انواع عمل لاغری پرطرفدار و موثر؛ کدام یک بهتر است؟

جراحی لاغری یا باریاتریک یکی از راه های کاهش وزن است که در برخی شرایط توسط پزشک متخصص یا مشاور تغذیه به مراجعین و بیماران توصیه می شود.

ممکن است این روزها که انجام انواع عمل های لاغری رواج بسیاری پیدا کرده، در میان دوستان، فامیل و افراد نزدیک نیز با کسانی رو به رو شویم که گاهی با رضایت و گاهی با شکایت نسبت به تجربه خود از عمل جراحیشان حرف میزنند.

اضافه وزن و چاقی در اثر تجمع چربی در آدیپوسیت ها (سلول های چربی) به وجود می آید. گاهی این ذخایر چربی به قدری زیاد بوده و در طولانی مدت در بدن تجمع پیدا کرده است که حتی در صورت رعایت راهکارهای چربی سوزی شکم و پهلو نیز، به راحتی سوزانده نمی شوند و از بین نمی روند. 

وجود این چربی ها در بدن، ریسک وقوع سکته و ابتلا به بیماری های بسیاری مانند دیابت نوع 2، بیماری های قلب و عروق، فشار خون بالا، کبد چرب غیر الکلی و آپنه خواب (توقف تنفس) را افزایش می دهد. 

زمانی که به یک متخصص تغذیه مراجعه می کنید، بعد از اندازه گیری های لازم مانند قد، وزن، دور شکم و... و همچنین بررسی نتایج آزمایشگاهی، معمولا در اولین قدم رژیم غذایی جهت کاهش وزن تنظیم نموده و شما را به انجام فعالیت های فیزیکی و ورزش مناسب تشویق می کند. همچنین، در صورت نیاز در کنار توصیه های لازم، برای شما دارو یا مکمل کاهش وزن نیز تجویز می نماید. 

گاهی ممکن است این راهکارها برای فرد نتیجه بخش نباشد. در این صورت ممکن است که شما کاندید عمل لاغری باشید... 

در این مقاله می خواهیم با انواع جراحی های کاهش وزن و مزایا و معایب هر کدام آشنا شویم.     

آنچه در این مقاله می خوانید:

• انواع عمل لاغری

• عمل لاغری حلقه معده Adjustable Gastric Banding

• اسلیو معده Sleeve Gastrectomy

• بای پس معده Roux-en-Y Gastric Bypass

• بای پس روده Biliopancreatic Diversion

• عمل لاغری بالن معده Gastric balloon

• جراحی لاغری مهار واگ

مدت زمان تقریبی مطالعه: 7 دقیقه

انواع عمل لاغری

جراحی های کاهش وزن گوناگونی وجود دارد. به طور کلی می توان عمل های لاغری را به صورت زیر دسته بندی نمود:

جراحی های لاغری محدود کننده

در این گونه عمل های لاغری، اندازه معده کوچک شده، عمل هضم غذا کند تر و تخلیه معده دیرتر انجام می شود. طبیعی است که هرچه اندازه حجم معده کوچکتر باشد، کمتر می توانید غذا بخورید و هر چه کمتر غذا بخورید راحت تر وزن از دست می دهید!  

جراحی های لاغری سوء جذبی

غذایی که می خورید بعد از اینکه فرآیند هضم را پشت سر گذاشت، از طریق سلول های دیواره دستگاه گوارش جذب می شود. وقتی یک فرد جراحی لاغری از این نوع انجام می دهد، قسمتی از سطح جذبی او برداشته و یا دور زده می شود.

بنابراین، میزان کالری کمتری وارد بدن شده و فرد سریع تر می تواند به وزن دلخواه و مناسب خود برسد.   

جراحی های لاغری محدود کننده-سوء جذبی

این نوع از عمل های لاغری شکم، ترکیبی از دو مورد بالا است؛ بدین صورت که هم حجم معده کوچک شده و هم بخشی از دستگاه گوارش برش یا دور زده می شود. از معروف ترین جراحی های لاغری ترکیبی می توان بای پس معده Roux-en-Y را نام برد.

عمل لاغری توسط کاشت دستگاه الکتریکی

این نوع از جراحی های لاغری، از سه روش قبلی جدید تر بوده و از طریق قطع کردن سیگنال ‌های عصبی بین معده و مغز باعث لاغری می شود!

در این روش از یک پیس میکر (ضربان ساز) استفاده شده که پس از کاشت، با تحریک الکتریکی معده پیغام های سیری و گرسنگی را در محور مغزی-روده ای کنترل می کند.

در نتیجه این عمل لاغری، اشتها کم شده و با دریافت کمتر غذا، کاهش وزن اتفاق می افتد.

اکنون که با روش های مختلفی که در جراحی های لاغری انجام می شود آشنا شدیم، در ادامه به بررسی دقیق تر هر یک از آنها می پردازیم:

عمل لاغری حلقه معده Adjustable Gastric Banding

نوعی از عمل های لاغری محدود کننده است. پزشک متخصص در طی این جراحی، از یک باند قابل تنظیم معده (AGB) استفاده می کند و آن را در اطراف قسمت بالای معده قرار می دهد. در نتیجه، معده به دو بخش فوقانی کوچک و بخش تحتانی بزرگتر تقسیم می شود. کیسه بالایی که محل ورود غذا است، مقدار غذای کمتری را در خود جای می دهد.

راه ارتباطی بین این دو بخش، باریک بوده و بدین ترتیب عبور غذا از آن کندتر صورت می گیرد. در نهایت، فرد نمی تواند غذای زیادی بخورد و کالری دریافتی کاهش می یابد. 

این باند قابل تنظیم است و پزشک می تواند اندازه این کیسه تشکیل شده را کوچکتر یا بزرگتر کند. 

مزایا عمل لاغری حلقه معده

• ساده تر و ایمن تر نسبت به سایر جراحی های لاغری

• امکان تنظیم باند در مطب پزشک

• دارای برش جراحی کوچکتر 

• بهبودی سریع ‌تر

• قابل برگشت (امکان برداشتن باند)

معایب عمل لاغری حلقه معده

• کاهش وزن کمتر و کندتر نسبت به سایر جراحی های لاغری

• احتمال استفراغ پس از خوردن بیش از حد و سریع

• امکان جا به جایی یا شل شدن باند

• خطر ایجاد عفونت

اسلیو معده Sleeve Gastrectomy

در این عمل لاغری محدود کننده، مقداری از معده برداشته و منگنه می شود. در طی گاسترکتومی اسلیو، حدود 80 درصد معده حذف شده و بخش باقی مانده از آن به شکل یک ساختار لوله ای شکل در می آید. بنابراین فرد نمی تواند غذای زیادی بخورد و سریعا احساس سیری می کند.

یکی از مهم ترین هورمون های گرسنگی به نام گرلین از دیواره معده تولید می شود. زمانی که معده اسلیو شود، میزان هورمون کمتری ترشح شده و در نتیجه اشتها کاهش می یابد. 

مزایا عمل اسلیو معده

• بدون تغییر در فرآیند جذب و عدم کمبود ریز مغذی ها

• امکان انجام عمل لاغری دیگر بعد از 12 تا 18 ماه (در صورت نیاز)

معایب عمل اسلیو معده

• غیر قابل برگشت

• احتمال نشتی از محل خط منگنه

• کاهش وزن کندتر از بای پس معده

• احتمال ایجاد عفونت، سوزش سر دل یا ریفلاکس

بای پس معده Roux-en-Y Gastric Bypass

جراحی لاغری بای پس معده که روش بای پس معده Roux-en-Y نیز نامیده می شود، رایج ترین جراحی کاهش وزن از نوع ترکیبی یعنی محدود کننده-سوء جذبی است که امروزه انجام می گیرد.

در این روش، کیسه کوچکی از بالای معده جدا شده و با دور زدن باقی معده و ابتدای روده، به بخش میانی روده متصل می شود. بدین ترتیب با کوچک شدن حجم معده، مقدار غذایی که می توانید بخورید محدود می شود و میزان کالری جذب شده توسط بدن کاهش می یابد.

همچنین از آنجایی که بخش اصلی جذب در قسمت ابتدایی روده قرار دارد، دور زدن آن باعث می شود که مقدار قابل توجهی از غذایی که می خورید جذب بدن نشود.

مزایا بای پس معده

• کاهش وزن سریع تر نسبت به سایر جراحی های لاغری

• کاهش 50% از وزن طی حدود 6 ماه اول پس از عمل جراحی

• ادامه پیدا کردن روند لاغر شدن حتی تا 2 سال بعد

• حفظ وزن از دست رفته تا 10 سال یا بیشتر

• بهبود بیماری ها و مشکلاتی مانند دیابت، فشار خون بالا، کلسترول بالا، آرتریت، آپنه خواب و سوزش سر دل

معایب بای پس معده

• غیر قابل برگشت

• نشت از محل اتصال معده و روده 

• احتمال تشکیل سنگ کیسه صفرا

• احتمال بروز سندروم دامپینگ اغلب پس از خوردن غذاهای شیرین یا پرچرب (با علائم حالت تهوع، استفراغ، کرامپ عضلات، اسهال، تعریق، سرگیجه و احساس ضعف)

• کمبود ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن و ایجاد مشکلاتی مانند پوکی استخوان و کم خونی

نکته بسیار مهم در مورد این نوع جراحی، الزام رعایت رژیم غذایی مناسب پس از جراحی لاغری و دریافت مکمل های لازم بعد از عمل لاغری است که پزشک یا متخصص تغذیه برای شما در نظر می گیرد. 

بای پس روده Biliopancreatic Diversion

روش انجام عمل بای پس روده تقریبا مشابه بای پس معده است با این تفاوت که جراح، حدود 70 درصد معده را برداشته و 75 درصد روده کوچک را نیز دور می زند. به این ترتیب بخش اعظم جذب مواد غذایی حذف شده و فرد احساس سیریبیشتری دارد. 

مزایا و معایب عمل چاقی بای پس روده نیز مشابه بای پس معده است. 

عمل لاغری بالن معده Gastric balloon

در این نوع جراحی لاغری محدود کننده، یک بالون نرم پر از هوا یا آب نمک با استفاده از لوله نازکی که از گلو عبور می کند (معروف به گاستروسکوپی) در معده شما قرار می گیرد. این بالون، حجم معده را اشغال نموده و باعث می شود که فرد احساس سیری بیشتری داشته باشد، غذای کمتری بخورد و بدین ترتیب عمل کاهش وزن راحت تر می شود.

انجام این روش، برای افرادی که قبلا جراحی کاهش وزن داشته اند یا مبتلایان به بیماری های روده و یا نارسایی کبدی، مناسب نیست.

مزایا جراحی بالون معده

• بدون نیاز به بیهوشی، ایجاد برش و بستری شدن در بیمارستان (در واقع اصلا جراحی نیست!)

• موقت بودن بالون معمولا تا 6 ماه

معایب جراحی بالون معده

• احتمال معده درد، تهوع و استفراغ چند روز پس از قرار دادن بالون

• امکان ایجاد مشکلاتی توسط بالون مانند تورم بیش از حد، فشار به اندام های کناری و...

جراحی لاغری مهار واگ

در این نوع از جراحی های لاغری، یک دستگاه ضربان ساز در معده کاشته شده و با ایجاد تکانه های الکتریکی منظم، کنترل عصب واگ (عصب مرتبط با احساس سیری و گرسنگی) و ارسال پیغام به مغز باعث القاء حس سیری می شود. در واقع این دستگاه به مغز فرد می گوید که معده شما پر است! 

 مزایا جراحی مهار عصب واگ

• غیر تهاجمی بودن کاشت دستگاه

• کوتاه بودن زمان عمل جراحی

معایب جراحی مهار عصب واگ

• نیاز به برنامه ریزی مجدد دستگاه در صورت تخلیه باتری

• احتمال بروز عوامل جانبی مانند حالت تهوع، استفراغ، سوزش سر دل، مشکلات بلع و آروغ زدن 

• ایجاد عفونت یا درد در محل کاشت

سخن پایانی

تصمیم گیری در خصوص اینکه شما کاندید انجام عمل لاغری هستید یا خیر و اینکه کدام روش جراحی برای شما مناسب تر است، بر عهده تیم پزشکی شامل پزشک متخصص و مشاور تغذیه است. 

در صورتی که نتیجه نهایی مشورت تیم پزشکی برای شرایط شما انجام عمل لاغری باشد، پیشنهاد می شود با کسب اطلاعات در خصوص انواع روش های جراحی لاغری، مراقبت های لازم بعد از عمل، عوارض احتمالی جراحی های لاغری و... با دانش بیشتری در این مسیر قدم بردارید.