توجه داشت که مزاج فرد نقش مهمی در موفقیت درمان لاغری ایفا میکند. تجویز روزانه دمنوشها و سالاد حاوی کاهو، کلم و خیار به افراد با غلبه خلط بلغم که دارای سطح پایینی از متابولیسم هستند توصیه نمیشود. همچنین در این افراد مصرف لبنیات، ترشیجات و میوههای آبدار با طبع سرد منع مصرف دارد.
فرمولاسیونهای گیاهی که در طب ایرانی برای لاغری استفاده میشوند متفاوت است. از اصلیترین گیاهان دارویی موجود در این فرآوردهها میتوان به آویشن، سیاهدانه و زنیان اشاره کرد. در ادامه به اشکال دارویی رایج در لاغری اشاره خواهیم کرد.
- ربها: ربها در واقع جوشانده تغلیظ شده میوههایی مانند به، سیب و انار است. ربها تقویت کننده دستگاه گوارش هستند و به برطرف شدن سوءهاضمه و نفخ کمک میکنند. ربها به عنوان جز اساسی در درمانهای لاغری در طب سنتی هستند.
- پودرها: پودرهای گیاهی حاصل از انواع مختلف گیاهان میتوانند با آب یا سایر نوشیدنیها مخلوط شوند تا مصرف آنها آسانتر شود. پودرهایی مانند پودر شنبلیله، میوه زنیان و بذر کرفس میتوانند به بهبود هاضمه و تقویت دستگاه گوارش کمک کنند و متابولیسم پایه را افزایش دهند. پودرها در طب ایرانی با کلمه سفوف شناخته میشوند.
- کپسولها و قرصها: این دو اشکال دارویی جامد هستند و در افراد با طبع سرد و تر به همراه سفوفات، ارجح هستند. در بازار مکملهای دارویی، کپسولها و قرصهای متعددی برای لاغری وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره میکنیم. شما میتوانید این محصولات را از داروخانه آنلاین تهیه فرمایید. یکی از معروفترین فرآوردهها، قرص هزال، به معنی لاغری، ساخته شرکت سینافرآور است. این قرص حاوی زیره سیاه، مرزنجوش، سداب و زنیان است و به کاهش توده چربی و بهبود هضم غذا کمک میکند. فرآورده بعدی گین استاپ مُهَزِّل، به معنی لاغرکننده، فرموله شده در شرکت نیاک است. این کپسول حاوی زنیان، زیره، مرزنجوش ، سداب و رازیانه است. این فرآورده معده را گرم میکند. با توجه به وجود گیاه رازیانه در این فرآورده، استفاده از آن به آقایان، نوجوانان در سن بلوغ و زنان با سرطانهای وابسته به استروژن توصیه نمیشود. برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله "گیاه رازیانه با نام علمی Foeniculum vulgare" تالیف و ترجمه سرکار خانم دکتر شیدا احمدی کولایی مراجعه نمایید.
- سکنجبینها: یکی از اصلیترین اجزاء درمانی در طب ایرانی، استفاده از سکنجبینهاست. سکنجبینها دارای یک جزء ترش (مانند سرکه سیب، سرکه انگور، آب لیمو و...) و یک جزء شیرین (مانند عسل یا شکر) هستند. این فرآوردهها به دلیل قدرت نفوذ بالای خود نقش مهمی در کاهش پلاکهای چربی و سطح تریگلیسیرید دارد. به علاوه سکنجبینها به خوبی التهابات کبدی را کاهش میدهند. دو سکنجبین پرکاربرد در لاغری در طب ایرانی، سکنجبین بزوری و سکنجبین عنصلی است که مصرف یک قاشق غذاخوری از آنها که در یک لیوان آبجوش حل شده باشد و صبح ناشتا مصرف شود، بسیار مفید و موثر است. برای تاثیر هر چه بیشتر، توصیه میشود هر دو این فرآوردهها تحت نظر پزشک متخصص طب سنتی مصرف شود و طول مدت درمان و سایر فرآوردههای تکمیل کننده، توسط آنها تعیین شود.
- دمنوشها و چایها: استفاده از دمنوشها میتواند در اندازه مناسب و بسته به مزاج فرد کمک کننده باشند. دمنوشهایی که از گیاهانی مانند چای سبز، زنیان یا زیره تهیه شدهاند، معمولاً برای بهبود هضم، افزایش متابولیسم و سرکوب اشتها مصرف میشوند.
در طب سنتی ایرانی، چندین گیاه دارویی به خاطر اثربخشی آنها در کاهش وزن از طریق مکانیسمهای مختلف مانند سرکوب اشتها، افزایش متابولیسم و کاهش توده چربی شناخته شدهاند. برخی از بهترین گیاهان عبارتند از:
- سیاهدانه (Nigella sativa): این گیاه به طور گستردهای مورد مطالعه قرار گرفته است و باعث کاهش وزن بدن و بهبود پروفایل لیپیدی با افزایش فرآیندهای متابولیکی میشود.
- آویشن (Zataria multiflora): یا صعتر به خاطر خواص آنتیاکسیدانی خود شناخته شده است. این گیاه همچنین به بهبود هضم کمک میکند و سطح متابولیسم را افزایش میدهد.
- زیره (Cuminum cyminum): میوههای زیره نقش موثری در افزایش متابولیسم دارند. مصرف روزانه آن به چربی سوزی و کاهش سایز شکم و پهلوها کمک میکند.
- رازیانه (Foeniculum vulgare): میوههای رازیانه دارای خواص دیورتیک هستند که به کاهش احتباس آب و تسهیل هضم کمک میکند. بنابراین در مدیریت وزن نیز موثر است.
- چای سبز (Camellia sinensis): چای سبز غنی از کاتچینهایی مانند EGCG (اپیگالوکاتچین گالات) است و به خاطر خواص چربی سوزی خود شناخته میشود. همچنین باعث افزایش سطح متابولیسم میشود.
- شنبلیله (Trigonella foenum-graecum): دانههای شنبلیله در کنترل سطح چربی و قند خون و به طور کلی در بهبود بیماریهای متابولیکی موثر است.
به صورت کلی، این گیاهان به افزایش سطح متابولیسم پایه، بهبود هاضمه و دفع مواد زائد از بدن کمک میکنند.
اگرچه مصرف خودسرانه دمنوشها به صورت روزانه و بیش از یک ماه توصیه نمیشود، بسته به مزاج فرد میتوان از بعضی دمنوشهای گیاهی بهره برد. در ادامه به ذکر برخی از آنها میپردازیم.
- چای سبز: چای سبز غنی از کاتچینها و کافئین است و به خاطر خواص ترموژنتیک خود شناخته میشود. این چای باعث افزایش متابولیسم و سوزاندن چربی حین فعالیت بدنی میشود.
- چای رازیانه: میوههای رازیانه دارای اثرات دیورتیک هستند که به کاهش احتباس آب و بهبود هضم کمک میکنند و نفخ را کاهش میدهند.
- چای زیره: زیره در بهبود پروفایل لیپیدی، بهبود هاضمه و افزایش سوخت و ساز بدن کمک میکند.
- چای نعناع فلفلی: نعناع فلفلی بخاطر خواص آرامبخش خود روی سیستم گوارش شناخته شده است و میتوان اشتهای کاذب را سرکوب کند..
برای تهیه مؤثر این چایهای گیاهی، پزشکان معمولاً توصیه میکنند یک قاشق چایخوری از دمنوش خشک را در یک فنجان آب داغ حدود ۵-۱۰ دقیقه دم کنید و پس از ولرم شدن، جرعه جرعه میل نمایید. مصرف خودسرانه هر یک از این دمنوشها، بیش از یک ماه توصیه نمیگردد.
کپسولهای لاغری تهیهشده از گیاهان دارویی در حال حاضر محبوبیت بیشتری پیدا کردهاند زیرا راحتتر مصرف شده و اثربخشی آنها در کنترل وزن مشخص گردیده است. این کپسولها مکانیسمهای مختلفی را جهت کاهش وزن به کار میگیرند که شامل افزایش متابولیسم پایه، اصلاح وضعیت معده و دستگاه گوارش، کنترل اشتها و پاکسازی کبد و رودهها میشود. کپسول اسلیم فول شرکت سبز دارو حاوی سرکه سیب، چای سبز و ویتامین ب 6 است که به لاغری و پاکسازی کبد کمک میکند. کپسول نیچرفیت شرکت دیموند نیز حاوی سبوس جوی دو سر است به کنترل اشتها و القای حس سیری کمک میکند.
پودرهای لاغری طبیعی نیز نقش موثری در پاکسازی بدن و تامین مواد غذایی موثر در حین رژیمهای لاغری ایفا میکنند. یکی از این پودرها، ماءالجبن است که با پاکسازی کبد و تامین پروتئینها به عنوان یک مکمل حمایتی عمل میکند. با توجه به نقش اساس استرس در بروز التهابات و پیچیده کردن کنترل وزن، ماءالجبن افتیمونی به عنوان یک گزینه مناسب توصیه میشود. همچنین پودر گیاهی خوراکی پی برن شرکت دینه حاوی سبوس گندم و پوسته دانههای اسفرزه است که به برطرف شدن یبوست، کاهش وزن و کاهش اشتها کمک میکند.
در طب سنتی ایرانی، قرصهای لاغری که اغلب از گیاهان تهیه میشوند، به عنوان بخشی از رویکرد جامع برای مدیریت چاقی مورد استفاده قرار میگیرند. برخلاف داروهای مدرن، این فرمولاسیونهای گیاهی به گونهای طراحی شدهاند که با فرآیندهای طبیعی بدن هماهنگ باشند. یکی از نمونههای قابل توجه، قرص دوای بلغم شرکت دیموند، حاوی زنیان، آویشن شیرازی، سیاهدانه، مصطکی و عسل است. این فرآورده به عنوان ضد نفخ و بادشکن قابل استفاده است و برای رفع بلغم و سردی مزاج تجویز میشود. دوای بلغم دارای اثرات کمکی در رفع چاقی شکمی و ورم معده است و به بهبود رفلاکس و ترشی معده کمک میکند. قرص فلوردو شرکت سینا فرآور نیز یکی از دیگر از قرصهای گیاهی موثر بر لاغری است که به کاهش جذب قند، چربی سوزی و رفع اشتهای کاذب کمک میکند. قرص فلوردو برای یبوست و بهبود عملکرد دستگاه گوارش نیز مفید است. این قرص حاوی انجدان، نعنا فلفلی و چای سبز است که گیاهانی مفید در کنترل لاغری هستند. قرص تنلس شرکت سلامت گستر آرتیمان برگرفته از فرمولاسیونهای طب سنتی است و در کاهش توده چربی و سایز شکم و پهلوها نقش موثری ایفا میکند.
در طب ایرانی مهم است ابتدا طبع خود را بشناسید و غذاهایی را مصرف کنید که با طبع شما همخوانی دارند. صبحانه و شام را به عنوان وعدههای اصلی در نظر بگیرید. از ریزهخواری و مصرف ناهار سنگین پرهیز کنید. توجه داشته باشید که فاصله بین شام و خواب باید حداقل ۳ ساعت باشد. توصیه میشود شام بین ساعت 7 تا 8 شب مصرف شود. سعی کنید در همه شرایط از غذاهای کاملاً طبیعی و تازه استفاده کنید. غلات سبوسدار مانند نان سنگک و برنج قهوهای را در برنامهی غذایی خود قرار دهید و پروتئینها را از گوشت گوسفند، بوقلمون و مرغ محلی و حبوبات تأمین کنید. انواع سبزیجات تازه و میوههای فصل را در رژیم غذایی خود بگنجانید. توجه داشته باشید که در صورت داشتن مزاج سرد و تر، از میوههای گرم و شیرین مانند انجیر و انگور استفاده کنید و از میوههای آبدار مانند هندوانه و خیار پرهیز کنید. به علاوه مصرف کدوسبز، کاهو و کلم برای افراد با غلبه خلط بلغم توصیه نمیشود. این صیفی جات متابولیسم بدن را کاهش میدهند و باعث اختلال در هضم غذا میشوند.
استفاده از از مصلحهای غذایی یکی از راههای مناسب برای کاهش تولید خلط بلغم است. به عنوان مثال، زیره و زعفران برای برنج یا زنیان و آویشن برای سالاد مفید است. به علاوه بهتر است از سالادهای گرم مانند سالاد نعنا، ریحان و زیتون استفاده شود. ترجیحا غذا را بپزید و از مصرف سرخ کردنیها پرهیز نمایید.
مصرف غذاها و نوشیدنیها به صورت سرد، بسیار مضر است و باید پرهیز شود. به علاوه به طور کلی مصرف سالاد، لبنیات و ترشیجات باید محدود شود.
پرهیز از در هم خوری، پرخوری و ریزه خواری نیز ضروری است.
استفاده از سوپها، آشها و خورشها در طب سنتی نقش مهمی در مدیریت چاقی دارد. این غذاها میتوانند مواد غذایی خوب پخته شده را با القای احساس سیری و بدون وارد کردن کالری اضافی در اختیار بدن قرار دهند. سوپها و خورشهای گرم تهیه شده از سبزیجات و حبوبات تازه، به دفع بلغم اضافی از بدن و متعادل سازی اخلاط، کمک میکنند. سوپهای حاوی مرغ، هویج و کرفس غنی از پروتئین و فیبر هستند که به همراه زردچوبه، فلفل و آویشن میتوانند به متعادل سازی طبع کمک کنند. مزاج سوپها با توجه به فصل میتواند متغیر باشد به این صورت که در فصل تابستان از رب انار و در فصل زمستان از ادویهها و سبزیجات با طبع گرم بهره برده شود. تحقیقات نشان دادهاند که گنجاندن سوپها در رژیم غذایی میتواند منجر به کاهش کالری مصرفی و القای سیری شود. سوپها در طب سنتی ایرانی به عنوان یک وعده مغذی عمل میکنند و به کنترل مؤثر وزن کمک میکند.
صبحانه در طب ایرانی یکی از وعدههای مهم غذایی است. توصیه میشود برای کمک به کنترل اشتها در طول روز و کارکرد بهتر دستگاه گوارش از مصرف مواد قندی به خصوص کیک و شیرینی جات در این وعده پرهیز شود. مصرف ارده، شیره، تخم مرغ نیمرو شده در روغن زیتون، بادام شیرین، مویز، نان سبوسدار تهیه شده از آرد گندم و جو توصیه میگردد. به علاوه استفاده از غلات کامل و میوههایی مانند سیب نیز میتواند مفید واقع شود.
در طب ایرانی توصیه شده است که تنها در حالت گرسنگی غذا میل شود. صحیحترین حالت تناول غذا این است که یک روز صبحانه و شام میل شود و روز بعد تنها ناهار. هدف از این کار، فاصلهگذاری بین وعدههای غذایی برای هضم بهتر و جلوگیری از تجمع مواد در بدن است. به علاوه توصیه شده است که از مصرف غذاهای متعدد به مقدار زیاد در یک وعده پرهیز شود.
ممکن است در ابتدا مصرف وعدههای اصلی به این صورت باعث ریزهخوری شود. توصیه میشود برای کنترل گرسنگی از مواد غذایی کم کالری و مقوی استفاده شود.
درمان چاقی در طب ایرانی بر پایه اصلاح مزاج استوار است. به این صورت که سطح متابولیسم پایه فرد با اصلاح سبک زندگی افزایش مییابد. اصلاح تغذیه، اصلاح دستگاه گوارش، ورزش متعادل و منظم، خواب کافی و در وقت معین و رعایت فاصله سه ساعته بین غذا و خواب ضروری است. به علاوه جایگزینی کامل روغنهای آفتابگردان، کنجد و روغنهای نباتی با روغن زیتون، روغن نارگیل و روغن آووکادو توصیه میشود. همچنین بهتر است مصرف برنج به دوبار در هفته محدود شود و مکملهای اختصاصی پوست و مو مانند هیرویت به رژیم غذایی اضافه شود.
برای داشتن بدن سالم در ادامه کاهش وزن، بهتر است نرخ ایمن کاهش وزن حدود ۰٫۵ تا ۱ کیلوگرم در هفته حفظ شود. این کاهش وزن تدریجی به بدن کمک میکند تا با شرایط جدید سازگاری پیدا کند و از عوارض ناشی از کاهش وزن شدید مانند ریزش مو، کاهش توده عضلانی، خستگی، ضعف و خشکی پوست جلوگیری شود. به علاوه حفظ عادات غذایی صحیح و سبک زندگی سالم تبدیل به روندی همیشگی میشود.
مدت زمان لازم برای کاهش وزن بستگی به میزان اضافه وزن و وزن نهایی تعیین شده دارد. در شرایط معمول برای کاهش وزن بین 10 تا 15 کیلوگرم، 4 تا 6 ماه زمان لازم است. بهتر است برای کاهش وزن بیشتر از 15 کیلوگرم، فواصل زمانی برای استراحت و آداپته شده بدن در نظر گرفته شود. باید توجه داشت که کاهش وزن یک امر تدریجی است و بهتر است حداقل دو سال برای رسیدن به وزن مطلوب و شکل گیری عادات جدید، زمان در نظر گرفته شود.
در این مقاله به بررسی چاقی و راههای درمان آن از دیدگاه طب ایرانی پرداختیم. مهمترین نکته در موفقیت در رسیدن به اندام دلخواه، تغییر الگوهای ذهنی، اصلاح عادتها و سبک زندگی است. توصیه میشود برای کاهش وزن و رسیدن به تناسب اندام، فرصت کافی در نظر گرفته شود و از استرس ناشی از نرسیدن مواد غذایی کافی به بدن، جلوگیری شود.
تیم علمی داروکده در مجله داروکده بر آن است تا با ارائه مقالات علمی و جدید، در ارتقاء سلامت جامعه نقش موثری ایفا کند. همچنین داروخانه آنلاین به عنوان برترین داروخانه ارائه کننده مکملهای لاغری همواره در دسترس شما عزیزان قرار دارد. شما نیز میتوانید با تیم علمی داروکده و مشاوران تغذیه ما در ارتباط باشید و تجربیات خود را درباره مکملهای لاغری با ما درمیان بگذارید
پرسش و پاسخ
ثبت دیدگاه
پیام به صورت خصوصی ثبت گردد
منابع:
مقالات مرتبط
مجله داروکده یک مجله اینترنتی است که شما را در امر آشنایی، تهیه و مصرف صحیح محصولات سلامت محور یاری میرساند.
استفاده از مطالب مجله داروکده فقط برای مقاصد غیرتجاری و با ذکر منبع و درج لینک بلامانع است . کلیه حقوق این مجله به وب سایت داروکده تعلق دارد