آویشن چیست و چه خواصی دارد؟

آویشن به انگلیسی"Thyme"، یکی از گیاهان دارویی محبوب و پرکاربرد است که به دلیل خواص بی‌نظیر خود در سراسر جهان، از جمله ایران، شهرت دارد. این گیاه علاوه بر کاربرد به‌عنوان ادویه‌ای خوش‌طعم در آشپزی، به واسطه ترکیبات فعال مانند تیمول و کارواکرول، جایگاه ویژه‌ای در طب سنتی و مدرن دارد. خواص ضدعفونی‌کننده، ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی آویشن، آن را به درمانی طبیعی برای مشکلاتی همچون عفونت‌های تنفسی، اختلالات گوارشی، دردهای قاعدگی و حفظ بهداشت دهان و دندان تبدیل کرده است.

شیوه‌های مختلف مصرف مانند عرق، شربت، بخور و دمنوش آویشن، این گیاه را در حوزه مراقبت‌های سلامتی بسیار ارزشمند کرده است. با توجه به گستردگی خواص آویشن، این مقاله به‌طور جامع به بررسی خواص آویشن برای مردان و زنان می‌پردازد و نقش آن در بهبود عفونت‌های تنفسی و مشکلات گوارشی، به‌عنوان مهم‌ترین کاربردهای این گیاه، مورد توجه قرار می‌گیرد.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• آویشن چیست؟
• نام دیگر آویشن چیست؟
• آویشن کوهی
• آویشن شیرازی
• خواص و مضرات آویشن در طب سنتی
• خواص آویشن چیست؟
• خواص آویشن برای مردان
• خواص آویشن برای زنان
• خواص آویشن برای سرماخوردگی
• طرز تهیه دمنوش آویشن برای سرماخوردگی
• آویشن برای سرفه خوبه؟
• آویشن برای گلو درد
• خواص آویشن برای معده
• خواص آویشن در لاغری
• خواص چای کوهی و آویشن
• شربت آویشن عسل، درمان طبیعی سرفه
• عوارض اویشن
• آویشن برای چه کسانی ضرر دارد؟

مدت زمان تقریبی مطالعه: 8 دقیقه

آویشن چیست؟

آویشن به انگلیسی "Thyme"، یک گیاه دارویی چندساله از خانواده نعناعیان است که در مناطق مدیترانه‌ای، ایران و مناطق کوهستانی رشد می‌کند. گیاه آویشن با برگ‌های کوچک و معطر و گل‌های خوشبو شناخته می‌شود. در ایران، گونه‌هایی مانند آویشن کوهی، آویشن باغی و آویشن شیرازی از انواع رایج هستند.

سرشاخه‌های گلدار گیاه اویشن، بخش دارویی آن را تشکیل می‌دهند و بویی نافذ با طعمی گرم و تلخ دارند. آویشن به دلیل ترکیبات اسانسی همچون تیمول و کارواکرول، خواص خلط آوری، ضد سرفه، گندزدایی، ضد اسپاسم و ضد نفخ دارد. این خواص، اویشن را به یکی از بهترین گیاهان دارویی برای درمان عفونت‌های تنفسی و مشکلات گوارشی تبدیل کرده است. 

نام دیگر آویشن چیست؟

آویشن، به دلیل تنوع کاربردها و پراکندگی جغرافیایی، در مناطق مختلف جهان با نام‌های گوناگون شهرت دارد. در منابع تاریخی، این گیاه به‌عنوان "گیاه معطر" یا "گیاه شجاعت" معروف بوده است، زیرا در یونان باستان برای دود کردن در مراسم مذهبی و افزایش روحیه مورد استفاده قرار می‌گرفت. 

گونه رسمی آویشن با نام علمی (Thymus vulgaris)، که با عنوان آویشن باغی نیز شناخته می‌شود، ریشه در واژه یونانی "Thymos" به معنای "قدرت" و "شجاعت" دارد. در زبان‌های اروپایی این گیاه با نام‌هایی مانند "Thymian" در آلمانی، "Thym"  در فرانسه و "Timo" در ایتالیایی معرفی شده است. در زبان عربی، به این گیاه، "صعتر" گفته می‌شود که به طور گسترده در منابع طب سنتی از آن یاد شده است. در ایران نیز نام‌های محلی متنوعی برای این گیاه وجود دارد، از جمله "آبشم" که به‌ویژه در برخی مناطق به گونه‌های بومی آویشن کوهی یا آویشن شیرازی اشاره دارد. 

آویشن کوهی

آویشن کوهی (Thymus serpyllum) یکی از گونه‌های وحشی گیاه آویشن است که در مناطق خشک و کوهستانی رشد می‌کند. این گیاه به دلیل دارا بودن ترکیبات فعالی مانند تیمول و کارواکرول، دارای خواص ضدباکتریایی، ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی است. استفاده از آویشن کوهی در درمان عفونت‌های تنفسی و گوارشی مؤثر بوده و تحقیقات اثبات کرده‌اند که اسانس گیاه قادر به مهار رشد باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک است. برخلاف آویشن باغی (Thymus vulgaris) که به‌طور گسترده کشت می‌شود و حاوی غلظت بالاتری از تیمول است، آویشن کوهی به‌صورت وحشی یافت می‌شود و غلظت بیشتری از کارواکرول دارد. این ویژگی‌های منحصربه‌فرد، آویشن کوهی را به یکی از ارزشمندترین گیاهان دارویی در طب سنتی و مدرن تبدیل کرده است.

آویشن شیرازی

آویشن شیرازی (Zataria multiflora)که به نام آویشن پهن نیز شناخته می‌شود، یکی از گیاهان بومی استان فارس و دیگر استان‌های جنوبی ایران است. این گیاه به دلیل صفات ظاهری اختصاصی، از دیگر گونه‌های رایج آویشن مانند آویشن باغی و آویشن کوهی متمایز است و بیشتر به‌صورت وحشی در نواحی گرمسیری یافت می‌شود. همانند سایر گونه‌های آویشن، آویشن شیراز دارای خواص ضدباکتریایی، ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی است و در درمان عفونت‌های تنفسی و مشکلات گوارشی کارآمد است. 

آویشن شیرازی به شکل دم‌کرده برای درمان ناراحتی‌های معده و دردهای استخوانی و به صورت بخور برای تسکین علائم سرماخوردگی، کاربرد سنتی دارد. عرق آویشن شیرازی نیز خواص مشابهی داشته و به‌عنوان یک محصول طبیعی برای بهبود مشکلات تنفسی و گوارشی مورد توجه قرار می‌گیرد.

خواص و مضرات آویشن در طب سنتی

آویشن که در طب سنتی ایران با نام «صعتر» نیز شناخته می‌شود، به دلیل طبیعت گرم و خشک، برای متعادل‌سازی مزاج‌های سرد و تر استفاده می‌شده است. این گیاه به واسطه خواص ضدعفونی‌کننده، ضدالتهابی و خلط‌آور، در درمان عفونت‌های تنفسی، تسکین سرفه و بهبود هضم کاربرد داشته است.

در منابع طب سنتی مانند «تحفه المؤمنین» اثر حکیم مؤمن، آویشن برای تسکین دردهای گوارشی، درمان نفخ، تقویت معده و کاهش دردهای قاعدگی توصیه شده است. همچنین، در «قرابادین کبیر» تألیف حکیم عقیلی خراسانی، این گیاه به عنوان ماده‌ای برای بهبود هضم و تقویت اشتها معرفی شده است. ابن سینا در «قانون در طب» به اثرات ضدمیکروبی و گندزدایی آویشن اشاره کرده و آن را برای بهبود زخم‌ها و کاهش التهاب توصیه نموده است. 

از آنجایی که طبع آویشن گرم و خشک است، مصرف بیش از حد آن ممکن است منجر به خشکی و تحریک معده شود؛ بنابراین، افرادی با مزاج گرم باید در مصرف آن احتیاط کنند.

خواص آویشن چیست؟

خواص آویشن بسیار متنوع است و این گیاه دارویی به دلیل ویژگی‌های ضدالتهابی، ضدعفونی‌کننده و تسکین‌دهنده، جایگاه ویژه‌ای در طب سنتی و مدرن دارد. خواص اويشن در بهبود بیماری‌های تنفسی نظیر سرماخوردگی، گلودرد و تسکین سرفه، اثبات شده است. همچنین، ترکیبات فعالی مانند تیمول و کارواکرول این گیاه را به گزینه‌ای ایده‌آل برای بهبود عملکرد معده، رفع نفخ و مقابله با عفونت‌های گوارشی تبدیل کرده است.

فواید آویشن تنها به مشکلات تنفسی و گوارشی محدود نمی‌شود؛ بلکه در بهبود سلامت مردان و زنان نیز نقش مهمی ایفا می‌کند. از کاهش اسپاسم و تسکین دردهای قاعدگی در زنان تا تقویت توان بدنی و بهبود عملکرد جنسی در مردان، آویشن را به یکی از پرطرفدارترین گیاهان دارویی تبدیل کرده است.

خواص آویشن برای مردان

آویشن حاوی ترکیبات فنولی است که به دلیل اثرات ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی قوی خود شناخته می‌شوند. این ترکیبات با کاهش استرس اکسیداتیو و بهبود گردش خون به سلامت عمومی مردان کمک می‌کنند. افزون بر این، برخی مطالعات پیش‌بالینی نشان داده‌اند که آویشن ممکن است در بهبود کیفیت اسپرم و افزایش سطح تستوسترون در مدل‌های حیوانی مؤثر باشد، اگرچه این یافته‌ها هنوز در مطالعات انسانی تأیید نشده‌اند.

از دیگر خواص آویشن برای مردان، افزایش انرژی و تقویت استقامت بدنی است که به‌ویژه برای ورزشکاران و افراد با فعالیت‌های فیزیکی سنگین، بسیار مفید است. علاوه بر این، خواص آنتی‌اکسیدانی آویشن با کاهش آسیب‌های ناشی از استرس اکسیداتیو، نقش مهمی در حمایت از سلامت کلی مردان ایفا می‌کند.

خواص آویشن برای زنان

آویشن به دلیل ترکیبات فعال با خواص ضد اسپاسم، ضدالتهاب و ضدباکتری گزینه‌ای طبیعی برای بهبود سلامت زنان است. از مهم‌ترین خواص آویشن برای زنان می‌توان به تأثیر آن در کاهش دردهای قاعدگی و کرامپ‌های رحمی اشاره کرد. این گیاه با تحریک جریان خون در ناحیه لگن و رحم، به‌عنوان یک قاعده‌آور طبیعی عمل کرده و به تنظیم چرخه قاعدگی کمک می‌کند.

همچنین، خواص آویشن برای رحم شامل کاهش التهابات رحمی و تقویت دیواره‌های آن است که تأثیر مثبتی بر عملکرد این اندام دارد. استفاده موضعی از فرآورده‌های حاوی آویشن (مانند کرم‌ها یا شوینده‌های واژینال) در کاهش علائم عفونت‌های واژینال مانند خارش و سوزش بسیار مؤثر است. خواص ضدباکتریایی و ضدقارچی این گیاه، استفاده از آویشن برای عفونت واژن را به یک راهکار ایمن تبدیل کرده است که در روند بهبودی نقش بسزایی ایفا می‌کند.

علاوه بر این، خواص آنتی‌اکسیدانی آویشن با کمک به حفظ تعادل هورمونی و بهبود سلامت کلی زنان، آن را به یکی از گیاهان دارویی پرطرفدار در طب سنتی و مدرن بدل کرده است.

خواص آویشن برای سرماخوردگی

آویشن برای سرماخوردگی به دلیل خواص خلط‌آوری و ضدباکتریایی خود، تأثیر قابل‌توجهی در بهبود علائم دارد. ترکیبات فعال این گیاه مانند تیمول و کارواکرول با تحریک مژک‌های تنفسی، به پاکسازی خلط از مجاری تنفسی کمک کرده و التهاب در دستگاه تنفسی را کاهش می‌دهند. این ویژگی‌ها تنفس را بهبود می‌بخشند و عفونت‌ها را تسکین می‌دهند.

مطالعات نشان داده‌اند که آویشن حاوی ترکیباتی است که رشد باکتری‌های عامل عفونت‌های دستگاه تنفسی، نظیر هموفیلوس آنفلوآنزا و استرپتوکوکوس پنومونیه را مهار می‌کند. همچنین، خواص ضدویروسی آویشن در کاهش شدت عفونت‌های ویروسی مانند آنفلوآنزا مؤثر است. این خواص آویشن برای سرماخوردگی، علاوه بر تقویت سیستم ایمنی، به کاهش علائم کمک می‌کنند.

مصرف دمنوش آویشن یا استفاده از بخور گیاه، علاوه بر پاکسازی مجاری تنفسی و تسکین گلودرد، در پیشگیری از عفونت‌های تنفسی نیز مؤثر است. تحقیقات نشان می‌دهند که ترکیبات آویشن می‌توانند اثر آنتی‌بیوتیک‌ها را تقویت کرده و مقاومت میکروبی را کاهش دهند.

طرز تهیه دمنوش آویشن برای سرماخوردگی

دمنوش آویشن یکی از مؤثرترین راه‌های بهره‌گیری از خواص این گیاه برای کاهش علائم سرماخوردگی و تقویت سیستم ایمنی بدن است. این دمنوش به دلیل خواص خلط‌آوری و ضدالتهابی خود، در بهبود گلودرد، گرفتگی بینی و عفونت‌های تنفسی نقش مهمی دارد.

مواد لازم:

• یک قاشق چای‌خوری یا 1 تا 2 گرم برگ یا گل آویشن خشک شده

• یک لیوان آب جوش (200 میلی‌لیتر)

• یک قاشق چای‌خوری عسل (اختیاری)

• یک برش لیموترش (اختیاری)

طرز تهیه:

1. آویشن خشک را در یک لیوان یا قوری قرار دهید.

2. آب جوش را به آرامی روی آویشن بریزید و درب آن را بگذارید.

3. اجازه دهید دمنوش به مدت 5 تا 10 دقیقه دم بکشد.

4. دمنوش را از صافی عبور داده و تفاله‌ها را جدا کنید.

5. در صورت تمایل، عسل و لیموترش را برای طعم بهتر و تقویت اثربخشی به آن اضافه کنید.

روش مصرف:

توصیه می‌شود برای بهره مندی هرچه بیشتر از خواص آویشن برای سرماخوردگی، آن را 2 تا 3 بار در روز  مصرف کنید.

نکات مهم:

اگرچه دمنوش آویشن را می‌توانید روزانه تا سه بار مصرف کنید، اما نباید در مصرف آن زیاده‌روی کنید. بر طبق منابع علمی بهتر است روزانه از حداکثر 10 گرم سرشاخه‌های هوایی خشک شده یا پودر آویشن استفاده نمایید. مصرف دمنوش آویشن در دوران بارداری یا برای افراد مبتلا به مشکلات گوارشی یا حساسیت به گیاهان، تنها با مشورت پزشک مجاز است.

آویشن برای سرفه خوبه؟

آویشن به دلیل ترکیباتی مانند تیمول و کارواکرول، یکی از مؤثرترین گیاهان دارویی برای کاهش سرفه است. این ترکیبات با اثرگذاری بر مرکز سرفه در بصل‌النخاع و ایجاد اثرات ضداسپاسم در نایژه‌ها، به تسکین التهاب مجاری تنفسی و تخلیه خلط کمک می‌کنند. شربت آویشن به عنوان بهترین شربت برای سرفه خلط دار کودکان و بزرگسالان شناخته می‌شود و نقش قابل‌توجهی در کاهش علائم دارد.

علاوه بر این، دمنوش آویشن برای سرفه، با ویژگی‌های خلط‌آوری و آرام‌بخش خود، به کاهش علائم سرفه‌های ناشی از عفونت‌های تنفسی و سرماخوردگی کمک می‌کند. مصرف شربت یا دمنوش آویشن، به‌ویژه در سرفه‌های مزمن و عفونی، با تسکین التهاب نایژه‌ها تأثیر بسزایی در روند درمان دارد.

آویشن برای گلو درد

آویشن به دلیل خواص ضدباکتریایی و ضدالتهابی خود، یک درمان طبیعی مؤثر برای گلودرد است. ترکیبات موثره آویشن با کاهش التهاب و مهار رشد باکتری‌های مرتبط با عفونت‌های حلقی، مانند استرپتوکوک، به تسکین گلودرد کمک می‌کنند. استفاده از دمنوش آویشن یا غرغره محلول آویشن در آب ولرم، می‌تواند التهاب گلو را کاهش داده و عفونت‌های حلقی را تسکین دهد. این روش طبیعی و ایمن به دلیل تأثیرات قابل توجه در بهبود علائم عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی، اغلب توصیه می‌شود.

خواص اویشن برای معده

خواص آویشن برای معده شامل اثرات ضدباکتریایی، ضدالتهابی و تقویت عملکرد دستگاه گوارش است. این گیاه دارویی در مقابله با هلیکوباکتر پیلوری، باکتری مرتبط با زخم معده، تأثیر قابل توجهی دارد. ترکیبات فعال آویشن، مانند تیمول و کارواکرول، با اختلال در ساختار غشای سلولی باکتری، رشد و تکثیر آن را متوقف می‌کنند. از این رو، آویشن داروی گیاهی برای کشتن میکروب معده محسوب می‌شود. مطالعات مختلف نشان داده‌اند که آویشن برای معده با اثرات تسکین‌دهنده و محافظتی خود می‌تواند به بهبود شرایط دستگاه گوارش کمک کند. این گیاه دارویی با کاهش التهاب‌های موضعی در معده و روده، ضمن تقویت عملکرد مخاط گوارشی، از آسیب‌های ناشی از عفونت‌های مزمن جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، آویشن با خواص ضد نفخ و تسهیل هضم، گزینه‌ای طبیعی و ایمن برای رفع مشکلات گوارشی است.

خواص آویشن در لاغری

خواص آویشن در لاغری به دلیل اثرات آن بر متابولیسم، کاهش التهاب و بهبود عملکرد گوارش مورد توجه قرار گرفته است. ترکیبات فعال آویشن، با کاهش استرس اکسیداتیو و تحریک آنزیم‌های گوارشی می‌توانند به بهبود فرآیند چربی‌سوزی و دفع سموم کمک کنند. مطالعات پیش‌بالینی روی حیوانات نشان داده‌اند که آویشن با کاهش التهاب و بهبود عملکرد کبد به کاهش وزن کمک می‌کند، اما شواهد علمی در تحقیقات انسانی محدود است و تأثیر مستقیم آن بر کاهش وزن، نیازمند مطالعات بیشتری است.

طریقه مصرف عرق آویشن برای لاغری معمولاً بدین صورت است که یک قاشق غذاخوری از عرق آویشن را در یک لیوان آب ولرم رقیق کرده و نیم ساعت پیش از وعده‌های غذایی میل کنید. لازم به ذکر است، برای کاهش وزن پایدار، رعایت رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی ضروری است.

خواص چای کوهی و آویشن

خواص چای کوهی و آویشن در تسکین مشکلات تنفسی مانند گلودرد و عفونت‌های دستگاه تنفسی به دلیل اثرات ضدباکتریایی، ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی این گیاهان است. این فرآورده طبیعی، با ترکیبات فعالی همچون تیمول، کارواکرول، پلی‌فنول‌ها و فلاونوییدها، به عنوان یک دمنوش مفید برای تقویت سیستم ایمنی و سلامت عمومی شناخته می‌شود. علاوه بر این، چای کوهی و آویشن در کاهش نفخ، بهبود هضم غذا و تقویت عملکرد گوارش نیز مؤثر است. مصرف منظم این دمنوش می‌تواند به کاهش اثرات مخرب استرس اکسیداتیو و دفع سموم از بدن کمک کند.

شربت آویشن عسل، درمان طبیعی سرفه

شربت آویشن عسل ترکیبی از دو ماده موثر، یعنی آویشن و عسل، است که به‌عنوان یک درمان خانگی و ایمن برای سرفه و عفونت‌های دستگاه تنفسی شناخته می‌شود. عسل طبیعی به دلیل خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی خود می‌تواند شدت و دفعات سرفه را کاهش داده و در بهبود عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی، به‌ویژه در کودکان بالای یک سال، موثر باشد. مطالعات علمی نشان داده‌اند که عسل در مقایسه با برخی داروهای شیمیایی، به‌طور قابل‌توجهی علائم سرفه‌های ناشی از سرماخوردگی را تسکین می‌دهد. آویشن، نیز گیاهی از خانواده نعناعیان و به‌عنوان یکی از بهترین گیاهان دارویی برای درمان مشکلات تنفسی است. ترکیبات مؤثره آویشن با تحریک مژک‌های تنفسی و رقیق کردن خلط، تخلیه آن را از مجاری تنفسی تسهیل می‌کنند. علاوه بر اثرات خلط آوری مشهود، اویشن دارای خواص ضد میکروبی، ضد قارچی و ضد ویروسی است که در درمان عفونت‌های دستگاه تنفسی و برونشیت بسیار مؤثر است.

محصولاتی مانند هانی تیم و تیمکس پلاس که در داروخانه‌های معتبر مانند داروکده عرضه می‌شوند، نمونه‌هایی از شربت آویشن عسل هستند. این داروهای گیاهی، با داشتن دوز اثربخشی از آویشن و عسل، یک درمان طبیعی برای کاهش سرفه و بهبود عملکرد تنفسی محسوب می‌شوند.

عوارض اویشن

آویشن ‌طور کلی ایمن در نظر گرفته می‌شود، اما در برخی افراد عوارض اویشن ممکن است با ناراحتی‌های گوارشی خفیف (مانند سوزش معده یا تهوع) نمود یابد. همچنین، واکنش‌های آلرژیک، به‌ویژه در افراد حساس به گیاهان خانواده نعناعیان (مانند نعناع و مرزنجوش) ممکن است، رخ دهد. مصرف بیش از حد آویشن نیز ممکن است منجر به تحریک پوست یا غشاهای مخاطی شود. 

آویشن برای چه کسانی ضرر دارد؟

در صورت سابقه حساسیت به این گیاه و یا سایر گیاهان خانواده نعناعیان، از مصرف فرآورده‌های حاوی آویشن  همچون شربت آویشن خودداری نمایید. بی خطر بودن مصرف آویشن باغی و محصولات متشکل از آن همچون جوشانده آویشن در بارداری و شیردهی اثبات نشده است، بنابراین مصرف آن در این دوران بدون صلاحدید پزشک مجاز نمی‌باشد. در ناراحتی‌های شدید گوارشی نیز نباید از گیاه اویشن استفاده شود.

سخن پایانی

آویشن گیاهی دارویی ارزشمند است که با خواص ضدالتهابی، ضدعفونی‌کننده و تسکین‌دهنده خود جایگاه ویژه‌ای در طب سنتی و مدرن دارد. از بهبود مشکلات تنفسی و گوارشی تا تقویت سیستم ایمنی، آویشن همراهی طبیعی و مؤثر در حفظ سلامت است.

مصرف آویشن به صورت دمنوش، بخور یا فرآورده‌های دارویی، راهی ساده و کارآمد برای استفاده از خواص بی‌نظیر این گیاه است. با این حال، رعایت نکاتی مانند مقدار مناسب مصرف و آگاهی از تداخلات دارویی، به شما کمک می‌کند تا از خواص اویشن به بهترین شکل بهره‌مند شوید. برای تصمیم‌گیری بهتر در این زمینه، می‌توانید از مشاوره تخصصی تیم علمی داروخانه آنلاین داروکده شامل داروسازان و کارشناسان ارشد تغذیه، استفاده کنید. داروکده، به‌عنوان معتبرترین داروخانه آنلاین کشور، محیطی امن و مطمئن برای خرید محصولات مکمل و طبیعی فراهم کرده است. همچنین، با مطالعه مقالات علمی و به‌روز منتشر شده در مجله داروکده می‌توانید دانش خود را در زمینه سلامت و تغذیه افزایش دهید و با اطمینان بیشتری در مسیر ارتقای سلامت گام بردارید.

نظرات و تجربیات ارزشمند شما می‌تواند الهام‌بخش دیگران باشد. با ما در ارتباط باشید!