اسپیرولینا چیست و چه فوایدی دارد؟

جلبک اسپیرولینا یکی از معروف‌ترین و قدیمی‌ترین ریز جلبک‌های جهان است که به دلیل ارزش غذایی بسیار بالا و خواص سلامت‌بخش آن، گاهی به عنوان یک ابرغذا (Superfood) در بین عموم شناخته می‌شود. جلبک اسپیرولینا، حاوی پروتئین، ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها است و امروزه در مکمل‌های غذایی و حتی صنایع آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اسپیرولینا در آب‌های شیرین یا شور رشد می‌کند و به صورت مکمل در اشکال قرص، پودر یا کپسول در دسترس است. امروزه برخی افراد از مکمل جلبک اسپیرولینا برای افزایش سطح مواد مغذی و آنتی‌اکسیدان‌های بدن، استفاده می‌کنند. به نظر می‌رسد که این جلبک سبز آبی و فرآورده‌های حاصل از آن، در حفط عملکرد سیستم ایمنی نیز موثر باشند. اسپیرولینا نه تنها یک منبع خوب از پروتئین و برخی ویتامین‌ها است، بلکه به عنوان یک منبع آنتی‌اکسیدان قوی می‌تواند به مبارزه با آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد کمک کند.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• اسپیرولینا چیست؟ 
• ترکیبات اسپیرولینا
• فواید اسپیرولینا
• خواص جلبک اسپیرولینا برای پوست
• نقش اسپیرولینا در مدیریت وزن
• نحوه مصرف پودر جلبک اسپرولینا
• عوارض قرص اسپیرولینا

مدت زمان تقریبی مطالعه: 10 دقیقه

اسپیرولینا چیست؟ 

اسپیرولینا (Spirulina) نوعی جلبک حاوی برخی مواد مغذی مورد نیاز بدن است که توجه زیادی را به خود جلب کرده است. جلبک اسپیرولینا به دلیل غنی بودن از مواد مغذی و خواص آنتی‌اکسیدانی‌اش به عنوان یک مکمل غذایی محبوب در سراسر جهان شناخته می‌شود. اسپیرولینا می‌تواند به عنوان یک مکمل طبیعی در افرادی که به دنبال کمک به حفظ سلامت عمومی و تامین برخی از موادمغذی روزانه هستند، گزینه‌ای مناسب باشد.

اسپیرولینا پلاتنسیس (Spirulina platensis) متداول‌ترین گونه از این جلبک است که در مکمل‌های غذایی حاوی اسپیرولینا به کار می‌رود. این جلبک در زیر میکروسکوپ به صورت رشته‌های مارپیچی و فیلامنتی نمایان می‌شود. اسپیرولینا با تونایی فتوسنتز، ساختار سلولی ساده‌ای دارد و فاقد هسته‌ای مشخص است؛ به همین دلیل به عنوان یک سیانوباکتر طبقه بندی می‌شود. از سایر ویژگی‌های اسپیرولینا می‌توان به بافت نرم و انعطاف‌پذیر آن اشاره کرد که در شرایط خاص و آب‌های آلکالینی (قلیایی) رشد می‌کند.

اسپیرولینا مشابه گیاهان، از طریق فرآیند فتوسنتز انرژی خود را از نور خورشید تولید می‌کند. این جلبک ابتدا توسط آزتک‌های باستان به ‌عنوان یک منبع غذایی مصرف می‌شد، اما در دوران مدرن، به‌ویژه زمانی که ناسا پیشنهاد پرورش اسپیرولینا در فضا برای استفاده فضانوردان را مطرح کرد، محبوبیت دوباره یافت.

امروزه محصولات مبتنی بر جلبک‌ها مانند جلبک‌های اسپیرولینا و کلرلا در مکمل‌های غذایی و فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی کاربرد گسترده‌ای دارند.

ترکیبات اسپیرولینا

پیش از بررسی جزئی ترکیبات اسپیرولینا، به یکی از پرسش‌های رایج درباره این جلبک پاسخ می‌دهیم:

- جلبک اسپیرولینا چقدر پروتئین دارد؟

اسپیرولینا یکی از غنی‌ترین منابع پروتئین گیاهی است و حدود 57.5 گرم پروتئین در هر 100 گرم پودر خشک‌ شده دارد که این مقدار ممکن است بسته به روش‌های فرآوری و شرایط رشد متغیر باشد. اسپیرولینا معمولا حاوی 60-50 درصد پروتئین با کیفیت بالا است که شامل تمام اسیدهای آمینه ضروری است. این ویژگی، آن را به گزینه‌ای مناسب برای افراد سالم به ویژه گیاه‌خواران و ورزشکاران، تبدیل کرده است.

- ویتامین‌ها 

اسپیرولینا با داشتن ویتامین‌های گروه B، به افزایش تولید انرژی و کاهش خستگی کمک می‌کند. افزون بر این، جلبک اسپیرولینا حاوی مقادیر کمی از ویتامین C و ویتامین‌های محلول در چربی مانند ویتامین‌های A, D, E و K نیز است.   

- مواد معدنی

جلبک اسپیرولینا در هر 100 گرم غنی از آهن، مس، منیزیم و پتاسیم است که می‌تواند در حفظ سلامت استخوان‌ها، بهبود گرفتگی‌های عضلانی، کاهش خستگی، ساخت گلبول‌های قرمز و حفظ عملکرد سیستم ایمنی کمک کننده باشد.

- آنتی‌اکسیدان‌ها

اسپیرولینا حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی مانند فیکوسیانین و بتاکاروتن است که از بدن در برابر آسیب‌های اکسیداتیو محافظت می‌کنند.

علاوه بر این ترکیبات، اسپیرولینا حاوی مقدار کمی چربی شامل اسیدهای چرب امگا-6 و امگا-3 با نسبت تقریبی 1.5 به 1 نیز است که برای حفظ سلامت قلب و عروق مفید هستند. طبق داده‌های مرکز اطلاعات غذایی وزارت کشاورزی آمریکا، به طور کلی برخی از ترکیبات موجود در این جلبک به شرح زیر است:

فواید اسپیرولینا

خواص و فواید هر ماده غذایی بر اساس مواد مغذی موجود در آن ارزیابی می‌شود و اسپیرولینا به دلیل داشتن ترکیبات مغذی قابل توجه، در بین عموم به عنوان یک ابرغذا شناخته می‌شود؛ در نتیجه همیشه این سوال مطرح می‌شود که جلبک اسپیرولینا چه خواصی دارد؟

- غنی از مواد مغذی مورد نیاز بدن

جلبک اسپیرولینا حاوی مواد مغذی ارزشمندی همچون ویتامین‌های گروه B ، ویتامین A ، ویتامین C و بتا کاروتن است. این ویتامین‌ها نقش‌های مهمی در سلامت متابولیسم، بینایی، پوست و سیستم ایمنی ایفا می‌کنند. علاوه بر این، اسپیرولینا در هر 100 گرم حاوی مقادیری از آهن (28.5 میلی‌گرم)، منیزیم (195 میلی‌گرم) و پتاسیم (1360 میلی‌گرم) نیز است که می‌تواند به ارتقای سلامت عمومی بدن کمک کرده و در تأمین بخشی از نیازهای روزانه افراد به این مواد مغذی، مفید واقع شود.

- تقویت سیستم ایمنی بدن 

اسپیرولینا به عنوان یک منبع غنی از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی، نقشی مهمی در تقویت سیستم ایمنی بدن ایفا می‌کند. این جلبک سبز-آبی حاوی رنگدانه فیکوسیانین است که به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی عمل می‌کند. فیکوسیانین با کاهش تولید مولکول‌هایی که به التهاب کمک می‌کنند، موجب کاهش استرس اکسیداتیو و محافظت از بدن در برابر آسیب‌های ناشی از رادیکال‌های آزاد می‌شود. این ترکیب به تقویت پاسخ ایمنی کمک کرده و با افزایش تولید سلول‌های ایمنی مانند سلول‌های T و ماکروفاژها، توان دفاعی بدن را بهبود می‌بخشد. علاوه بر این، برخی تحقیقات نشان داده‌اند که اسپیرولینا ممکن است خاصیت ضدالتهابی نیز داشته باشد و به کنترل واکنش‌های التهابی در بدن کمک کند. این ویژگی‌ها، به‌ویژه در شرایطی که بدن تحت استرس اکسیداتیو قرار دارد، می‌تواند اثرات محافظتی زیادی برای سیستم ایمنی و سلامت کلی بدن داشته باشد.

به‌طور کلی، مصرف اسپیرولینا می‌تواند از طریق تقویت سیستم ایمنی، کاهش التهاب و محافظت در برابر آسیب‌های سلولی، به‌ویژه در شرایط آسیب‌زا مانند استرس اکسیداتیو، مفید باشد.

- مفید برای افراد مبتلا به کبد چرب 

جلبک اسپیرولینا به دلیل داشتن آنتی‌ اکسیدان‌های قدرتمندی مانند فیکوسیانین و بتاکاروتن، نقشی محافظتی در سلامت سلول‌های کبد به ویژه افراد مبتلا به کبد چرب غیر الکلی (NAFLAD) دارد. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف مکمل‌های اسپیرولینا در این بیماران می‌تواند به طور معنی داری سطح آنزیم‌های کبدی مانند آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) و آلانین آمینوترانسفراز (ALT) را کاهش داده و به بهبود عملکرد کبد کمک کند.

- حمایت از سلامت قلب و عروق

اسپیرولینا می‌تواند در کاهش سطح کلسترول کل، کلسترول بد (LDL)، تری گلیسیرید و افزایش سطح کلسترول خوب (HDL)، مفید باشد. این تغییرات در سطح چربی‌ها می‌تواند سبب کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی شود. همچنین، اسپیرولینا ممکن است با نقش در بهبود پروفایل لیپیدی، این شاخص‌ها را در افرادی که دچار سندرم متابولیک و اختلالات مشابه هستند، بهبود بخشیده و برای عملکرد قلبی این افراد سودمند واقع شود.

- کمک به کاهش فشارخون

طبق یک مطالعه علمی که در مجله معتبر nutrients به چاپ رسیده است، مصرف روزانه 1 تا 8 گرم اسپیرولینا می‌تواند سبب کاهش فشارخون سیستولیک و دیاستولیک به ویژه در افراد مبتلا به فشار خون بالا شود. به نظر می‌رسد این اثر مثبت احتمالا به دلیل افزایش تولید نیتریک اکسید است، مولکولی که می‌تواند با افزایش قطر رگ‌های خونی سبب بهبود جریان خون و کاهش فشارخون می‌شود.

علاوه بر این، بر طبق داده‌های غذایی وزارت کشاورزی آمریکا، هر 100 گرم پودر از این جلبک به صورت خشک شده حاوی 1360 میلی گرم پتاسیم بوده که احتمالا می‌تواند در کاهش فشارخون به ویژه افراد مبتلا به فشار خون بالا نقش داشته باشد. هرچند برخی شواهد اولیه نشان‌دهنده تأثیر مثبت اسپیرولینا در کاهش فشار خون هستند، اما تحقیقات موجود هنوز به طور کامل مکانیسم‌های زیربنایی و علل دقیق این اثر را روشن نکرده‌اند.

- جلبک اسپیرولینا برای بدنسازی

اسپیرولینا با داشتن 57.5 گرم پروتئین در هر 100 گرم، به عنوان یک منبع غنی از پروتئین شناخته می‌شود که ممکن است به تقویت و ساخت عضلات در بدنسازان کمک کند. علاوه بر این، اسپیرولینا در کاهش اثرات استرس اکسیداتیو ناشی از ورزش شدید نیز نقش دارد. مطالعات علمی نشان می‌دهند که اسپیرولینا ممکن است با بهبود ظرفیت آنتی‌اکسیدانی بدن و کاهش خستگی ناشی از استرس اکسیداتیو، عملکرد ورزشی را بهبود بخشد و زمان خستگی در فعالیت‌های استقامتی را افزایش دهد.

- نقش در کنترل قند خون

برخی مطالعات نشان می‌دهند، مصرف روزانه اسپیرولینا در دوزهای 0.8 تا 8 گرم ممکن است سطح قند خون ناشتا (FBS) را در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 کاهش دهد. با این حال، تأثیر معناداری بر سطح هموگلوبین A1c (HbA1c) که برای سنجش 2 الی 3 ماهه قند خون به کار می‌رود، مشاهده نشد. همچنین مطالعات نشان داده‌اند که اسپیرولینا می‌تواند حساسیت به انسولین را بهبود بخشد و احتمالا در بیماران مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، دیابت و سندروم متابولیک مفید واقع شود.

- نقش قابل توجه در پوست و مدیریت وزن

از آنجا که اسپیرولینا در پوست و مدیریت وزن نیز می‌تواند دارای اثرات مثبتی باشد تصمیم گرفته‌ایم در ادامه، خواص جلبک اسپیرولینا برای لاغری و خواص جلبک اسپیرولینا برای پوست را به صورت جدا بررسی کنیم.

خواص جلبک اسپیرولینا برای پوست

اسپیرولینا، این جلبک سبز آبی معروف، به دلیل ترکیبات مغذی و سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی، یکی از بهترین مکمل‌های طبیعی برای حفظ سلامت و زیبایی پوست محسوب می‌شود. این جلبک در تهیه ماسک‌ها و کرم‌های ضد چین‌ و چروک و ترمیم‌کننده پوست کاربرد گسترده‌ای دارد. در ادامه، به برخی از مهم‌ترین خواص اسپیرولینا برای پوست می‌پردازیم:

- محافظت از پوست در برابر آسیب‌های محیطی

آنتی‌اکسیدان‌های قوی موجود در اسپیرولینا، مانند فیکوسیانین و بتاکاروتن، از پوست در برابر آسیب‌های ناشی از اشعه UV و رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند. این خاصیت موجب کاهش چین‌ و چروک، خطوط ریز و افزایش خاصیت ارتجاعی پوست می‌شود و در نتیجه پوستی صاف و جوان‌تر را به ارمغان می‌آورد.

- تحریک تولید کلاژن و ترمیم پوست

اسپیرولینا سرشار از آمینواسیدهای ضروری مانند گلایسین و پرولین است که به تقویت تولید کلاژن و حفظ استحکام پوست کمک می‌کنند. افزون بر این، ترکیب فعال فیکوسیانین با خاصیت آنتی‌اکسیدانی قوی خود، به حذف رادیکال‌های آزاد و جلوگیری از علائم پیری زودرس کمک می‌کند. این ویژگی‌ها، اسپیرولینا را به یک مکمل مناسب برای داشتن پوستی سالم، جوان و شاداب تبدیل کرده است.

- خواص ماسک جلبک اسپیرولینا

ماسک اسپیرولینا با ترکیبات مغذی و سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی، به یکی از گزینه‌های مناسب برای مراقبت از پوست به صورت طبیعی، تبدیل شده است. این ماسک می‌تواند به کاهش آکنه، بهبود رنگ پوست و رفع خشکی کمک کند و با داشتن خاصیت آب‌رسانی، پوست را نرم و لطیف نگه دارد. با افزودن ماسک اسپیرولینا به روتین مراقبتی خود، می‌توانید از اسپیرولینا به عنوان یک ماده کمکی در داشتن پوستی سالم، درخشان و شاداب بهره ببرید.

نقش اسپیرولینا در مدیریت وزن

به دلیل ترکیبات موجود در اسپیرولینا، برخی افراد ممکن است از آن به عنوان یک مکمل غذایی در مدیریت وزن بهره می‌برند که در ادامه به نقش این جلبک در مدیریت وزن می‌پردازیم:

- اسپیرولینا برای چاقی

اسپیرولینا منبعی غنی از پروتئین با کیفیت بالا است که ممکن است به ‌ویژه در افرادی که از رژیم‌های پرکالری و تمرینات مقاومتی استفاده می‌کنند، به ساخت عضلات کمک کند. با این حال، تأثیر مستقیم آن بر افزایش وزن به تنهایی هنوز تأیید نشده است و به تحقیقات بیشتری نیاز است. برای دستیابی به افزایش وزن سالم و مؤثر، بهتر است از یک رژیم غذایی پرکالری و تمرینات ورزشی مقاومتی (برای تقویت عضلات) تحت نظارت متخصص تغذیه استفاده کنید. همچنین استفاده از مکمل‌های افزایش وزن نیز می‌توانند در این زمینه مفید باشند.

- قرص اسپیرولینا برای لاغری

کاهش وزن فرآیندی زمان‌بر است که نیازمند صبر، تلاش و تعهد به یک سبک زندگی سالم است. امروزه استفاده از مکمل‌های کاهش وزن برای تسریع این فرآیند و دستیابی به وزن ایده‌آل بسیار رایج شده است. مکانیسم عمل هر مکمل ممکن است، متفاوت باشد به صورتی که برخی با کاهش اشتها به کنترل کالری دریافتی کمک می‌کنند و برخی دیگر با افزایش متابولیسم بدن، فرآیند چربی‌سوزی را تسریع می‌بخشند.

استفاده از قرص اسپیرولینا برای لاغری از جمله دغدغه افرادی است که به دنبال یک مکمل غذایی برای کمک به این فرآیند هستند، به شمار می‌رود. اسپیرولینا به‌ عنوان یک مکمل طبیعی، می‌تواند به کاهش وزن کمک کند، اما باید توجه داشته باشید که اثرات آن به تنهایی کافی نیست و برای دستیابی به نتایج بهتر توصیه‌ می‌شود در کنار رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم استفاده شود.

• خواص جلبک اسپیرولینا برای لاغری

از جمله خواص قرص جلبک اسپیرولینا، می‌توان به نقش آن در کمک به فرآیند کاهش وزن اشاره کرد. اسپیرولینا با داشتن ویژگی‌هایی همچون نقش در کاهش اشتها، می‌تواند به عنوان یک مکمل مفید در مدیریت وزن عمل کند. این جلبک با کالری پایین و پروتئین بالا، یک گزینه مناسب برای افرادی است که به دنبال کاهش وزن هستند، زیرا به افزایش حس سیری کمک کرده و در عین حال تأمین‌کننده پروتئین‌های مورد نیاز بدن است. این ویژگی‌ها موجب می‌شود که اسپیرولینا یک عامل کمک‌کننده در کاهش وزن و ایجاد حس سیری به شمار رود.

• نحوه مصرف قرص جلبک اسپیرولینا

طریقه مصرف قرص اسپیرولینا برای لاغری بسته به شرایط هر فرد ممکن است متفاوت باشد، اما به طور کلی به منظور کاهش وزن موثر، بهتر است قبل از وعده غذایی همراه با یک لیوان آب مصرف شود.

• بهترین زمان مصرف قرص جلبک اسپیرولینا

مصرف قرص اسپیرولینا در هر زمانی از روز امکان‌پذیر است، اما بهترین زمان مصرف به منظور کاهش وزن، قبل از وعده‌های غذایی است. این کار به کاهش اشتها و کاهش حجم غذای مصرفی کمک می‌کند. استفاده صحیح از اسپیرولینا در کنار یک برنامه متعادل غذایی می‌تواند به دستیابی به وزن ایده‌آل کمک کند.

نحوه مصرف پودر جلبک اسپیرولینا

پودر جلبک اسپیرولینا را می‌توان به راحتی در رژیم غذایی روزانه گنجاند. یکی از ساده‌ترین روش‌ها اضافه کردن آن به اسموتی‌ها و آبمیوه‌ها است. با افزودن دو قاشق چای‌خوری پودر اسپیرولینا به اسموتی، می‌توانید آن را به یک بمب پروتئینی حاوی آمینواسیدی‌های ضروری و غنی از آنتی اکسیدان تبدیل کنید. این پودر همچنین به‌ راحتی در ماست، سالادها و دسرها قابل استفاده است. علاوه بر این، می‌توان آن را در آب یا آب‌میوه‌ها حل کرده و به‌عنوان یک نوشیدنی مصرف کرد. این روش‌ها به ‌سادگی به شما کمک می‌کند تا از خواص این مکمل طبیعی بهره‌مند شوید.

عوارض قرص اسپیرولینا

اسپیرولینا به طور کلی به عنوان یک مکمل ایمن شناخته می‌شود. طبق گزارش کمیته تخصصی اطلاعات مکمل‌های غذایی (DSI-EC)، اگرچه اسپیرولینا برای بیشتر افراد ایمن است، اما ممکن است برخی افراد عوارض خفیفی مانند حساسیت، ناراحتی گوارشی و یا سردرد را تجربه کنند.

 با این حال، خالص بودن محصول و نبود آلودگی (مانند سموم میکروسیستین) تأثیر زیادی بر ایمنی آن دارد. برای پیشگیری از عوارض مرتبط با آلودگی و شرایط فرآوری و کشت غیر بهداشتی، باید آن را از منابع معتبر تهیه کنید و از کیفیت آن‌ها مطمئن شوید.

توصیه می‌شود افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمن و افرادی که از داروهای کنترل قند خون و چربی خون استفاده می‌کنند؛ پیش از مصرف فرآورده‌های حاوی اسپیرولینا با پزشک مشورت نمایند. همچنین به علت عدم وجود مطالعات کافی، مصرف مکمل‌های حاوی فرآورده اسپیرولینا در دوران بارداری و شیردهی توصیه نمی‌گردد.

همان طور که پیش از این گفته شد، برخی از محصولات تقلبی اسپیرولینا ممکن است به فلزات سنگین، سموم یا باکتری‌ها آلوده باشند. داروکده با نظارت سازمان غذا و دارو و داشتن نماد الکترونیک 5 ستاره، یک منبع امن و قابل اعتماد برای خرید مکمل‌های اسپیرولینا به شمار می‌آید.

سخن پایانی

اسپیرولینا، به عنوان یکی از جلبک‌های غنی از مواد مغذی مختلف، در تهیه مکمل‌های غذایی و آرایشی و بهداشتی کاربرد دارد. افزون بر این، جلبک اسپیرولینا در برخی جوامع به دلیل وجود ترکیبات مغذی، به عنوان یک ابرغذا به شمار می‌رود. این جلبک سرشار از پروتئین و برخی از ویتامین‌ها و مواد معدنی است. با افزودن اسپیرولینا به رژیم غذایی، می‌توانید از خواص این هدیه طبیعت بهره‌مند شوید.

داروکده، اولین و بزرگترین داروخانه آنلاین ایران، این امکان را برای شما فراهم کرده است تا با انواع مکمل‌های غذایی، از جمله محصولات حاوی اسپیرولینا، آشنا شوید و بهترین گزینه را برای خود و خانواده انتخاب کنید. تیم علمی داروکده، متشکل از داروسازان متخصص و کارشناسان تغذیه، با ارائه مشاوره‌های تخصصی و مقالات علمی در مجله داروکده، شما را در این مسیر همراهی می‌کند.

از شما دعوت می‌کنیم تجربیات و نظرات خود را در مورد مصرف مکمل‌های حاوی اسپیرولینا با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید. نظرات ارزشمند شما می‌تواند به دیگران کمک کند تا انتخابی آگاهانه‌تر داشته باشند. منتظر خواندن تجربه‌های شما در بخش ثبت نظرات هستیم.