ملاتونین برای کودکان: فواید، عوارض و نکات مهم

آیا می‌توان از ملاتونین برای کودک استفاده کرد؟ برای پاسخ به این سوال ابتدا باید با ملاتونین و کاربردهای آن آشنا شویم. ملاتونین (N-استیل-5-متوکسی تریپتامین) هورمونی است که به‌طور طبیعی در بدن ساخته می‌شود و سیکل شبانه‌روزی یا خواب و بیداری را تنظیم می‌کند. به‌همین دلیل معمولا از این هورمون برای کمک به تنظیم خواب استفاده می‌شود. اما یکی از پرسش‌های پر تکرار والدین در مورد بدخوابی کودکان این است که آیا مصرف ملاتونین برای کودکان ایمن است؟ در ادامه به شرح خواص و بررسی نکات مهم پیرامون استفاده از ملاتونین برای کودک خواهیم پرداخت. 

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

- ملاتونین چیست؟
- فواید ملاتونین برای کودک
- آیا ملاتونین برای کودک ایمن و بی‌خطر است؟
- عوارض ملاتونین برای کودکان
- قطره ملاتونین برای نوزاد
- دوز قرص ملاتونین برای کودکان
- انواع مکمل‌های ملاتونین
- نکات مهم پیرامون استفاده از ملاتونین برای کودک

مدت زمان تقریبی مطالعه: 8 دقیقه

ملاتونین چیست؟

Melatonin هورمونی است که توسط غده پینه‌آل مغز ساخته و ترشح می‌شود و در تنظیم ساعت بیولوژیک بدن، ریتم شبانه‌روزی و تنظیم تولید سایر هورمون‌ها نقش دارد. ملاتونین همچنین یک آنتی‌اکسیدان قوی است که بدن را از اثرات مخرب استرس اکسیداتیو حفظ می‌کند. ترشح ملاتونین از یک الگوی سیرکادین پیروی می‌کند که توسط ضربان‌ساز اندوژن سیرکادین در هسته‌های سوپراکیاسماتیک کنترل می‌شود. تولید و ترشح ملاتونین به میزان نور محیط و زمان شبانه‌روز بستگی دارد. در زمان شب و در تاریکی، بدن ملاتونین بیشتری می‌سازد. با طلوع خورشید میزان ملاتونین کاهش یافته و این افت در سطح ملاتونین باعث بیداری می‌شود.

عملکرد اصلی ملاتونین تنظیم ریتم شبانه‌روزی بدن است. با این وجود، ملاتونین یک هورمون با عملکردهای گوناگون است که فرآیندهای مختلفی را در بدن انسان متاثر می‌کند. تولید ملاتونین با افزایش سن کاهش پیدا می‌کند. برخی افراد دچار اختلالات خواب، سطوح پایینی از ملاتونین دارند. در این شرایط به‌نظر می‌رسد استفاده از مکمل ملاتونین به بهبود کیفیت خواب این افراد کمک کند. جهت کسب اطلاعات بیشتر پیرامون ملاتونین می‌توانید به مقاله "ملاتونین (Melatonin) و کاربردهای آن" تالیف و ترجمه دکتر کوشا شهیدی (داروساز) مراجعه نمایید. 

فواید ملاتونین برای کودک

- کمک به بهبود سندرم فاز خواب تاخیری (مشکل به‌خواب رفتن در زمان معمول خواب)

در این اختلال، الگوی خواب حدود 2 ساعت نسبت به الگوی خواب معمول به‌تاخیر می‎‌افتد که باعث می‌شود فرد دیرتر به‌خواب رفته و دیرهنگام از خواب بیدار شود. مطالعات نشان می‌دهد که ملاتونین مدت زمان مورد نیاز برای به‌خواب رفتن را کاهش داده و به تسریع شروع خواب در کودکان و بزرگسالان دچار این شرایط کمک می‌کند. 
 

- ملاتونین برای خواب 

به‌نظر می‌رسد که دریافت ملاتونین می‌تواند مدت زمان مورد نیاز برای به‌خواب رفتن را کوتاه کند. ملاتونین همچنین به بهبود کیفیت خواب شبانه و کاهش دفعات بیدار شدن در طول شب کمک می‌کند و اثرات اندکی بر افزایش میزان خواب دارد. 

- کاهش علائم جت لگ یا پرواز زدگی

جت لگ شرایطی است که در مسافرت‌های طولانی ایجاد می‌شود و طی آن، به‌دلیل اختلاف ساعت مبدا و مقصد، ریتم شبانه روزی و ساعت بیولوژیک بدن به‌هم می‌ریزد. دریافت ملاتونین می‌تواند علائم خاص جت لگ مانند کاهش میزان خواب در شبانه‌روز، خستگی در طول روز و هوشیاری را بهبود دهد. 

بیشتر بخوانید:

جت لگ یا پرواز زدگی: علل، نشانه ‌ها و درمان

- کمک به جلوگیری از میگرن

ملاتونین با اثرات تنظیمی روی انتقال‌دهنده‌ها و مسیرهای عصبی از قبیل محدود کردن سنتز نیتریک اکساید، مهار ترشح دوپامین، آنتاگونیزه کردن سمیت تحریکی ناشی از گلوتامات و ... ممکن است به جلوگیری از میگرن و تا حدودی به بهبود آن کمک کند. برخی مطالعات نشان داده‌اند که سطوح پایین ملاتونین می‌تواند با میگرن مرتبط باشد. همچنین بعضی مطالعات پشنهاد کرده‌اند که مصرف ملاتونین می‌تواند با کاهش حملات میگرن و کاهش طول مدت آن همراه باشد.

با این حال به‌دلیل تناقض در نتایج مطالعات و عدم وجود اطلاعات کافی، به مطالعات بیشتری برای به‌دست آوردن نتایج قطعی در این زمینه نیاز است. پیشنهاد شده است که دریافت ملاتونین قبل از خواب می‌تواند به جلوگیری از میگرن (نه درمان آن) در کودکان کمک کند. 

- کاهش اضطراب و بهبود علائم افسردگی

مشکلات خواب می‌تواند اضطراب را تشدید کند و ملاتونین در بهبود اختلالات خواب مفید است. از طرفی شواهدی نیز وجود دارد که ملاتونین اثرات ضد اضطرابی داشته و به بهبود علائم اضطراب کمک می‌کند. ارتباطات پیچیده‌ای بین اختلال ریتم سیرکادین، خلق و خو و افسردگی وجود دارد. برخی مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از ملاتونین می‌تواند از علائم افسردگی جلوگیری کند. البته تعیین دوز ایده‌آل برای مشاهده اثرات ضد افسردگی ملاتونین مشکل است زیرا تا به امروز مطالعه دوز-پاسخ مناسبی برای این مورد استفاده صورت نگرفته است.

ملاتونین سطوح گابا را در هیپوتالاموس افزایش می‌دهد. گابا از جمله نوروترنسمیترهای مهاری است که برخی فعالیت‌های سیستم عصبی را کاهش داده و باعث ایجاد حس آرامش می‌شود. ملاتونین همچنین با افزایش بازگردش گابا در برخی نواحی مغز، افزایش هجوم کلرید ناشی از گابا در هیپوتالاموس، تقویت جریان ایجاد شده به‌واسطه رسپتور GABA A و افزایش اتصال گابا، می‌تواند اثراتی مشابه نوروترنسمیتر مهاری گابا داشته باشد. 
 

- تنظیم ریتم شبانه‌روزی در کودکان نابینا

شیوع بالای اختلالات خواب و ناتوانی در ایجاد ریتم‌های شبانه‌روزی منظم در اکثر کودکان نابینا گزارش شده است. یکی از علل اصلی این اختلالات، عدم درک نور است. نشان داده شده است که استفاده از ملاتونین تا حدودی می‌تواند به تنظیم ریتم سیرکادین در این کودکان کمک کند. 
 

- بهبود سرطان

طبق مطالعات بالینی، ملاتونین می‌تواند به جلوگیری و بهبود سرطان کمک کند. ملاتونین دارای ویژگی‌های ضد سرطان از جمله تحریک آپوپتوز، مهار آنژیوژنز، مهار تکثیر سلولی و متاستاز، کاهش رشد تومور، و همچنین کاهش عوارض شیمی‌درمانی و رادیوتراپی است. دریافت دوزهای بالای ملاتونین در کنار شیمی‌درمانی یا سایر درمان‌های سرطان زیر نظر پزشک، ممکن است به کاهش سایز تومور و افزایش احتمال زنده ماندن در افراد دچار سرطان کمک کند. 

- کمک به خواب راحت شبانه در کودکان مبتلا به اوتیسم

مطالعات نشان می‌دهد که ترشح ملاتونین در برخی کودکان مبتلا به اوتیسم، در زمان صحیحی از شبانه‌روز صورت نمی‌گیرد. برخلاف سایرین، دیده شده است که میزان ملاتونین این کودکان در طول روز بالا بوده و در زمان شب افت پیدا می‌کند. به‌همین دلیل از ملاتونین برای کمک به طبیعی شدن دوره خواب و بیداری و بهبود اختلالات خواب کودکان مبتلا به اوتیسم استفاده می‌شود. استفاده از ملاتونین در این کودکان به تسریع زمان به‌خواب رفتن، افزایش کیفیت خواب و کاهش دفعات بیدار شدن در شب کمک می‌کند. مصرف ملاتونین در برخی کودکان دچار اوتیسم ممکن است به بهبود مشکلات رفتاری در طول روز نیز کمک کند. 
 

- قرص ملاتونین برای کودکان بیش فعال

شواهدی وجود دارد که ملاتونین می‌تواند یک مکمل ایمن و اثربخش برای کمک به خواب افراد دچار اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی (ADHD) باشد. مشکلات مربوط به خواب در افراد دچار ADHD و علی‌الخصوص افرادی که از داروهای محرک مانند متیل فنیدات (ریتالین) استفاده می‌کنند، رایج است. داروی متیل فنیدات می‌تواند الگوهای خواب را بر هم بزند و باعث ایجاد اختلال در به‌خواب رفتن، مشکل در بیدار شدن به‌موقع و همچنین ایجاد خواب‌آلودگی در طول روز شود. استفاده از قرص ملاتونین برای کودکان بیش فعال می‌تواند اختلالات خواب را در این کودکان کاهش دهد. 

- بهبود اسکیزوفرنی

میزان ملاتونین در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی به‌خصوص در زمان شب پایین است. بیش از 80% افراد دچار اسکیزوفرنی از اختلالات خواب رنج می‌برند. استفاده از ملاتونین در این بیماران احتمالا تا حدودی می‌تواند عوارض داروها را کاهش داده و برای بهبود بی‌خوابی، وزن‌گیری و فشار خون بالا مفید باشد. ملاتونین در کنار آنتی‌سایکوتیک‌ها می‌تواند اثرات کمکی داشته باشد، لیکن به‌تنهایی علائم اسکیزوفرنی را کاهش نمی‌دهد.
 

- کمک به ناتوانی رشد

شواهدی وجود دارد که ملاتونین در تنظیم ترشح هورمون رشد نقش دارد. هورمون رشد توسط غده هیپوفیز تولید شده و نقش کلیدی در رشد کودکان دارد. بنابراین پیشنهاد شده است که ملاتونین می‌تواند باعث بهبود رشد در کودکان شود. 
 

- کمک به بهبود شرایط ناتوانی ذهنی

اثرات ملاتونین بر سلامت ذهن در حال مطالعه و بررسی است. به‌نظر می‌رسد ملاتونین در کاهش بروز تاخیر در خواب و بهبود کیفیت و زمان خواب در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان مبتلا به ناتوانی ذهنی موثر باشد. همچنین دیده شده است که استفاده از ملاتونین رفتارهای چالشی را در افراد دچار ناتوانی ذهنی و بی‌خوابی مزمن کاهش می‌دهد.

برخی مطالعات نشان داده‌اند که ملاتونین می‌تواند باعث بهبود حافظه کلامی، بهبود خفیف در سایر تست‌های شناختی و بهبود عملکرد حافظه تحت شرایط استرس شود. در مدل‌های حیوانی دیده شده است که ملاتونین با فعال‌سازی رسپتورهای ملاتونین یا فسفریلاسیون سایر پروتئین‌های درگیر در شکل‌گیری حافظه، ممکن است با بهبود حافظه مرتبط باشد. با این حال به مطالعات بیشتری در این زمینه نیاز است. 

بیشتر بخوانید:

ارزیابی اثرات ملاتونین در بیماری کرونا

آیا ملاتونین برای کودک ایمن و بی‌خطر است؟

مصرف ملاتونین برای کودکان در کوتاه‌مدت احتمالا ایمن است. با این حال استفاده از این مکمل مانند سایر مکمل‌ها توسط سازمان غذا و دارو تایید نشده است و به مطالعات بیشتری در مورد ایمنی آن برای کودکان نیاز است. استفاده از ملاتونین بجز در موارد خاص معمولا برای نوزاد توصیه نمی‌شود و صرفا با تجویز پزشک مجاز است. مصرف ملاتونین در دوز حداکثر 3 گرم برای کودکان و حداکثر 5 گرم برای نوجوانان معمولا به‌خوبی تحمل می‌شود. بنابراین استفاده از ملاتونین 3 برای کودکان با در نظر گرفتن سن و شرایط کلی کودک و تحت نظر پزشک امکان‌پذیر است. 

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد عوارض مصرف قرص ملاتونین به مقاله "بررسی علمی عوارض جانبی ملاتونین" مراجعه نمایید. 

عوارض ملاتونین برای کودکان

عوارض قطره ملاتونین برای کودکان نادر است. زیرا ملاتونین به‌طور طبیعی در بدن تولید می‌شود و دارای حداقل عوارض جانبی نسبت به داروهای خواب‌آور است. ملاتونین برخلاف داروهای خواب‌آور ایجاد وابستگی نمی‌کند و یک خواب‌آور کم عارضه است. با این‌حال در برخی کودکان ممکن است با عوارضی چون خواب‌آلودگی، تحریک‌پذیری، شب ادراری یا افزایش تکرار دفع ادرار در شب، سردرد، احساس سنگینی سر، سرگیجه، گیجی، افسردگی و مشکلات گوارشی مانند تهوع و استفراغ همراه باشد.

قطره ملاتونین برای نوزاد

استفاده از قطره ملاتونین برای نوزاد سالم زیر 6 ماه معمولا توصیه نمی‌شود. زیرا الگوهای خواب در این نوزادان در حال تکامل هستند و برخی مشکلات خواب مانند تاخیر در به‌خواب رفتن و بیدار شدن در طول شب در نوزادان طبیعی است. الگوی خواب اکثر نوزادان تقریبا 6 الی 18 هفته پس از تولد منظم می‌شود. در 6 ماهه دوم زندگی میزان خواب در شبانه‌روز به 12 الی 16 ساعت می‌رسد. والدین با روش‌های مختلفی می‌توانند به ایجاد خواب راحت شبانه در این گروه سنی کمک کنند. از جمله:

- ایجاد نظم در زمان خواب
- مدیریت دفعات خواب کوتاه (چرت زدن) و مدت زمان آن
- خاموش کردن چراغ و وسایل الکترونیک قبل از زمان خواب
- تنظیم آخرین وعده غذایی حداقل 2 ساعت قبل زمان خواب
- اطمینان از خواب نوزاد در یک فضای ایمن

علی‌رغم عدم وجود شواهد کافی در مورد ایمنی مصرف ملاتونین برای نوزاد، در شرایط خاص ممکن است پزشک استفاده از دوز خاصی از ملاتونین را برای نوزاد لازم بداند. انجمن اطفال کانادا استفاده از دوز 1 میلی‌گرم ملاتونین در روز را برای نوزادان پیشنهاد می‌کند.

دوز قرص ملاتونین برای کودکان

ملاتونین برای کودک اغلب تا دوز حداکثر 3 گرم در روز برای مدت 3 ماه توصیه شده و معمولا از دوز پایین 0.5 یا 1 میلی‌گرم در روز شروع می‌شود. دوز قرص ملاتونین برای کودک به وضعیت سلامت، شدت اختلال خواب، وجود سایر اختلالات عصبی و شرایط سنی کودک وابسته است و توسط پزشک تعیین می‌شود. جهت جلوگیری از اوردوز و عوارض جانبی، دوز پیشنهادی برای کودکان پیش‌دبستانی 1 الی 2 میلی‌گرم، کودکان دبستانی 1 الی 3 میلی‌گرم و نوجوانان 1 الی 5 میلی‌گرم در روز است. 

- ملاتونین برای کودک یک ساله

استفاده از قطره ملاتونین برای کودک یک ساله به‌دلیل بلع آسان‌تر در مقایسه با قرص ارجحیت دارد. البته در صورت صلاحدید پزشک می‌توان از قرص ملاتونین برای کودک یک ساله نیز استفاده کرد. از آنجایی که در این سنین مغز در حال تکامل و بلوغ است، بسیاری از پزشکان برای تجویز ملاتونین در این گروه سنی احتیاط می‌کنند. پزشکان براساس شرایط موجود و با توجه به دوز محصولات عمومی ملاتونین، میزان مورد نیاز برای مصرف کودکان یک‌ساله را تعیین می‌کنند. 
 

- ملاتونین برای کودک دو ساله

دوز قرص ملاتونین برای کودک دو ساله بر اساس نوع و شدت اختلال خواب، وزن و سلامت عمومی کودک تعیین می‌شود. پزشکان معمولا در کودکان 2 تا 5 ساله، دوز 1 تا حداکثر 3 میلی‌گرم در روز را حدود 60 دقیقه قبل از خواب تجویز می‌کنند. 
 

- ملاتونین برای کودک سه ساله

برخی عادات نامعمول خواب از ویژگی‌های طبیعی این سنین بوده که با ایجاد تغییرات مناسبی در شیوه زندگی مانند ایجاد نظم در زمان خواب قابل اصلاح است. با این حال، گاهی ایجاد عادات مناسب خواب به‌تنهایی کافی نیست و ممکن است به مداخلات دیگری در این زمینه نیاز باشد. در صورت صلاحدید پزشک، دوز 1 الی 3 میلی‌گرم ملاتونین در روز برای بهبود اختلالات خواب در این سنین ممکن است تجویز شود. 

انجمن اطفال کانادا برای کودکان بالای 1 سال، دوز 2.5 الی 3 میلی‌گرم و برای نوجوانان، دوز 5 میلی‌گرم ملاتونین  در روز را پیشنهاد می‌کند. ملاتونین در برخی کودکان با مشکلات عصبی ممکن است تا دوز 10 میلی‌گرم در روز نیز توسط پزشک تجویز شود. 

انواع مکمل‌های ملاتونین

مکمل‌ ملاتونین در اشکال مختلفی از قبیل قطره، قرص، قرص زیر زبانی، اسپری و کپسول در دسترس است. در ادامه به برخی از مکمل‌های ملاتونین که با تجویز و صلاحدید پزشک برای کودکان و نوجوانان قابل استفاده هستند، اشاره می‌کنیم:
 

1. قطره ملاتونین و ویتامین ب6 خوارزمی

نوع محفظه: بطری شیشه‌ای قطره چکان دار

سایز: 30 میلی‌لیتر

حاوی: 2.3 میلی‌گرم ملاتونین و 4.8 میلی‌گرم ویتامین B6 در هر 1 میلی‌لیتر

طعم: چند میوه

2. قطره ملاتونین 1 میلی‌گرم امی ویتال

نوع محفظه: بطری شیشه‌ای قطره چکان دار

سایز: 30 میلی‌لیتر

حاوی: 1 میلی‌گرم ملاتونین در هر 1 میلی‌لیتر

طعم: لیمو و پرتقال

3. قرص ملاتونین 1 جالینوس

نوع محفظه: جعبه مقوایی

تعداد در بسته: 30 عدد

حاوی: 1 میلی‌گرم ملاتونین در هر قرص

4. ملاتونین 3 میلی‌گرم حکیم

نوع محفظه: جعبه مقوایی

تعداد در بسته: 30 عدد

حاوی: 3 میلی‌گرم ملاتونین در هر قرص

نکات مهم پیرامون استفاده از ملاتونین برای کودک
 

- ایجاد تغییرات مثبت در شیوه زندگی به‌عنوان قدم اول

حدود 25 تا 37 درصد از کودکان دچار مشکلاتی در خواب شبانه هستند. همچنین، حدود 75 درصد از کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلالات تکاملی عصبی و مشکلات سلامت ذهنی چالش‌هایی را در خواب و کیفیت آن تجربه می‌کنند. دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است در ایجاد اختلالات خواب کودکان نقش داشته باشند. اضطراب، سندرم پای بی‌قرار، تغییرات ریتم شبانه‌روزی یا به رختخواب رفتن در زمان نامناسب از جمله این دلایل هستند. بنابراین ابتدا سعی کنید علل زمینه‌ای مشکلات خواب کودک را یافته و برطرف کنید. 

اولین قدم برای بهبود کیفیت خواب، ایجاد اصلاحاتی در شیوه زندگی است. پیش از استفاده از ملاتونین برای کودک، سعی کنید با ایجاد نظم در الگوی خواب، تشویق کودک برای ماندن در رختخواب، توجه به زمان بیدار شدن از خواب و اصلاحات لازم و همچنین ایجاد تاریکی کامل و به حداقل رساندن نور در زمان خواب، تغییرات مثبتی در شیوه زندگی کودک ایجاد کنید.

ایجاد برنامه زندگی منظم، فعالیت فیزیکی مناسب و پرهیز از استفاده از وسایل الکترونیکی در هنگام خواب به ترشح طبیعی ملاتونین در بدن کمک کرده و باعث بهبود کیفیت خواب و کمک به خواب راحت شبانه می‌شود. بنابراین با انجام اصلاحات کوچک، ممکن است نیازی به استفاده از داروها و یا مکمل‌ها برای کمک به خواب کودک نباشد. در مواردی مانند اختلالات شدید خواب، اوتیسم و اختلال ADHD که پزشک استفاده از ملاتونین را برای کودک لازم بداند، می‌توانید از مکمل ملاتونین استفاده نمایید.
 

- احتیاط مصرف ملاتونین برای کودک

با توجه به اینکه ملاتونین می‌تواند روی هورمون‌های مرتبط با بلوغ اثر بگذارد و با تکامل در سنین نوجوانی تداخل کند، مصرف آن به‌خصوص در سنین بلوغ باید با احتیاط صورت بگیرد. همچنین لازم است 4 الی 5 ساعت بعد از دریافت ملاتونین، از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری دارند، پرهیز شود. توجه داشته باشید که استفاده از ملاتونین با برخی شرایط، داروها و ترکیبات تداخل دارد. برخی از این تداخلات شامل موارد زیر هستند:

- اختلالات انعقادی یا استفاده از داروهای ضد انعقاد خون
- افسردگی
- اختلالات تشنجی مانند صرع
- کافئین
- فلووکسامین
- داروهای ضد دیابت
- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
- داروهای آرامبخش 
- ضد تشنج‌ها
- داروهای فشار خون
- دیازپام

استفاده از ملاتونین در کودکان مبتلا به اختلالات تشنجی مانند صرع، اختلالات اتوایمیون و افسردگی توصیه نمی‌شود. 
 

- زمان مصرف ملاتونین برای کودک

بهترین زمان مصرف هر مکمل با توجه به دوز، اثربخشی و سایر عوامل معمولا توسط شرکت‌های سازنده پیشنهاد می‌شود. با توجه به اینکه ملاتونین سریع الاثر نیست، جهت اثربخشی بهتر است 1 الی 2 ساعت قبل خواب مصرف شود. وجود نور در محیط یک عامل کلیدی است که تولید ملاتونین توسط مغز را کنترل می‌کند. بنابراین زمانی که از ملاتونین برای کودکان استفاده می‌کنید، مراقب باشید که اثرات آن را با نور مصنوعی مختل نکنید. همچنین دقت داشته باشید که مصرف ملاتونین در زمان نادرست می‌تواند تنظیم ساعت داخلی بدن را بر هم بزند. 

سخن پایانی

استفاده از ملاتونین برای کودک در کنار ایجاد تغییرات مثبت در شیوه زندگی، به تنظیم ریتم شبانه‌روزی و بهبود برخی اختلالات خواب مانند سندرم فاز خواب تاخیری کمک کرده و می‌تواند باعث بهبود کیفیت خواب شبانه شود. مکمل ملاتونین را می‌توانید در اشکال دارویی مختلف از جمله قطره، قرص، کپسول و ... از گروه ملاتونین در داروخانه آنلاین داروکده تهیه نمایید. 

ارتقای سطح آگاهی و سلامت مخاطبین از جمله مهمترین اهداف داروخانه آنلاین داروکده است. مجله داروکده به‌عنوان یک مرجع علمی معتبر، جدیدترین اطلاعات را پیرامون موضوعات سلامت در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. تیم علمی داروکده با نگارش مقالات علمی و کاربردی، تلاش می‌کنند تا اطلاعات مخاطبین را در مورد جدیدترین اخبار علمی حوزه سلامت به‌روز کنند. 

امید آن می‌رود که مقاله "ملاتونین برای کودکان: فواید، عوارض و نکات مهم" به افزایش دانش شما در این موضوع کمک کرده باشد. در صورت داشتن هر گونه سوال و یا نیاز به مشاوره در مورد ملاتونین برای کودک می‌توانید سوالات خود را در بخش نظرات مطرح کنید. خواهشمندیم با ارائه انتقادات و پیشنهادات خود، ما را در ارائه خدمات بهتر یاری کنید.