ملاتونین برای پوست و مو

ملاتونین برای پوست؟!

به احتمال زیاد تا به امروز درباره نقش ملاتونین برای خواب و تنظیم ریتم شبانه روزی مطالبی به گوشتان خورده است؛ اما خواص قرص ملاتونین برای پوست و مو ممکن است اندکی نا آشنا به نظر برسد. هر چند، مصرف قرص ملاتونین می تواند فراتر از بحث خواب باشد و پژوهش های علمی اخیر به طور دقیق تری در حال تحقیق درباره سایر فواید ملاتونین هستند.

در ادامه مطالب با ما همراه باشید تا به بررسی تازه ترین مطالعات انجام شده درباره فواید ملاتونین برای پوست و مو در بخش های جداگانه بپردازیم: 

- ملاتونین چیست؟
- قرص ملاتونین برای چیست؟
- ملاتونین برای پوست
- ملاتونین برای مو

مدت زمان تقریبی مطالعه: 8 دقیقه

ملاتونین چیست؟

ملاتونین هورمونی است که توسط غده صنوبری یا پینه آل در مغز تولید می شود؛ اگرچه تحقیقات نشان می دهند که سایر قسمت های بدن از جمله پوست، شبکیه چشم، مغز استخوان و دستگاه گوارش نیز قادر به سنتز میزان اندکی ملاتونین هستند. هورمون ملاتونین در طی مجموعه ای از واکنش های آنزیمی از تبدیل اسید آمینه تریپتوفان به سروتونین و سپس به ملاتونین حاصل می شود. ملاتونین برای تنظیم ریتم شبانه روزی حیاتی است و به همگام سازی ساعت داخلی بدن با چرخه 24 ساعته کمک می کند. به این صورت که در پاسخ به تاریکی تولید شده و باعث شروع خواب و حفظ آن می‌شود و با قرار گرفتن در معرض نور سطح آن کاهش می‌یابد؛ پس بی علت نیست که به آن هورمون خواب می گویند. 

قرص ملاتونین برای چیست؟

ملاتونین در بدن به طور طبیعی ساخته می شود، با این وجود به دلیل اثرات محافظتی و درمانی آن در راستای سلامت، به ویژه برای کمک به رفع مشکل بی خوابی، مکمل هایی تحت عنوان قرص ملاتونین در دوزهای متنوع 1، 3، 5 تا 10 میلی گرم و فرم های مختلف زیرزبانی، اسپری دهانی، بلیعدنی و... فرموله شده و در بازار موجود هستند. در حقیقت، ملاتونین قرص خواب آور بدون عوارض در نظر گرفته می شود و بسیاری محصولات تنظیم خواب شامل ملاتونین به صورت تنها یا در ترکیب با سایر فرآورده های گیاهی مانند سنبل الطیب، گل ساعتی، بادرنجبویه و... هستند. 

خواص قرص ملاتونین تنها به تنظیم خواب محدود نمی شود و مطالعاتی وجود دارد که حاکی از سایر نقش های محافظتی و درمانی این هورمون در بدن هستند. برای مثال، اخیرا ارتباط ملاتونین و افسردگی مورد توجه قرار گرفته است. ملاتونین یک آنتی اکسیدان قوی به حساب می آید و اثرات محافظت کننده عصبی بالقوه برای آن شناسایی شده، ضمن اینکه احتمالا در تعدیل پاسخ های ایمنی و تنظیم فرآیندهای التهابی و متابولیک نقش دارد. هر چند بسیاری از این موارد، نیاز به بررسی و انجام مطالعات بیشتر دارند.

ملاتونین برای پوست

یکی از نقش هایی که به ملاتونین نسبت داده می شود، فواید ملاتونین برای پوست است؛ اما چگونه...؟!

ملاتونین به عنوان قرص خواب آور بدون نسخه، تنظیم کننده اصلی ریتم شبانه روزی است و کیفیت خواب را ارتقا می بخشد. برخورداری از خواب کافی و با کیفیت نیز در شادابی پوست و مو نقش دارد و از این طریق ملاتونین به طور غیر مستقیم به سلامت پوست و مو کمک می کند. با این حال، خواص ملاتونین برای پوست فراتر از این است و به اثرات محافظتی آن در برابر اشعه ماوراء بنفش و به تاخیر انداختن روند پیری پوست بر می گردد. 

تحقیقات حاکی از شناسایی مسیرهای بیوسنتزی و تخریبی ملاتونین در سلول های پوستی انسان بوده اند. غلظت ملاتونین در پوست چندین برابر بیشتر از غلظت آن در خون است. مطالعات آزمایشگاهی نیز بیان ژن گیرنده های ملاتونین را در کراتینوسیت ها، ملانوسیت ها و فیبروبلاست ها تایید می کنند. از آن جایی که ملاتونین ترکیبی بسیار چربی دوست است، از همه موانع بیولوژیکی عبور می کند و بر تمام بخش های درون سلولی از جمله میتوکندری و هسته تأثیر می گذارد و می تواند مستقیماً یا از طریق گیرنده عمل کند. دو گروه گیرنده برای ملاتونین شامل گیرنده های غشایی (عمدتا از نوع MT1 و کمتر از نوع MT2 ) و گیرنده های هسته ای (RORα) هستند.

ملاتونین برای پوست اثرات مثبتی دارد که از طریق مکانیسم های بیوشیمیایی زیر قابل توضیح است:
 

- ملاتونین با مزایای آنتی اکسیدانی

ملاتونین یک آنتی اکسیدان قوی است که مستقیماً و بدون اثرگذاری بر گیرنده های MT1 و MT2، رادیکال های آزاد را از پاکسازی می کند به طوری که هر مولکول ملاتونین ظرفیت حذف چهار گونه فعال اکسیژن یا بیشتر را دارد. متابولیت های حاصل از ملاتونین مانند هیدروکسیل ملاتونین با اثرات آنتی اکسیدانی قوی تر نسبت به خود ملاتونین نیز در پاسخ به تحریک پوست توسط اشعه UV تولید می شوند و با افزایش مکانیسم های ترمیم کننده DNA، با علائم پیری پوست مانند چین و چروک و از دست دادن خاصیت ارتجاعی مقابله می کنند. 

یک کارآزمایی بالینی در سال 2018 بر روی 22 خانم با میانگین سنی 55 سال نشان داد که استفاده از کرم های ملاتونین به صورت موضعی ممکن است علائم بالینی پیری پوست، از جمله چین و چروک را کاهش دهد و به طور قابل توجهی رنگ پوست و هیدراتاسیون را بهبود بخشد.
 

مطالعه ای که در سال 2017 توسط Janjetovic و همکارانش انجام شد، نشان داد ملاتونین و متابولیت های آن از طریق بیان برخی فاکتورهای هسته ای و تنظیم آنزیم های آنتی اکسیدانی، مستقل از تأثیر بر گیرنده های غشایی می توانند به عنوان یک محافظ عالی برای ملانوسیت ها در برابر آسیب شناسی ناشی از UVB عمل کنند.
 

یک کارآزمایی تصادفی کنترل شده با دارونما در سال 2016 بر روی 23 فرد سالم، اثر محافظتی سه دوز مختلف کرم ملاتونین (0.5٪، 2.5٪، 12.5٪) را در برابر اریتم ناشی از نور طبیعی خورشید مورد آزمایش قرار داد و نتیجه حاکی از تفاوت معنی دار استفاده از کرم ملاتونین 12.5٪ در کاهش اریتم طبیعی بود.
 

- ملاتونین با خواص درمانی و ضد التهابی

یکی از عملکردهای مهم ملاتونین در پوست در راستای کاهش التهاب در مواجهه طولانی مدت با اشعه خورشید است. به نظر می رسد ملاتونین با محافظت از میتوکندری و مهار مسیرهای التهابی مانند مسیر NF-kB و سرکوب بیان نشانگرهای التهابی متعدد و سیتوکین هایی نظیر TNF-α، التهاب پوست را که عامل اصلی بسیاری بیماری ها مانند درماتیت است کاهش می دهد.

برای مثال، درماتیت آتوپیک یک اختلال التهابی پوستی مزمن با شیوع بالا در کودکان است که با مشکل خواب و تشدید خارش شبانه همراه می شود. گزارش شده که سطوح بالاتر ملاتونین در کودکان با کاهش اختلال خواب و علائم خفیف تر بیماری ارتباط دارد.

یک مطالعه بالینی توسط اردکانی و همکاران نشان داد که تجویز خوراکی 6 میلی گرم ملاتونین برای شش هفته می تواند پارامترهای التهابی مانند سطوح پروتئین واکنشی C، شدت بیماری و خواب کودکان را بهبود بخشد و یک مزیت درمانی در کودکان مبتلا به درماتیت آتوپیک باشد.

- ملاتونین برای ترمیم و کاهش آسیب های جلدی

خواص ملاتونین برای پوست به نقش آن در بهبود زخم و درمان بیماری های پوستی مانند درماتیت سبورئیک و ملاسما نیز بر می گردد. ملاتونین فرایندهای ترمیم پوست را افزایش می‌دهد و به حفظ یکپارچگی سد اپیدرم کمک می کند.
 

درماتیت حاد ناشی از پرتودرمانی در برخی سرطان ها رایج است. بن دیوید و همکاران برای ارزیابی خواص محافظتی کرم های حاوی ملاتونین یک مطالعه آینده‌نگر تصادفی و کنترل‌شده با دارونما در بیماران مبتلا به سرطان پستان که تحت رادیوتراپی بودند، انجام دادند. نتایج بیانگر کاهش عوارض پرتودرمانی در گروه استعمال کننده ملاتونین در مقایسه با بیماران دریافت کننده دارونما بود.

برای نتیجه گیری از یافته های فوق باید به این سوال پاسخ داد که:

آیا قرص ملاتونین برای پوست مفید است؟

در مجموع باید گفت که انجام مطالعات تجربی و کارآزمایی های بالینی در این حوزه تا زمان رسیدن به قطعیت و تایید چگونگی اثر ملاتونین بر پوست ادامه دارد. ضمن اینکه مصرف قرص ملاتونین برای پوست در مقایسه با استعمال موضعی کرم های آن، کمتر مورد توجه بوده زیرا سطوح پلاسمایی ملاتونین با تجویز خوراکی به دلیل تخریب قابل توجه آن در گذر اول از کبد پایین آمده و دسترسی پوست به آن محدود می شود. بنابراین نمی توان با اطمینان درباره اثربخشی آن اظهار نظر کرد و در بحث درماتولوژی بهتر است به صورت موضعی تجویز شود. 

استفاده کرم های جلدی ملاتونین نیز علیرغم خواص ویژه و مفیدی که دارند، مانند هر محصول دیگری ممکن است در برخی افراد حساس باعث ایجاد واکنش های آلرژیک شوند که در دسته عوارض ملاتونین برای پوست قرار می گیرد.

ملاتونین برای مو

فواید ملاتونین برای مو یکی دیگر از حوزه های جالب تحقیقاتی پیرامون خواص ملاتونین است که در مطالعات گوناگون مورد ارزیابی قرار گرفته است. در حقیقت، شناسایی گیرنده های ملاتونین در فولیکول های مو حاکی از این است که هورمون خواب می‌تواند از طریق مسیرهای سیگنالینگ با واسطه گیرنده مستقیماً روی بیولوژی مو تأثیر گذاشته و در سلامت موها نقش داشته باشد. 

تاثیر ملاتونین بر مو را می توان در چند جنبه مختلف بررسی کرد:

- کاهش استرس اکسیداتیو: ملاتونین با عمل آنتی اکسیدان خود استرس اکسیداتیو را کاهش می دهد و از آسیب به فولیکول های مو که زمینه ریزش مو را فراهم می آورد، جلوگیری می کند. علاوه بر اینکه ملاتونین فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی درون زا مانند سوپراکسید دیسموتاز و گلوتاتیون پراکسیداز را نیز برای محافظت بیشتر از فولیکول های مو افزایش می دهد.

- تنظیم چرخه رشد مو: یافته های علمی نشان دهنده اثر تنظیمی ملاتونین بر چرخه رشد مو هستند. ملاتونین با تنظیم بیان ژن فاکتورهای رشد و سیتوکین های دخیل در چرخه رشد مو، فاز آناژن یا رشد چرخه مو را طولانی تر نموده و به طور همزمان مدت زمان فاز تلوژن یا استراحت را کاهش می دهد و در نتیجه باعث رشد مداوم و بدون توقف مو می شود.

- کاهش التهاب و تعدیل ایمنی: سیتوکین های پیش التهابی مانند TNF-α و IL-6 در کوچک سازی فولیکول های مو نقش دارند. ملاتونین مسیر تولید آن ها را مهار کرده و التهاب را در نواحی ریشه مو کاهش می دهد و از این طریق در کاهش ریزش و نازکی مو موثر است. از سویی، ملاتونین با تعدیل پاسخ های ایمنی موضعی و کاهش التهاب اطراف فولیکول ها قادر به محافظت از مو در انواع آلوپسی خود ایمنی است که در آن ها سیستم ایمنی به فولیکول های مو حمله می کند.

- اثرگذاری مستقیم بر فولیکول های مو: فولیکول های مو نیز مانند سلول های پوستی دارای گیرنده های MT1 و MT2 ملاتونین هستند، که نشان می دهد ملاتونین می تواند با اتصال به این گیرنده ها به طور مستقیم روی بیولوژی فولیکول مو تأثیر بگذارد. برای مثال ملاتونین باعث تکثیر کراتینوسیت ها و سلول های پاپیلای پوستی می شود که برای تشکیل ساقه مو و رشد فولیکول ها حیاتی هستند. 

- تنظیم خواب و بیداری: ملاتونین نقش مهمی در تنظیم ریتم شبانه روزی دارد که برای چرخه رشد مو نیز مهم است و اختلال در آن می تواند بر رشد مو تأثیر بگذارد. قرص ملاتونین با کمک به همگام سازی ریتم خواب و بیداری به سلامت و رشد بهتر موها کمک می کند.

- ملاتونین برای ریزش مو

ملاتونین برای ریزش مو موثر است. این اثربخشی بر روی ریزش موی آندروژنیک یا هورمونی نیز مشاهده شده است. با اینکه ملاتونین داروی ریزش موی هورمونی محسوب نمی شود و مستقیماً نمی تواند دی هیدروتستوسترون (DHT) را مسدود کند، ممکن است از طریق طولانی کردن فاز آناژن که در مبتلایان به ریزش موی هورمونی دچار نقص است، به حفظ تعداد بیشتری از فولیکول های مو در فاز فعال رشد کمک کرده و ریزش مو را کاهش دهد.

یک مطالعه مروری در سال 2023 با بررسی 11 مطالعه انسانی، استفاده موضعی ملاتونین در افراد مبتلا به آلوپسی آندروژنیک را مثبت بر آورد کرد. بیشتر مطالعات به بهبود رشد موی سر، افزایش تراکم و ضخامت ساقه مو در مصرف‌کنندگان ملاتونین در مقایسه با گروه کنترل اشاره داشتند. همچنین به نظر می رسد محلول ملاتونین 0.0033٪ یا 0.1٪ یک بار در روز برای 90 تا 180 روز در مقابل 1.5 میلی گرم مکمل ملاتونین خوراکی به مدت 180 روز دوز موثری خواهد بود.

- قرص ملاتونین برای سفیدی مو

پیش از توضیح این مطلب بهتر است تمایزی میان ملاتونین و ملانین قائل شویم که ممکن است شباهت نگارشی شان اشتباه گرفته شوند. ملانین رنگدانه اصلی و مسئول تفاوت رنگ پوست و مو در افراد است. تأثیر ملاتونین بر رنگ مو یک حوزه تحقیقاتی نوظهور است و مطالعات حیوانی و انسانی ساز و کارهای متعددی را پیشنهاد کرده اند. با وجود این، آزمایش‌های بالینی جامعی برای تأیید این یافته‌ها و درک مکانیسم‌های اساسی مورد نیاز است.

دو مسیر بیوشیمیایی که احتمالا ملاتونین برای سفیدی مو از طریق آن ها تاثیر می گذارد عبارتند از: 

1. فعال شدن گیرنده های فولیکول مو توسط ملاتونین می تواند بر فرآیندهای سلولی مختلف، از جمله تولید رنگدانه یا ملانوژنز تاثیر بگذارد که طی آن ملانین ساخته می شود. ملاتونین این کار را با تنظیم فعالیت آنزیم هایی مانند تیروزیناز انجام می دهد که برای سنتز ملانین ضروری هستند. 

2. آسیب اکسیداتیو می تواند منجر به اختلال در عملکرد ملانوسیت ها و در نتیجه کاهش تولید ملانین و سفید شدن موها شود. خواص آنتی اکسیدانی ملاتونین از ملانوسیت ها در برابر استرس اکسیداتیو محافظت کرده و سفید شدن مو را به تاخیر می اندازد.
 

در نهایت اینکه بر اساس مطالب فوق می توان ادعا کرد ملاتونین برای مو مفید است. هر چند این فواید بیشتر به استفاده از محلول های ملاتونین اشاره دارند تا قرص ملاتونین برای مو.

کلام آخر

ملاتونین سال هاست که به عنوان قرص خواب آور بدون عوارض در بهبود چرخه خواب کاربرد داشته و مکمل های بدون نسخه آن نیز تحت عنوان محصولات تنظیم خواب در داروخانه آنلاین داروکده عرضه می گردد. هر چند پیشرفت های علمی اخیر قادر به شناسایی خواص ملاتونین در سایر حوزه های سلامت شده اند. 

با توجه به اهمیت برخورداری از سلامت پوست و مو، هدف از نگارش این مقاله بررسی ملاتونین برای پوست و مو به عنوان یک موضوع سوال برانگیز بود. مطالعات مختلفی برای ارزیابی قرص ملاتونین برای پوست و تاثیر ملاتونین بر مو انجام شده که نتایج آن ها غالبا همسو بوده و به اثرات مثبت ملاتونین در محافظت از پوست در برابر اشعه مضر آفتاب و کاهش ریزش مو اشاره دارند. هر چند بیشتر این مطالعات حول محور محصولات موضعی حاوی ملاتونین می چرخند.  

در پایان امیدواریم خواندن این مطالب پاسخ مناسبی برای سوالات شما درباره خواص ملاتونین برای پوست و مو فراهم نموده و ثمربخش باشد. با توجه به بحث چالش برانگیز فواید ملاتونین برای پوست، می توانید نظرات و دانسته های خود را در قسمت ثبت دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.