در این مقاله از مجله علمی داروکده سعی داریم به خواص رازیانه به عنوان یک گیاه دارویی بپردازیم و ابعاد مختلف اثرگذاری آن بر سلامت زنان و مردان را از دیدگاه طب رایج و طب سنتی ایرانی بررسی کنیم.
نویسنده: دکتر نیوشا اسماعیل زاده
تحریریه داروکده
آخرین به روزرسانی:
29 مهر 1403
آیا این مطلب برای شما مفید بود؟
29 مهر 1403
24K
رازیانه چه خواصی دارد؟
رازیانه گیاهیست که از دیرباز به دلیل خواص درمانی متعدد خود، مورد توجه طبهای مختلف سنتی، از جمله طب ایرانی و طب یونانی قرارگرفته است. بخش دارویی گیاه رازیانه در اصل میوهی گیاه است که گاها لفظ نادرست دانه در مورد آن به کار میرود. این گیاه بومی مناطق خاورمیانه است اما با گذر زمان در سایر مناطق کره زمین نیز پراکنده شده است.
رازیانه از گیاهان مهم در صنایع داروهای گیاهی است و به صورت عصارهی مفرد و یا به صورت ترکیبی با عصاره سایر گیاهان در فرمولهای دارویی وجود دارد. این گیاه به دلیل خواص متفاوت و اثرات مثبت خود در تنظیم هورمونها، به خصوص در خانمها، و هم چنین بهبود عملکرد دستگاه گوارش، از جمله گیاهانِ دارویی شناخته شده است. در این مقاله برآنیم تا به بررسی خواص مختلف رازیانه و اثرات مثبت آن در زنان و مردان بپردازیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- رازیانه چیست؟
- خواص رازیانه چیست؟
- رازیانه در طب سنتی
- خواص رازیانه برای زنان
- خواص رازیانه برای مردان
- خواص رازیانه برای معده
- خواص رازیانه برای لاغری شکم
- خواص رازیانه برای چشم
- خواص رازیانه برای پوست
- خواص رازیانه برای جوش صورت
- خواص رازیانه برای سرماخوردگی
- خواص رازیانه برای فشار خون
- تداخلات مصرف رازیانه
- نحوه مصرف رازیانه
- میزان مصرف رازیانه
- زمان مصرف رازیانه
مدت زمان تقریبی مطالعه: 10 دقیقه
ویرایش و نظارت علمی:
دکتر روجا رحیمی، متخصص داروسازی سنتی، استاد دانشکده طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی تهران
رییس مرکز رشد طب و داروسازی سنتی و فرآوردههای طبیعی
رازیانه در واقع میوه گیاه Foeniculum vulgare Mill است که از دیرباز برای مصارف درمانی و خوراکی مورد استفاده قرار گرفته است. این گیاه از تیره چتریان (Apiaceae) است و مانند اکثر اعضای این خانواده، دارای ترکیبات فیتواستروژنی، اسانس شاخص و هم چنین ترکیبات فورانوکومارینی است. این گیاه به همراه افسنتین و انیسون، یکی از سه جزء اصلی نوشیدنی ابسنت، یکی از انواع الگزیرهای درمانی، بوده است. در آشپزی، رازیانه به عنوان ادویه در غذاهای مختلف، دسرها و چایها استفاده میشود و عطر و طعم خاصی به آنها میبخشد. به علاوه در صنعت از عصاره رازیانه در تولید عطر و محصولات بهداشتی نیز استفاده میشود. روغن اسانسی استخراجشده از رازیانه به عنوان عطر طبیعی در محصولات معطر و تهویه مطبوعها کاربرد دارد.
رازیانه حاوی ویتامینها، مواد معدنی و آنتیاکسیدانهایی است که برای سلامتی مفید هستند. از جمله این مواد میتوان به ویتامین C، ملاتونین و مواد معدنی مانند آهن و کلسیم اشاره کرد. مصرف روزانه میوههای رازیانه میتواند به حفظ سلامت قلب، کاهش کلسترول، و جلوگیری از بیماریهای قلبی عروقی کمک کند.
رازیانه یک گیاه دارویی با سابقه طولانی در پزشکی محسوب میشود و به خاطر خواص درمانی متعدد خود شناخته شده است. این گیاه بومی مناطق مدیترانهای است، اما در بسیاری از نقاط دیگر دنیا، از جمله آسیای جنوبی و آمریکای شمالی، نیز کشت میشود. رازیانه شامل دانهها، برگها و ساقههای خوشعطر است که همه آنها دارای خواص درمانی قابل توجهی هستند. رازیانه دارای خواص درمانی متعددی است که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.
رازیانه یکی از بهترین داروهای طبیعی برای مشکلات گوارشی است. میوههای رازیانه به عنوان یک ضد نفخ طبیعی شناخته میشوند و میتوانند به کاهش گاز معده و دلدرد کمک کنند. این گیاه همچنین میتواند ترشح آنزیمهای گوارشی را افزایش داده و در نتیجه فرآیند هضم را تسهیل کند. مصرف چای رازیانه پس از غذا میتواند به بهبود هضم و کاهش حالت تهوع کمک کند.
رازیانه یکی از گیاهان دارویی اصلی در تولید شیر مادر است که از آن مکملهای مختلفی در بازار دارویی ایران و خارج ایران وجود دارد. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این محصولات میتوانید به مقاله "گیاه رازیانه با نام علمی Foeniculum vulgare" تالیف و ترجمه سرکار خانم دکتر شیدا احمدی کولایی مراجعه فرمایید.
رازیانه به عنوان یک گیاه معطر مهم برای زنان شناخته شده و میتواند به تسکین علائم مرتبط با قاعدگی و یائسگی کمک کند. این گیاه حاوی فیتواستروژنهاست که مشابه استروژن طبیعی بدن عمل میکنند و در نتیجه میتوانند به کاهش علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) و نشانههای یائسگی شامل گرگرفتگی و تغییرات خلق و خو کمک کنند.
رازیانه غنی از ویتامین C و مواد آنتیاکسیدانی و پلی فنولهاست که میتواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کند. این ترکیبات میتوانند به مبارزه با رادیکالهای آزاد و کاهش التهابات کمک کرده و در نتیجه ریسک ابتلا به بیماریهای مختلف را کاهش دهند.
رازیانه دارای خواص ضد التهابی قوی است و میتواند در تسکین درد و التهاب در بیماریهایی مانند آرتریت کمک کند. عصارههای هیدروالکلی و آبی گیاه رازیانه به عنوان یک مسکن طبیعی میتواند در درمان سردرد و میگرن نیز مؤثر باشد.
رازیانه به عنوان یک گیاه دارویی مکمل، به درمان سرفه و عفونتهای تنفسی طبیعی کمک میکند. این گیاه میتواند به باز شدن راههای هوایی و کاهش التهاب در برونشها منجر شود و به همین دلیل در درمان سرماخوردگی و گلودرد مفید است.
مصرف روزانه رازیانه میتواند به کاهش سطح کلسترول خون و در نتیجه کاهش ریسک بیماریهای قلبی عروقی کمک کند. مواد مغذی موجود در رازیانه مانند پتاسیم و فیبر در حفظ سلامت قلب و عروق بسیار مؤثرند.
برخی تحقیقات نشان دادهاند که رازیانه میتواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند. این گیاه دارای خواص آرامبخش است و مصرف چای رازیانه در شب میتواند به خواب راحتتر کمک کند. هم چنین کاهش سطح استرس و اضطراب از دیگر خواص دمکرده رازیانه است.
نشان داده شده است که رازیانه میتواند به کنترل قند خون و بهبود حساسیت به انسولین کمک کند. این خاصیت میتواند برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ مفید باشد.
در طب سنتی ایرانی خواص متعددی برای گیاه رازیانه بیان شده است. در کتاب مخزن الادویه، تالیف حکیم محمد حسین خان عقیلی خراسانی آمده است که رازیانه میتواند گرفتگیهای مجاری تنفسی و تنگی نفس را برطرف کند. هم چنین میتواند دردهای ناشی از سردی و تجمع بلغم را کاهش دهد. این گیاه مدر است و میتواند در کمک به برطرف کردن سنگهای کلیه و پاکسازی مجاری ادراری موثر باشد. افزایش ترشح شیر در مادران شیرده، برطرف کردن دردهای معده و تقویت کبد، از دیگر خواص رازیانه است که در طب سنتی ایرانی به آنها پرداخته شده است.
رازیانه دارای مواد شبه استروژنی گیاهی است که میتواند به کاهش علائم مرتبط با بیماریهای زنان کمک کند. از خواص رازیانه برای زنان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
رازیانه یکی از گیاهان معتبر در افزایش تولید شیر مادر است. این گیاه حاوی ترکیبات فیتواستروژنی است که مشابه با هورمونهای زنانه عمل میکنند و میتوانند در تحریک غدد پستانی به افزایش تولید شیر کمک کنند. به همین دلیل، استفاده از رازیانه در دوران شیردهی به صورت چای، دمنوش و پودرشده و یا به صورت مکملهای بسته بندی شده، میتواند به مادران در تأمین نیازهای نوزادانشان کمک کند. برای مشاهده مکملهای شیرافزا، میتوانید به داروخانه آنلاین مراجعه فرمایید.
رازیانه میتواند به تنظیم چرخه قاعدگی و کاهش دردهای قاعدگی کمک کند. این گیاه با تقویت توازن هورمونی در بدن، میتواند به تخفیف علائم پیش از قاعدگی (PMS) مانند نفخ، تغییرات خلقی و دردهای شکمی کمک کند. همچنین، مصرف رازیانه در دوران قاعدگی میتواند باعث کاهش درد و ناراحتیهای ناشی از آن شود.
سافت ژل فنلین باریج یکی از محصولاتی است که برای بهبود این علائم، فرموله شده است.
یکی از خواص ارزشمند رازیانه، کمک به زنان در دوران یائسگی است. ترکیبات موجود در رازیانه میتوانند به کاهش علائم یائسگی، مانند گرگرفتگی، افزایش وزن و اختلالات خواب کمک کنند. این خاصیت به دلیل مشابهت ترکیبات رازیانه با استروژن است که به بهبود تعادل هورمونی و کاهش ناراحتیهای مرتبط با یائسگی منجر میشود.
رازیانه حاوی آنتیاکسیدانهای قوی است که میتوانند به کاهش التهاب و خنثی سازی رادیکالهای آزاد در بدن کمک کنند. این خصوصیت میتواند به تأخیر در پیری و کاهش خطر بروز بیماریهای التهابی منجر شود. برای زنان، حفظ سلامتی پوست و کاهش خطر بیماریهای مزمن، اهمیت بالایی دارد و مصرف رازیانه میتواند به عنوان یک روش طبیعی مؤثر در این زمینه عمل کند.
به دلیل وجود ترکیبات فیتواستروژنی ممکن است این ذهنیت وجود داشته باشد که مصرف رازیانه برای آقایان مضر است. باید توجه داشت که ضرر و یا فایده استفاده از رازیانه برای مردان، کاملا به دوز مصرف شده بستگی دارد. آقایان میتوانند با مصرف صحیح رازیانه، شاهد بهبود مشکلاتی مانند کاهش میل جنسی، استرس و اضطراب و تقویت سیستم ایمنی بدن، باشند.
رازیانه خواص متعددی برای معده و دستگاه گوارش دارد. یکی از مهمترین خواص رازیانه، توانایی آن در کاهش نفخ و گازهای معده است. ترکیبات شیمیایی موجود در رازیانه مانند آنتول و فلاونوئیدها به کاهش تجمع گاز در دستگاه گوارش کمک میکنند. نوشیدن چای رازیانه بعد از غذا میتواند به تسکین حالت نفخ و احساس سنگینی معده کمک کند. رازیانه بهعنوان یک ماده طبیعی برای بهبود هضم غذا معروف است. این گیاه کمک میکند تا حرکات روده بهبود یافته و غذا سریعتر هضم شود. در نتیجه، برای افرادی که دچار مشکلات سوءهاضمه هستند، مصرف رازیانه میتواند مفید باشد. عصاره یا دانههای رازیانه میتوانند به افزایش ترشح آنزیمهای گوارشی کمک کرده و فرآیند هضم را تسریع کنند. به علاوه، این گیاه به خاطر خواص ضد اسپاسم خود میتواند به تسکین دردهای شکمی و معده منجر شود. این خاصیت به ویژه در مواردی که درد معده ناشی از اسپاسم عضلانی باشد، موثر است. به همین دلیل است که رازیانه به عنوان جزء اصلی در مکملهای برطرف کننده کولیک نوزادان وجود دارد.
ترکیبات آنتیاکسیدانی موجود در میوه رازیانه میتواند التهاب معده و دستگاه گوارش را کاهش دهد. التهاب میتواند ناشی از شرایط مختلفی مانند زخم معده یا بیماریهای التهابی روده باشد. مصرف رازیانه بهعنوان یک درمان طبیعی میتواند به تسکین این التهابها و به بهبود سلامت معده کمک کند.
اثر رازیانه در کنترل وزن و مدیریت چاقی نیز شاخص است. این گیاه دارای خواص کاهنده اشتها نیز هست که میتواند به شما کمک کند احساس سیری بیشتری داشته باشید و در نتیجه از مصرف بیش از حد غذا جلوگیری کنید. به این ترتیب، رازیانه میتواند به عنوان یک مادهی کمکی در رژیمهای کاهش وزن مفید باشد.
رازیانه به تعادل سطح اسید معده نیز کمک میکند و بروز مشکلات مرتبط با اسید معده نظیر ترش کردن را کاهش میدهد. این خاصیت به خصوص برای افرادی که دچار ریفلاکس هستند، مفید است. تحقیقات نشان دادهاند که رازیانه میتواند به عنوان یک محافظتکننده از معده در برابر زخمها عمل کند. ترکیبات فعال موجود در این گیاه میتوانند به تسریع روند بهبود بافتهای معده و کاهش خطر بروز زخم کمک کنند. رازیانه حاوی ویتامینها و مواد معدنی مختلفی است که برای سلامتی دستگاه گوارش ضروری هستند. این مواد مغذی شامل ویتامین C، پتاسیم، کلسیم و فسفر هستند که همگی به بهبود عملکرد معده و گوارش کمک میکنند.
به دلیل تاثیرات مفیدی که رازیانه در برطرف کردن مشکلات دستگاه گوارش دارد، میتواند منجر به لاغری مرکزی (در ناحیه شکم) شود. این گیاه با بهبود هاضمه، برطرف کردن نفخ و افزایش سطح متابولیسم به لاغری کمک میکند.
در کتب طب سنتی، به خواص رازیانه در برطرف کردن بیماریهای چشم و تقویت باصره (بینایی) اشاره شده است. تحقیقات مختلف نیز خواص رازیانه برای چشم را نشان دادهاند. رازیانه حاوی مواد آنتیاکسیدانی و ویتامینها، به ویژه ویتامین A است که برای حفظ سلامت بینایی ضروری هستند. ویتامین A به بهبود عملکرد شبکیه چشم و تقویت بینایی کمک میکند. علاوه بر آن، رازیانه میتواند به عنوان یک درمان طبیعی برای حساسیتهای چشمی عمل کند. خواص ضدالتهابی و آنتیاکسیدانی آن میتواند به کاهش علائم آلرژی مانند خارش و ریزش اشک کمک کند. در افرادی که ساعتهای طولانی به مانیتور نگاه میکنند، نوشیدن چای رازیانه یا استفاده از کمپرسهای رازیانه میتواند به تسکین خستگی چشمها کمک کند.
رازیانه به دلیل خواص ضدالتهابی و ضد پیری، برای پوست مفید است. روغن و کرمهای حاوی این گیاه دارویی، میتواند به شفافیت و رطوبت رسانی پوست کمک کند. به علاوه استفاده از محصولات بهداشتی حاوی رازیانه، مانند شامپوی رازیانه، میتواند ترشح چربی پوست را متعادل کند و خون رسانی به بافت پوست را بهبود بخشد.
تحقیقات نشان داده اند که رازیانه دارای خواص ضدباکتری و ضدقارچی شاخص است. عصاره این گیاه با تنظیم ترشح چربی پوست و هم چنین پاکسازی پوست میتواند از بروز جوشهای پوستی جلوگیری کند. برای این منظور از رازیانه میتوان به صورت کمپرس پوستی و ماسک استفاده کرد.
رازیانه دارای ترکیباتی است که میتوانند التهاب مجاری تنفسی را کاهش دهند و کمک کنند تا علائم سرماخوردگی مانند سرفه و گلو درد کمتر شود. اثرات این گیاه دارویی در التهابات دستگاه تنفسی شاخص است و خواصی ضدمیکروبی آن، از جایگزینی ویروسها و باکتریها در بافتهای تنفسی جلوگیری میکند. رازیانه غنی از ویتامینها و مواد مغذی است که به تقویت سیستم ایمنی کمک کرده و بدن را در مقابل عفونتهای ویروسی محافظت میکند. وجود آنتیاکسیدانها در رازیانه به کاهش استرس اکسیداتیو و تسریع روند بهبودی، کمک میکند. یکی از بهترین روشهای استفاده از رازیانه در زمان سرماخوردگی، مصرف دمنوش آن است. دمنوش رازیانه میتواند به تسکین درد گلو و کاهش خلط کمک کند. هم چنین همرای این دمنوش با عسل، اثرات ضد التهابی آن را افزایش میدهد.
رازیانه و فرآوردههای آن با مکانیسمهای مختلف میتواند فشارخون را کاهش دهد. رازیانه مدر است و از طریق کاهش حجم مایعات بدن، فشار خون را کاهش میدهد. از طرفی این گیاه، با تنظیم قند خون، کاهش فرآیندهای التهابی و خواص آرامش بخشی نیز میتواند به تنظیم فشار خون در افراد مستعد، کمک کند.
با توجه به ترکیبات متعددی که در رازیانه وجود دارد، تداخلات متعددی با دستههای دارویی مختلف مورد انتظار است. از تداخلات مهم رازیانه با داروهای هورمونی است. رازیانه در دوزهای بالا میتواند اثر قرصهای ضدبارداری را کاهش دهد. هم چنین در افرادی که تاموکسیفن مصرف میکنند مصرف مکرر رازیانه توصیه نمیشود. رازیانه ممکن است اثرات ضد انعقادی را تقویت کند و در نتیجه خطر خونریزی را افزایش دهد. بنابراین، افرادی که داروهای ضدانعقاد خون (مانند وارفارین) مصرف میکنند، باید در مورد مصرف رازیانه با پزشک خود مشورت کنند. با توجه به خاصیت کاهندگی قند خون رازیانه و فرآوردههای آن، خطر هیپوگلیسمی در مصرف هم زمان آن با داروهای ضددیابت وجود دارد. به علاوه تحقیقات نشان دادهاند که رازیانه ممکن است تأثیر داروهای آنتیبیوتیک مانند سیپروفلوکساسین را تغییر دهد. بنابراین باید فاصله مصرف یک الی دو ساعته حفظ شود.
عصاره رازیانه به صورت قطره، شربت، پودر، کپسول و قرص در بازار دارویی ایران وجود دارد. میزان و نحوه مصرف هر کدام بسته به نوع فرآورده متفاوت است و باید طبق دستور مندرج روی جعبه و یا با توصیه پزشک مصرف شود. در خصوص مصرف گیاه رازیانه توصیه میشود برای کمک به هضم و جلوگیری از نفخ، بعد از وعدههای غذایی یک قاشق چای خوری، به صورت ترکیب پودر شده با انیسون و زیره مصرف شود. مصرف دمنوش رازیانه برای کاهش اضطراب و کمک به خواب بهتر نیز در زمان عصر توصیه میگردد. برای دم کردن رازیانه، یک قاشق مرباخوری رازیانه را کمی کوبیده و به همراه یک الی دو لیوان آب دم کنید. باید توجه داشت از مصرف طولانی مدت و غیر ضروری رازیانه پرهیز شود.
میزان مصرف رازیانه بسته به اندیکاسیون مصرف متفاوت است. توصیه میشود قبل از مصرف مکملهای رازیانه، به صورت طولانی مدت، با متخصص تغذیه و یا پزشک مشورت شود.
بهترین زمان مصرف رازیانه برای بهبود وضعیت دستگاه گوارش و هضم غذا، بعد از وعدههای اصلی است. برای کمک به کاهش اضطراب و استرس توصیه میشود رازیانه صبح ناشتا و عصرها مصرف شود. برای مشکلات هورمونی، توصیه میگردد مصرف رازیانه در زمانهای معین، تحت نظر پزشک صورت گیرد. برای بهبود مشکلات تنفسی نیز، مصرف روزانه 3 لیوان دمنوش رازیانه به مدت 7 الی 10 روز توصیه میشود.
رازیانه با داشتن ترکیبات مفیدی نظیر ویتامینها، مواد معدنی و آنتیاکسیدانها، یک گیاه دارویی با خواص درمانی گوناگون است. از بهبود هضم و کاهش التهاب تا تقویت سیستم ایمنی و تسکین علائم قاعدگی و یائسگی، رازیانه میتواند به بهبود کیفیت زندگی و سلامتی انسانها کمک کند. با این حال، اگرچه این گیاه دارای فواید بسیاری است، همیشه بهتر است قبل از شروع به مصرف آن، به خصوص در مورد موارد خاص سلامتی یا در صورت وجود بیماریهای زمینهای با پزشک مشورت کنید. رازیانه گیاهیست که نه تنها به عنوان دارو از دیرباز مورد استفاده گرفته است، بلکه به عنوان طعمدهنده در غذاها و نوشیدنیهای مختلف به کار میرود. فرآوردههای مختلفی از این گیاه در بازار مکملهای ایران وجود دارد و با دوزبندی مناسب، قابل استفاده در مشکلات مختلفی است که درباره آنها صحبت کردیم.
تیم علمی داروکده با هدف ارتقاء سطح آگاهی سلامت جامعه و ارائه اطلاعات علمی و بهروز به عموم، به تدوین و انتشار مقالات علمی و معتبر در زمینههای مختلف مرتبط با داروها، مکملها و سلامت میپردازد. در دنیای امروز که اطلاعات به سرعت در حال تغییر و تحول است، دسترسی به اطلاعات صحیح و معتبر بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است. این تیم با استفاده از منابع معتبر علمی و تحلیلهای دقیق، سعی دارد تا مطالبی را ارائه دهد که بتواند به بهبود کیفیت زندگی افراد کمک کند.تیم داروکده همچنین با تمرکز بر نکات ایمنی و روشهای صحیح مصرف، سعی میکند تا خطرات ناشی از مصرف نادرست یا بیش از حد مواد مکمل را کاهش دهد. بسیاری از افراد به دلیل نداشتن اطلاعات کافی، ممکن است اقدام به مصرف خودسرانه مکملها کنند که این موضوع میتواند عوارضی را به دنبال داشته باشد. بنابراین، تیم داروکده با ارائه راهنماییهای علمی و دقیق، به کاربران این امکان را میدهد تا با اطلاعات کافی و با خیال آسوده از محصولات طبیعی و مکملها استفاده کنند.
علاوه بر مقالات علمی، شما میتوانید از دیگر منابع و مقالات موجود در مجله داروکده بهرهمند شوید. این مجله به صورت مداوم بهروزرسانی میشود و شامل موضوعات متنوعی از جمله تغذیه، بهداشت، روانشناسی و داروهای گیاهی است. با مطالعه این مقالات، میتوانید اطلاعات گستردهای درباره سلامت خود به دست آورید.
پرسش و پاسخ
ثبت دیدگاه
پیام به صورت خصوصی ثبت گردد
منابع:
مقالات مرتبط
مجله داروکده یک مجله اینترنتی است که شما را در امر آشنایی، تهیه و مصرف صحیح محصولات سلامت محور یاری میرساند.
استفاده از مطالب مجله داروکده فقط برای مقاصد غیرتجاری و با ذکر منبع و درج لینک بلامانع است . کلیه حقوق این مجله به وب سایت داروکده تعلق دارد