6 مشکل شایع تیروئید

غده تیروئید یک غده به شکل پروانه در جلوی گردن دقیقا زیر سیب آدم می باشد. تیروئید یکی از غدد درون ریز بدن است. سیستم غدد درون ریز بدن مسئول هماهنگی بسیاری از اعمال حیاتی بدن می‌باشد. غده تیروئید هورمونی ترشح می کند که مسئول تنظیم متابولیسم بدن است. مشکلات و اختلالات تیروئید باعث افزایش و یا کاهش میزان هورمون تیروئید می‌شوند. علاوه بر کم کاری و پرکاری تیروئید، بیماری هاشیموتو، بیماری گریوز، گواتر و تیروئید ندولر اختلالات شایع تیروئید محسوب می شوند.

پر کاری تیروئید یا هایپرتیروئیدی
در هایپر تیروئیدی غده تیروئید بیش از حد لازم فعالیت می کند و بیش از حد مجاز در بدن هورمون تیروئید تولید می‌کند. پرکاری تیروئید در زنان شایع‌تر از مردان است و حدود یک درصد از زنان به این اختلال دچار می‌شوند. بیماری گریوز یکی از شایع‌ترین علل هایپرتیروئیدی می باشد. حدود 70 درصد موارد پرکاری تیروئید به دلیل بیماری گریوز است. گواتر سمی یکی دیگر از علل پرکاری تیروئید است. علائم پرکاری تیروئید عبارتند از:
بیقراری- تندخویی- افزایش ضربان قلب- افزایش تعریق- لرزش- نگرانی- مشکلات خواب- نازکی پوست- شکنندگی ناخن و مو- ضعف عضلات- کاهش وزن- برآمدگی چشم ها (در بیماری گریوز)

تشخیص و درمان هایپرتیروئیدی
با اندازه گیری میزان هورمون تیروئید TSH و T4 از طریق آزمایش خون می توان به پرکاری تیروئید پی‌برد. غده هیپوفیز TSH را آزاد می کند تا تیروئید را تحریک به ترشح هورمون کند. مقدار بالاتر از حد نرمال T4و همچنین میزان پایین تر از حد نرمال TSH  نشان دهنده پرکاری تیروئید هستند. یکی دیگر از روش های تشخیص استفاده از مواد رادیو اکتیو است رادیولوژیست ابتدا ید رادیو اکتیو را به صورت تزریقی یا خوراکی وارد بدن بیمار می‌کند. تیروئید برای تولید هورمون تیروئید از ید استفاده می‌کند. ید رادیو اکتیو به دلیل اینکه نشان دار است به راحتی قابل ردیابی است. بنابراین می توان دریافت که فعالیت غده تیروئید چقدر است و چنانچه فعالیت آن بیش از حد نرمال باشد نشان دهنده هایپر تیروئیدی یا پرکاری تیروئید است. درمان هایپرتیروئیدی در واقع متوقف کردن فعالیت بیش از حد تیروئید است. به طور کلی روش های درمانی شامل موارد زیر است.
- داروهای ضد تیروئید مثل متی مازول از تولید هورمون اضافی توسط تیروئید پیشگیری می‌کنند.
- مقادیر بالای ید رادیو اکتیو باعث تخریب سلول های غده تیروئید می‌شوند بنابراین گاهی اوقات پزشک متخصص برای بیمار ید رادیو اکتیو به صورت خوراکی تجویز می‌کند که با تخریب برخی سلول های تیروئید باعث کاهش ترشح هورمون آن می شود.
- یکی دیگر از اقدامات درمانی پرکاری تیروئید جراحی برداشت غده تیروئید است .در بعضی موارد پزشک تشخیص می‌دهد که هیچ راه‌حلی به جز برداشت غده تیروئید برای بیمار وجود ندارد.
 بیمارانی که برای درمان پرکاری تیروئید مجبور به استفاده از ید رادیو اکتیو و یا جراحی برداشت تیروئید هستند پس از درمان مجبور به استفاده از هورمون تیروئید به صورت دارو می باشند.

کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدی
برخلاف هایپرتیروئیدی یا پرکاری تیروئید در کم کاری تیروئید یا هایپوتیروئیدی غده تیروئید کمتر از حد نرمال فعالیت می‌کند و قادر به تولید میزان کافی هورمون تیروئید نیست. کم کاری تیروئید اغلب به دلیل بیماری هاشیموتو، جراحی برداشت غده تیروئید و آسیب به دلیل رادیوتراپی ایجاد می شود. در ایالات متحده آمریکا شروع این بیماری حدود 4.6 درصد جمعیت می باشد. علائم کم کاری تیروئید عبارتند از:
خستگی- خشکی پوست- حساسیت به سرما- مشکلات حافظه- یبوست- افسردگی- افزایش وزن- کاهش تعداد ضربان قلب- کما

برای مطالعه بیشتر: کم کاری غده تیروئید (هیپوتیروئیدی)

تشخیص و درمان کم کاری تیروئید
تشخیص کم کاری تیروئید توسط اندازه گیری میزان هورمون تیروئید در خون انجام می شود. مقدار بالای TSH و میزان پایین تر از حد نرمال تیروکسین بیانگر کم کاری تیروئید است. درمان اصلی کم کاری تیروئید مصرف قرص های هورمونی تیروئید است. تعیین دوز مناسب دارو بسیار مهم است زیرا در صورتی که دارو با دوز مناسب تجویز نشود می تواند باعث پرکاری تیروئید شود.

بیماری هاشیموتو
بیماری هاشیموتو شایع ترین علت کم کاری تیروئید می باشد. این بیماری در هر سنی ممکن است ایجاد شود اما در سنین میانسالی شایع‌تر از سایر سنین است. همچنین بیماری هاشیموتو در زنان شایع‌تر از مردان است. این بیماری هنگامی ایجاد می‌شود که سیستم ایمنی فرد به آهستگی و به طور اشتباه به غده تیروئید حمله کرده و آن را تخریب می‌کند و در نتیجه آن تیروئید قادر به ترشح میزان کافی هورمون در بدن نیست. اغلب افرادی که دچار نوع خفیف تا متوسط بیماری هاشیموتو هستند هیچگونه علائمی ندارند بیماری ممکن است برای چندین سال حالت ثابت داشته و فرد هیچ علامت واضحی نداشته باشد. علائم این بیماری عبارتند از:
خستگی- افسردگی- یبوست- افزایش متوسط وزن- خشکی پوست- نازکی و خشکی مو- صورت پف کرده و رنگ پریده- قاعدگی سنگین و غیر عادی- عدم تحمل سرما- تورم غده تیروئید یا گواتر

تشخیص و درمان بیماری هاشیموتو
اولین گام برای تشخیص هر نوع از بیماری های تیروئید اندازه گیری TSH است. در صورتی که پزشک به وجود این بیماری شک کند برای بیمار درخواست آزمایش TSH ،T3 و T4 می نماید. بیماری هاشیموتو یک اختلال خود ایمنی است بنابراین آزمایش خون می‌تواند آنتی بادی های غیر نرمالی  که به تیروئید حمله می کنند را نیز نشان دهد. هیچ درمان شناخته شده برای بیماری هاشیموتو وجود ندارد. بنابراین اغلب داروهای جایگزین هورمون تیروئید برای بیمار تجویز می شود. گاهی اوقات در موارد پیشرفته بیماری، ممکن است جراحی برداشت تیروئید به بیمار توصیه شود که البته این حالت نادر است. خوشبختانه به دلیل روند کند پیشرفت بیماری، این بیماری برای سالیان طولانی روند ثابتی داشته و به راحتی با دارو درمانی کنترل می شود.

 

بیماری گریوز
بیماری گریوز به نام پزشکی که حدود 150 سال پیش برای اولین بار آن را توصیف کرد نامگذاری شده است. این بیماری شایع ترین علت پرکاری تیروئید است که حدوداً یک نفر از هر 200 نفر به آن مبتلا می‌شوند. بیماری گریوز هنگامی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به غده تیروئید حمله کند و باعث تولید بیش از حد لازم هورمون تیروئید شود. این بیماری اغلب به صورت ارثی منتقل می شود و در هر سنی در زنان و مردان قابل مشاهده است. اما در زنان در سنین 20 تا 30 سالگی شایع تر است. علاوه بر انتقال بیماری به صورت ارثی، استرس، بارداری و سیگار کشیدن نیز از عوامل خطر ایجاد کننده بیماری محسوب می‌شوند. علائم شایع بیماری عبارتند از:
نگرانی- عدم تحمل- خستگی- لرزش دست- افزایش و یا نامنظمی ضربان قلب- تعریق بیش از حد- مشکلات خواب- اسهال یا حرکت زیاد روده ها- گواتر- بیرون زدگی چشم ها و مشکلات بینایی

تشخیص و درمان بیماری گریوز
بیماری گریوز با کمک بررسی علایم بیمار و آزمایشات خون قابل تشخیص است. علاوه بر بررسی علائم بیمار انجام آزمایشات TSH و T4 برای تشخیص بیماری لازم است. افزایش میزان T4  و کاهش میزان TSH از علائم بیماری گریوز می باشد. همچنین انجام اسکن تیروئید با کمک ید رادیواکتیو نیزیکی دیگر از راه‌های تشخیص بیماری است. هیچ درمان قطعی برای توقف دخالت سیستم ایمنی در فعالیت تیروئید و ممانعت تیروئید از ساختن هورمون اضافی وجود ندارد. علائم بیماری از طریق گوناگون و با کمک درمان های ترکیبی قابل کنترل است.

برخی از این درمان ها عبارتند از:
- تجویز داروهای بتابلوکر برای کنترل افزایش ضربان قلب نگرانی و تعریق.
- داروهای ضد تیروئید برای پیشگیری از ترشح مقادیر زیاد تر از حد هورمون تیروئید.
- استفاده از ید رادیواکتیو برای تخریب بخشی و یا همه سلول های تیروئید.
- جراحی برداشت غده تیروئید، در صورتی که بیمار قادر به تحمل داروهای ضد تیروئید و ید رادیواکتیو نباشد.
 درمان موفقیت آمیز این بیماری اغلب منجر به کم کاری تیروئید می شود و بیمار مجبور به استفاده از داروهای هورمونی جایگزین هورمون تیروئید می باشد. بیماری گریوز در صورت عدم درمان صحیح می‌تواند منجر به مشکلات قلبی و شکنندگی استخوان ها شود.

گواتر
گواتر در واقع بزرگی خوش خیم غده تیروئید است. شایع ترین علت گواتر کمبود ید در رژیم غذایی است. محققان تخمین می زنند این بیماری در سرتاسر جهان از شیوع بالایی برخوردار باشد. گواتر در هر جنس و سنی مشاهده می شود. این بیماری در مناطقی که میزان ید در رژیم غذایی افراد به اندازه کافی نیست شایع تر است. البته گواتر در زنان بالای 40 سال شایع تر است.
سایر عوامل افزایش دهنده خطر ابتلا به گواتر شامل: سابقه خانوادگی، مصرف برخی داروها، بارداری و قرار گرفتن در معرض اشعه می باشد.

گواتر در مراحل خفیف و متوسط فاقد علامت بوده اما علائم زیر در گواتر بخصوص در مراحل شدیدتر بیماری قابل مشاهده است:
تورم جلوی گردن- مشکل در تنفس- سرفه و خس خس سینه- گرفتگی صدا

تشخیص و درمان گواتر
گواتر اغلب در معاینه بیمار توسط پزشک قابل تشخیص است. آزمایش خون و بررسی هورمون های تیروئید نیز یکی دیگر از روش های تشخیصی بیماری است. سونوگرافی تیروئید نیز می‌تواند به تشخیص گواتر کمک کند. درمان گواتر مصرف ید می باشد. گواتر اغلب هنگامی که علامت دار می شود درمان می‌گردد. در برخی مواقع گواتر به دلیل درمان نامناسب سایر مشکلات تیروئید مثل بیماری گریوز اتفاق می‌افتد. هر چند گواتر یک مشکل و بیماری جدی محسوب نمی شود اما چنانچه بدون درمان رها شود فرد را دچار عوارض متعددی مثل مشکل در تنفس و بلع می کند.

تیروئید ندولر یا گرهک های تیروئید
ندول های تیروئید گره های کوچکی هستند که در تیروئید به وجود می آید حدود یک درصد از مردان و پنج درصد از زنانی که در کشورهایی که ید کافی در رژیم غذایی مردم آنجا وجود دارد دچار تیروئید ندولر هستند که این آمار رقم معنا داری محسوب می شود. این ندولها اغلب بسیار کوچک بوده و قابل لمس نیستند. علت این مشکل مشخص نیست اما می‌تواند به دلیل کمبود ید و بیماری هاشیموتو باشد. ندول های تیروئید می توانند به صورت توده های جامد بوده و یا به صورت توده هایی باشند که درون آنها مایع است. اغلب ندول های تیروئید خوش خیم هستند اما درصد بسیار کمی از آنها ممکن است سرطانی شوند. ندول تیروئید در زنان بیشتر از مردان مشاهده می‌شود و خطر ابتلا به آن با افزایش سن بالا می رود. اغلب ندول های تیروئید هیچ گونه علائم بالینی ندارند اما اگر بزرگ شوند می توانند باعث مشکل در تنفس و بلع فرد شده و درد داشته باشد. علائم ندول تیروئید مشابه علائم کم کاری تیروئید است و شامل خستگی، افزایش وزن، خشکی پوست و عدم تحمل سرما می باشد.

تشخیص و درمان تیروئید ندولر
اغلب ندول ها در طی یک معاینه بالینی ساده کشف می‌شوند. همچنین گاهی اوقات در سونوگرافی، سی تی اسکن و یا ام آر آی تشخیص داده می شوند. بیوپسی ندول های تیروئید که با کمک یک سوزن بسیار ریز و بررسی سلولهای آن انجام می شود مشخص می کند که آیا ندول های تیروئید خوش خیم هستند یا خیر. ندول های خوش خیم تیروئید اغلب اوقات نیاز به درمان خاصی ندارند. معمولا این ندول ها نیازی به برداشتن و جراحی ندارند مگر اینکه به مرور زمان اندازه آنها تغییر کرده و بزرگ شود. در صورت بزرگ شدن نودول‌های تیروئید پزشک اغلب درخواست بیوپسی مجدد برای بیمار می کند. ندول های بدخیم تیروئید بسیار نادر هستند و درمان آنها بستگی به نوع تومور دارد. جراحی برداشت تیروئید ، رادیوتراپی و شیمی درمانی از اقدامات درمانی در این موارد هستند.