کم کاری غده تیروئید (هیپوتیروئیدی)

یکی از بیماری های شایع تیروئید کم کاری تیروئید می باشد که به آن هیپوتیروئید هم گفته می شود. در این بیماری غده تیروئید قادر نیست به میزان کافی هورمون تیروئید ترشح کند. غده تیروئید در قسمت جلو و پایین گردن قرار دارد. هورمون تیروئید توسط جریان خون به تمام نقاط بدن می رسد و بر اندام های مختلف از قلب و مغز گرفته تا عضلات و پوست تاثیر می گذارد. یکی از مهمترین کارهای هورمون تیروئید در بدن کنترل بر سوخت و ساز بدن یا متابولیسم است. متابولیسم علاوه بر عملکرد های مهمی که در بدن دارد بر روی درجه حرارت بدن، ضربان قلب و سوزاندن کالری موثر است. در صورت کمبود هورمون تیروئید در بدن تمامی این اعمال با مشکل مواجه خواهند شد و در واقع در بدن انرژی کمتری تولید شده و متابولیسم کند می شود.

دلایل هیپوتیروئیدی 
مهم ترین دلیل کم کاری غده تیروئید، تیروئیدیت هاشیماتو می باشد. تیروئیدیت در واقع التهاب غده تیروئید است. تیروئیدیت هاشیماتو یک اختلال خود ایمنی می باشد. در بیماری هاشیماتو بدن فرد آنتی بادی هایی تولید می کند که باعث تخریب غده تیروئید می شوند. تیروئیدیت یا همان التهاب تیروئید گاهی ممکن است به دلیل یک عفونت ویروسی ایجاد شود.

سایر دلایل هیپوتیروئیدی شامل:
- اشعه درمانی ناحیه گردن: درمان برخی از بدخیمی ها مانند لنفوم نیازمند اشعه درمانی نواحی گردن می باشد. این اشعه باعث آسیب به سلول های تیروئید می شود و این اتفاق تولید هورمون تیروئید را با مشکل مواجه می کند.
- درمان با ید رادیواکتیو: این درمان یک روش معمول در افرادی است که دارای تیروئید پرکار یا هیپوتیروئیدی هستند به کار می رود. هر چند در برخی موارد درمان با ید رادیواکتیو برای افرادی که تیروئید پر کار دارند لازم است اما گاهی اوقات این درمان منجر به کم کاری غده تیروئید می گردد.

- استفاده از برخی داروها: برخی از داروهای قلبی، داروهای اعصاب و روان و همچنین برخی از داروهای درمان سرطان ممکن است بر میزان هورمون تیروئید تاثیر بگذارند. این داروها شامل  آمیودارون، لیتیوم، اینترفرون آلفا و اینترلوکین 2 می باشند.
- جراحی تیروئید: جراحی برداشت غده تیروئید به هر دلیلی که انجام شود منجر به کاهش هورمون تیروئید می گردد. البته اگر فقط بخشی از این غده برداشته شود مقدار باقی مانده معمولا قادر به تولید مقدار کافی هورمون تیروئید می باشد.
- کمبود ید در رژیم غذایی: غده تیروئید برای تولید هورمون تیروئید به ید نیاز دارد. بدن انسان قادر به تولید ید نمی باشد بنابراین باید آن را از طریق رژیم غذایی تامین کند. در اکثر کشورها نمک طعام را با ید غنی می کنند که تا حد زیادی نیاز بدن به ید را تامین می کند. سایر مواد غذایی غنی از ید شامل: صدف، ماهی های آب شور، تخم مرغ، فراورده های لبنی می باشد. کمبود ید در ساکنین برخی کشورها مثل آمریکا بندرت مشاهده می شود.
- بارداری: گاهی اوقات التهاب غده تیروئید در خانم های باردار پس از بارداری مشاهده می شود. البته هنوز علت این مشکل روشن نیست. به این حالت التهاب تیروئید پس از زایمان گفته می شود. اغلب خانم هایی که به التهاب تیروئید پس از زایمان دچار می شوند پس از مدت اندکی بهبود می یابند و عملکرد طبیعی غده تیروئید در آنها بر می گردد.

- مشکلات تیروئید در هنگام تولد: غده تیروئید در برخی از نوزادان هنگام تولد تکامل نیافته است و یا به درستی کار نمی کند. به این نوع کم کاری غده تیروئید، هیپوتیروئیدی مادرزادی گفته می شود. در برخی کشورها آزمایشات غربالگری غده تیروئید در بدو تولد انجام می شود تا در صورت بروز این مشکل از عواقب ناشی از آن پیشگیری شود.
- اختلال غده هیپوفیز: در برخی موارد که البته بسیار نادر است ترشح ناکافی غده تیروئید ممکن است به دلیل مشکل در غده هیپوفیز باشد. غده هیپوفیز هورمونی تحت عنوان هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) ترشح می کند که این هورمون به تیروئید دستور می دهد که چه میزان هورمون تیروئید ساخته و آزاد کند.
- اختلال هیپوتالاموس: هیپوتالاموس که غده ای در مغز است هورمونی به نام TRH تولید می کند. TRH بر روی هیپوفیز تاثیر گذاشته و باعث ساخت هورمون TSH می شود. در موارد بسیار نادر هیپوتیروئیدی به دلیل اختلال هیپوتالاموس می باشد. هیپوتیروئیدی اولیه به دلیل مشکل در خود غده تیروئید می باشد. در حالی که هیپوتیروئید ثانویه به دلیل مشکلات سایر غدد مانند هیپوفیز و هیپوتالاموس می باشد که بر تولید هورمون تیروئید تاثیر می گذارد.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به هیپوتیروئیدی می باشند؟
زنان به خصوص زنان مسن نسبت به مردان بیشتر در معرض ابتلا به هیپوتیروئیدی می باشند. سابقه بیماری های خودایمنی در فرد و یا خانواده درجه یک ریسک ابتلا به هیپوتیروئیدی را بالا می برد. عوامل خطر شامل: 
- نژاد (آسیایی یا سفید پوست) 
- سن (بالا رفتن سن) 
- سفید شدن زودرس موها 
- بیماری های خودایمنی مانند دیابت نوع یک، ام اس، آرتریت روماتئید، بیماری سلیاک، بیماری آدیسون، کم خونی پرنسیوز و ویتیلیگو 
- اختلال دو قطبی 
- سندروم داون 
- سندروم ترنر

علائم هیپوتیروئیدی 
علائم هیپوتیروئیدی ممکن است مبهم بوده و با علائم سایر بیماری ها شباهت داشته باشد. این علائم شامل: 
تغییرات عادت ماهیانه در خانم ها- یبوست- افسردگی- خشکی و یا ریزش موها- خشکی پوست- خستگی- حساسیت به سرما- کندی ضربان قلب- ورم غده تیروئید یا گواتر- افزایش وزن و مشکل در کم کردن وزن- سندروم تونل کارپ 

نوزادان دچار هیپوتیروئیدی ممکن است هیچ گونه علامتی نداشته باشند. اگر علامتی در آنها پدیدار شود شامل: سردی دست ها و پاها، یبوست، خواب آلودگی، کندی یا توقف رشد، کاهش قدرت عضلات، زردی، کاهش اشتها، صورت پف آلود، نفخ معده، زبان متورم. در صورت وجود هر یک از این علائم حتما به پزشک مراجعه کنید. پزشک پس از بررسی های لازم تشخیص می دهد که آیا این علائم به مشکل تیروئید مربوط است یا خیر.

بیشتر بخوانید: 6 مشکل شایع تیروئید

تشخیص هیپوتیروئیدی 
تشخیص قطعی هیپوتیروئیدی معمولا با استفاده از چند آزمایش خون مانند TSH و T4 انجام می شود. مقدار کمتر از حد نرمال T4 معمولا بیانگر وجود هیپوتیروئیدی است. البته در برخی موارد میزان T4 نرمال است اما TSH بالاتر از حد نرمال است. به این حالت هیپوتیروئیدی ساب کلینیکال گفته می شود و معمولا مراحل ابتدایی ابتلا به هیپوتیروئیدی می باشد. در برخی موارد ممکن است پزشک برای بیمار درخواست سونوگرافی غده تیروئید و یا اسکن تیروئید نماید.

درمان هیپوتیروئیدی 
در صورت کم کاری تیروئید پزشک برای بیمار هورمون تیروئید ساختگی تجویز می کند. این هورمون توسط کارخانجات داروسازی به صورت قرص تولید می شود. فرد دچار هیپوتیروئیدی باید هر روز به مقدار تجویز شده این قرص را مصرف کند. برخی از داروها ممکن است با این قرص تداخل داشته باشند بنابراین این بیماران باید قبل از مصرف هرگونه دارو و یا مکمل با پزشک خود مشورت نمایند. لازم است فرد بیمار تحت نظر پزشک باشد و به طور مرتب آزمایشات را تکرار کند زیرا پزشک بر اساس نتیجه این آزمایشات دوز داروی بیمار را تعیین می کند.

عوارض عدم درمان هیپوتیروئیدی
مشکلات قلبی- نازایی- درد مفاصل- چاقی مشکلات تیروئید دز زنان باردار باعث تاثیر منفی بر تکامل جنین می شود. 
در 3 ماهه اول بارداری جنین تمام نیاز خود به هورمون تیروئید را از طریق مادر تامین می کند، چنانچه مادر دچار هیپوتیروئیدی باشد جنین به میزان لازم هورمون تیروئید دریافت نمی کند این وضعیت ممکن است باعث مشکلات تکاملی و عقب ماندگی ذهنی در نوزاد شود. کاهش شدید میزان هورمون تیروئید می تواند باغث یک مشکل حاد به نام میگزودم شود. در این حالت شخص ممکن است هوشیاری خود را از دست داده و حتی به کما رود. همچنین این حالت باعث کاهش شدید دمای بدن شده که منجر به مرگ می شود.