چرا باید ضد آفتاب بزنیم؟

چرا باید ضد آفتاب بزنیم؟ جواب آن ساده است؛ اشعه ماوراء بنفش خورشید یا همان UV

اجازه دهید کمی بیشتر درباره آن توضیح دهیم؛ اشعه خورشید از طیف وسیعی از امواج الکترومغناطیسی تشکیل شده است که فقط 3 تای آنها می توانند به پوست ما برسند. این امواج عمدتاً عبارتند از:
- اشعه مادون قرمز به میزان 53 درصد (طول موج 780 تا 5000 نانومتر)
اشعه مادون قرمز را به شکل گرما حس می کنیم.
- پرتو نور مرئی به میزان 39 تا 44 درصد (طول موج 400 تا 780 نانومتر)
بخشی از پرتوی خورشید، که چشم انسان قادر به دیدن آن است و باعث دیدن اجسام می شود.
- اشعه ماوراء بنفش به میزان 3 تا 7 درصد (طول موج 290 تا 400 نانومتر)

شاید تصور کنید که میزان 3 تا 7 درصد UV مقدار ناچیزی است اما جالب است بدانید که بیش از 50% از سرطان های آمریکا در سال، متعلق به سرطان پوست است. همچنین شیوع ملانوما -خطرناک ترین نوع سرطان پوست- در دو دهه گذشته بیش از سه برابر شده است. 

بیشتر بخوانید: کمی در مورد اشعه ماوراء بنفش UVA و UVB

در قرن اخیر، عوامل متعددی مانند کاهش لایه ازن، سپری کردن زمان بیشتری خارج از خانه و بالا رفتن محبوبیت برنزه شدن خانگی، باعث افزایش چشمگیری در میزان قرار گیری در معرض اشعه ماوراء بنفش (UV) شده است. اشعه ماورا بنفش با تخریب کلاژن و الاستین پوست باعث پیری پوستی و عمیق شدن چین و چروک می شود. ضد آفتاب ها جلوی رسیدن اشعه ماورا بنفش به پوست را می گیرند و از سوختگی پوست جلوگیری و روند پیری پوست را کند می کنند. همچنین ضد آفتاب ها با جلوگیری از نفوذ اشعه ماوراء بنفش به پوست از آسیب DNA و سرطان پوست جلوگیری می کنند.

اشعه ماوراء بنفش خورشید را بهتر بشناسیم 
اشعه ماوراء بنفش به سه دسته (UVA (320-400 nm) ،UVB (290-320 nm و (UVC (200-290 nm تقسیم می شود. 
پرتوهای UVC به جو زمین نفوذ نمی کنند و قادر به رسیدن به پوست ما نیستند. بنابراین ما باید پوستمان را فقط در برابر اشعه UVA و UVB محافظت کنیم.

چرا اشعه UVA و UVB آسیب زا است؟ 
قانون کلی این است که پرتوهای UVA باعث پیری و پرتوهای UVB باعث سوختگی پوست می شوند. البته این توضیح کامل نیست و در ادامه به این موضوع بیشتر پرداخته می شود.

- اشعه ماوراء بنفش UVB 
کمتر از 5 درصد از اشعه ماوراء بنفش که می تواند به زمین برسد را UVB تشکیل می دهد و در ماه های تابستان که هوا گرم و آفتابی است قوی تر است. همچنین شدت این پرتوها در ارتفاعات و ظهرها (بین ساعت 10 صبح تا 2 عصر) بیشتر است. به دلیل طول موج کوتاه تر، پرتوهای UVB تنها قادر به نفوذ به اپیدرم هستند و فقط در آن می توانند آسیب DNA و جهش سلولی ایجاد کنند. این آسیب تقریباً بلافاصله به شکل آفتاب سوختگی که ناشی از واکنش التهابی است نمایان می شود. به عبارت دیگر قرار گرفتن بیش از حد در برابر اشعه UVB می تواند باعث آفتاب سوختگی کلاسیک شود که علایم آن شامل قرمزی پوست، سوزش و احساس درد، خارش و پوسته پوسته شدن و در موارد شدید تاول پوست می باشد.

خوب است بدانید پرتوهای UVB تقریباً به طور کامل توسط شیشه جذب می شوند. همچنین هوای ابری تا 50 درصد می تواند پرتوهای UVB را مهار کند و چون اکثر افراد در این هوا دچار سوختگی پوست نمی شوند دلیلی برای استفاده از ضدآفتاب نمی بینند. باید توجه داشت که در هوای ابری فقط درصدی از اشعه UVB مهار می شود، علاوه بر آن پرتو UVA عامل مخرب دیگری در آسیب به پوست است که شدت آن در هوای ابری تغییر نمی کند.

- اشعه ماوراء بنفش UVA 
نسبت به UVB، به لایه های عمیق تر پوست (درم) نفوذ می کند و می تواند باعث آسیب DNA و جهش سلولی شود. UVA همچنین کلاژن و الاستین پوست را تجزیه می کند و به مرور زمان باعث چروک شدن پوست می شود. در سطح زمین، میزان UVA نور خورشید 95 درصد است که حدود 20 برابر میزان UVB است؛ به این دلیل که مقدار قابل توجهی از UVB توسط لایه ازن جذب می شود.

شدت UVA در طول سال نسبتاً ثابت است و تقریبا در تمامی ساعات روز، فصول و ارتفاعات یکسان است. حالا بهتر می توانید بفهمید که چرا در روزهای ابری یا زمستان هم باید از ضدآفتاب استفاده کرد. اشعه UVA همچنین می تواند از شیشه رد بشود. بزرگترین مسئله در مورد اشعه UVA این است که آسیب هایی که به پوست می زند با گذشت زمان مشخص می شود. به عبارت دیگر UVA تهدیدی ساکت تر از UVB است و در طول زمان می تواند سبب چین و چروک و پیری پوستی ناشی از آفتاب، پوست چرمی، لک های قهوه ای و همچنین سرطان پوست شود.

برای مطالعه بیشتر: لک چیست و چگونه آن را درمان کنیم

اشعه ماوراء بنفش UVA بدون ایجاد قرمزی در پوست، می تواند باعث برنزه شدن و اختلال در روند تولید و توزیع رنگدانه های پوستی شود. به عبارت دیگر این اشعه عامل مهمی در ایجاد لک ناشی از آفتاب محسوب می شود. 

سرطان پوست
قرار گرفتن بیش از حد در معرض هر دو اشعه ی UVA و UVB می تواند منجر به سرطان پوست شود. اگر دوست دارید در مورد مکانیسم های سرطان زایی اشعه UV بیشتر بدانید متن زیر را بخوانید:
جذب UVB توسط سلول های پوست، باعث جهش ژن سرکوبگر تومور p53 و تشکیل دیمر پیریمیدین می شود که سطح بالای آنها جهش زا بوده و با سرطان پوست مرتبط است.

قرارگیری طولانی مدت و متعدد با UVB در سال های اولیه زندگی می تواند سبب ایجاد سرطان سلول های بازال پوست (basal cell carcinoma) و ملانوما شود. مواجهه مزمن پوست با اشعه UVB با کراتوز آکتینیک (actinic keratoses) و سرطان سلول های سنگفرشی پوست (squamous cell carcinoma) مرتبط است. کراتوز آکتینیک بیماری پوستی است که ناشی از قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض آفتاب است و پتانسیل تبدیل شدن به سرطان سلول سنگفرشی پوست را دارد.

طول موج بلندتر UVA، باعث نفوذ به اعماق درم می شود و سبب بسیاری از تغییرات بافت شناسی و بالینی مرتبط با پیری پوست می شود. UVA از طریق کاهش سلول های لانگرهانس (Langerhans) و کاهش فعالیت سلول های ارائه دهنده آنتی ژن، سیستم ایمنی را سرکوب می کند. UVA همچنین به طور غیرمستقیم از طریق تشکیل رادیکال های آزاد اکسیژن، به DNA آسیب می زند و تمام این مکانیسم ها در ایجاد سرطان نقش دارند. مطالعات در مدل های حیوانی به طور قطعی نشان می دهد که UVA می تواند نقش مهمی در ایجاد ملانوم بدخیم داشته باشد.

چطور از پوست خود محافظت کنیم؟
آکادمی پوست آمریکا توصیه می کند از ضد آفتاب هایی با طیف جذب گسترده استفاده شود که پوست را در برابر اشعه هایUVA و UVB محافظت کند. همچنین بهتر است از ضدآفتاب هایی با SPF30 یا بالاتر و ضد آب استفاده شود. 
فراموش نکنید ضدآفتاب باید هر دو ساعت یکبار تجدید شود. ضد آفتابی که خصوصیات بالا را داشته باشد، از پوست شما در برابر آفتاب سوختگی، پیری زودرس پوست و سرطان پوست محافظت می کند.

علاوه بر استفاده از ضد آفتاب، متخصصان پوست توصیه می کنند برای محافظت از پوست خود اقدامات زیر را انجام دهید:
♦ در صورت امکان در سایه بمانید به یاد داشته باشید که پرتوهای UVB خورشید بین ساعت 10 صبح و 2 بعد از ظهر قوی تر هستند.

♦ در صورت امکان، با پوشیدن پیراهن آستین بلند سبک، شلوار بلند، کلاه بزرگ و عینک آفتابی از پوست خود محافظت کنید.

♦ همواره به یاد داشته باشید ضد آفتاب فقط برای روز های آفتابی نیست. در نزدیکی آب، برف و شن احتیاط بیشتری بکنید زیرا آنها پرتوهای مضر خورشید را منعکس می کنند و احتمال آفتاب سوختگی را افزایش می دهند. 

برای خرید و مشاهده محصولات ضدآفتاب اینجا کلیک کیند.

♦ گاهی افراد نگران کمبود ویتامین D هستند و به این دلیل ترجیح می دهند از ضدآفتاب استفاده نکنند. اما اکثر متخصصین توصیه می کنند به منظور کاهش خطر ابتلا به سرطان پوست، به مدت بسیار محدود (چند دقیقه) در معرض نور خورشید قرار بگیرید و بعد از آن از ضدآفتاب یا لباس مناسب استفاده کنید. ویتامین D را می توان به راحتی از طریق مکمل های ویتامین D دریافت کرد.

♦ از تخت های برنزه دوری کنید. نور ماوراء بنفش خورشید در هنگام آفتاب گرفتن می توانند باعث بروز سرطان و چروک پوست شود. اگر می خواهید برنزه شوید، بهتر است از یک محصول اتوبرنزه یا محصولات آرایشی رنگی دیگر استفاده کنید. آژانس بین المللی تحقیقات جهانی سرطان، اشعه ماوراء بنفش خورشید و منابع مصنوعی مانند تختهای سولار و لامپهای خورشیدی را به عنوان موارد سرطان زا اعلام کرده است. هیچ روش ایمن و مطمئنی برای برنزه کردن وجود ندارد. هر بار که برنزه می کنید؛ به پوست خود آسیب رسانده، پیر شدن پوست را سرعت بخشیده و خطر ابتلا به همه انواع سرطان پوست را افزایش می دهید.

♦ استفاده از ضد آفتاب فقط برای پیشگیری از آفتاب سوختگی نیست بلکه باعث محافظت از شما در برابر اشعه مضر ماوراء بنفش خورشید شده و از سرطان پوست جلوگیری می کند. هر فرد بدون در نظر گرفتن سن و جنسیت و نژاد ممکن است به سرطان پوست مبتلا شود. در حقیقت ، تخمین زده می شود که از هر پنج آمریکایی یک نفر در طول زندگی خود به سرطان پوست مبتلا می شود.

♦ اگر متوجه تغییر رنگ، خارش یا خونریزی در پوست خود شده اید، به یک متخصص پوست مراجعه کنید. احتمالاتی مانند بیماری ها و سرطان پوست توسط متخصص پوست بررسی شود. سرطان پوست هنگامی که زود تشخیص داده شود قابل درمان است.