همه چیز در مورد ام اس

ام اس چیست؟ ام اس یا مولتیپل اسکلروزیس یک بیماری مزمن است که به اعصاب منشعب از نخاع و مغز فرد مبتلا و همچنین بینایی فرد صدمه می زند. اسکلروزیس در لغت به معنی جای زخم و بافت صدمه دیده می باشد، در واقع در برخی از اعصاب فرد مبتلا پلاک هایی مشاهده می شوند و بر حسب اینکه این پلاک ها در کجا به وجود می آیند، علائم متفاوتی بروز می کند. این علائم می تواند شامل مشکل در کنترل ماهیچه ها و تعادل فرد و یا مشکل در تکلم یا بینایی فرد مبتلا باشد. 

علائم ام اس
ضعف یا کرختی- ضعف دست ها و پاها و یا یکی از آنها- کرختی و بی حسی اعضا- عدم تعادل- اسپاسم عضلات 
همه این علائم یا حتی یکی از آنها می توانند باعث ایجاد مشکلات حرکتی در فرد مبتلا به ام اس شوند. 

مشکلات بینایی 
بیش از نیمی از افراد مبتلا به ام اس مشکلات بینایی را تجربه کرده اند. این حالت به دلیل التهاب در عصب بینایی به وجود می آید این التهاب می تواند باعث ایجاد دوبینی، از دست دادن دید رنگی، چشم درد و یا حتی کوری شود، البته این مشکلات معمولا فقط در یک چشم به وجود می آید. این علائم معمولا موقتی هستند و طی چندین هفته بهبود می یابند. اکثر اوقات مشکلات بینایی اولین علامت ام اس می باشند. 

مشکلات تکلم 
هر چند درصد مشکلات تکلم در افراد مبتلا به ام اس نسبت به مشکلات بینایی کمتر است اما برخی افراد مبتلا به این بیماری دچار مشکلات تکلم مثل کند حرف زدن ویا بریده بریده حرف زدن می شوند. علت این مشکل آسیب به اعصابی است که سیگنال های گویایی را از مغز به زبان منتقل می کنند. حتی برخی از بیماران ام اس ممکن است دچار مشکل در بلع شوند. 

سایر علائم 
ام اس ممکن است در عملکرد ذهنی فرد هم مشکل ایجاد کند. برخی از بیماران مدت زمان بیشتری برای حل مسائل لازم دارند، و بعضی دیگر در تمرکز حواس مشکل دارند و یا حتی دچار نقصان نسبی حافظه شده اند. مشکلات ادراری و عدم کنترل ادرار یکی دیگر از مسائل بیماران ام اس است، معمولا اغلب بیماران در دورانی از بیماری با مشکل عدم کنترل ادرار مواجه بوده اند، علت این امر آسیب اعصابی است که سیگنال ها را بین مغز و مثانه رد و بدل می کنند. 
در آخر یکی دیگر از مشکلات شایع در ام اس احساس خستگی است. این بیماران ممکن است حتی پس از یک خواب شبانه مناسب و کامل هم احساس خستگی کنند.

تفاوت سکته مغزی و ام اس
درست است که احساس گیجی، مشکلات تکلمی و ضعف ماهیچه ها از علائم ام اس هستند اما تمامی این حالات می توانند علائم سکته مغزی نیز باشند. اگر شخص به صورت ناگهانی و بدون سابقه قبلی دچار این مشکلات شده باید سریعا به مراکز مجهز درمانی مراجعه کند. ساعات اولیه پس از سکته مغزی نقش بسیار مهمی در درمان فرد دارد و در واقع تعیین کننده میزان بهبود فرد پس از سکته می باشد بنابراین لازم است بیمار هر چه سریعتر به بیمارستان ارجاع داده شود. 

ام اس چگونه ایجاد می شود؟
ام اس یک بیماری خودایمنی است به این معنی که سیستم ایمنی بدن در این افراد بر علیه خودشان عمل می کند. سیستم ایمنی در بیماران مبتلا به ام اس به غشا اطراف رشته های عصبی منشعب از نخاع و مغز و اعصاب بینایی حمله می کند. غشا اطراف این رشته ها از ماده ای به نام میلین تشکیل شده، میلین از عصب محافظت کرده و برای فرستادن سیگنال های حرکت، تکلم و سایر عملکرد های عصب ضروری می باشد. هنگامی که میلین در افراد بیمار توسط سیستم ایمنی خود فرد آسیب می بیند، بافتی جایگزین آن می شود که قادر نیست سیگنال ها را به راحتی جابجا کند و این مشکل باعث ایجاد علائم متعدد ام اس در فرد بیمار می گردد. 

چه کسانی به ام اس مبتلا می شوند؟ 
ام اس در زنان بسیار شایعتر از مردان است. هر چند در همه نژاد ها مشاهده می شود اما سفید پوستان بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری می باشند. شانس ابتلا به این بیماری در سنین 20 تا 50 سالگی بسیار بیشتر از سایر سنین است. 

بیشتر بخوانید: 6 علامتی که به هیچ وجه نباید نادیده گرفته شوند!

تشخیص ام اس
ام آر آی و اسکن های پزشکی در کنار آزمایشات عصبی و گرفتن سابقه بیمار و رد سایر علل برای ایجاد علائم شبه ام اس منجر به یک تشخیص قطعی در بیمار خواهند شد. بیش از 90 درصد افراد مبتلا به ام اس دارای پلاک هایی هستند که در ام آر آی قابل رویت است. در بعضی موارد گرفتن مایع نخاعی و بررسی آن ضروری است. بررسی فعالیت الکتریکی اعصاب هم جزء آزمایشاتی است که به تشخیص بیماری کمک می کند. برخی آزمایشات خونی هم برای رد سایر بیماری های خود ایمنی و یا عفونت هایی نظیر HIV یا بیماری Lyme لازم است زیرا این بیماری ها ممکن است علائمی نظیر ام اس ایجاد کند. 

ام اس و آب و هوا
تحقیقات نشان دهنده این است که علائم ام اس در طول ماه های فصل تابستان ممکن است تشدید شوند . گرما و رطوبت بالا هم باعث می شود که علائم بیماری موقتا بدتر شوند. هوای بسیار سرد و تغییرات ناگهانی درجه حرارت هوا هم ممکن است به تشدید علائم بیماری منجر شود. 

درمان ام اس (دارو درمانی)
در حالی که هیچ دارویی برای درمان کامل و قطعی ام اس وجود ندارد، اما داروهایی برای کنترل بیماری و بهبود علائم بیماری وجود دارند که می توانند باعث کاهش علائم بیماری و کنترل حملات و عود بیماری شوند. استفاده از این داروها باعث می شود آسیب کمتری به مغز و نخاع شود و بنابراین پیشرفت بیماری کند شده و ناتوانی بیمار به تاخیر بیفتد. وقتی فرد دچار یک حمله ام اس می شود استفاده از کورتون با دوز بالا موثر است. داروهای متعددی برای کنترل علائم ام اس نظیر اسپاسم عضلات و درد وجود دارند. 

کنترل درد 
حدودا نیمی از بیماران مبتلا به ام اس به نوعی دچار دردهای مختلف هستند. این دردها می تواند به دلیل اسپاسم عضلات و یا مشکلات عصب باشند. برای رفع دردهای عصبی پزشکان ممکن است داروهای ضدافسردگی یا داروهای ضدتشنج برای بیمار تجویز کنند تا درد بیمار کنترل شود. داروهای مسکن و داروهای ضد اسپاسم هم ممکن است تجویز شوند. دردهای ناشی از اسپاسم عضلات به ماساژ و درمان های فیزیکی پاسخ خوبی می دهند. لازم است بیماران پزشک را در جریان دردهای خود بگذارند تا پزشک راه حل مناسب را به آنان توصیه کند. 

درمان های فیزیکی 
چنانچه ام اس بر روی تعادل، هماهنگی و قدرت عضلات تاثیر گذاشته باشد، باید به روشی آن را جبران کرد. درمان های فیزیکی یکی از این روش هاست. درمان های فیزیکی می توانند به قدرت عضلات و انعطاف پذیری آنها کمک شایان توجهی کنند. کار درمانی باعث می شود فرد بیمار بهتر بتواند امور شخصی خود را انجام دهد. اگر فرد در بلع و یا تکلم مشکل دارد بعضی اوقات گفتار درمانی نیز توصیه می شود. 

طب مکمل در ام اس
هنوز مطالعات کافی در مورد تاثیر درمان های طب مکمل بر روی ام اس انجام نگرفته است. برخی محققین معتقدند درمان های طب سوزنی می تواند برای بیماران ام اس مفید باشد و برخی علائم ام اس مثل درد و یا اسپاسم عضلات را از بین ببرند، اما تحقیقات در این زمینه هنوز ادامه دارد. استفاده از نیش زنبور عسل یا زنبور درمانی هم یکی دیگر از درمان های طب مکمل برای بیماران ام اس است اما یک مطالعه دقیق و آماری که 24 هفته به طول انجامید بیانگر آن است که این روش در طولانی مدت کمک قابل توجهی به کاهش درد، ناتوانی، خستگی و کاهش دفعات حملات ام اس نمی کند. چنانچه از هر گونه روش طب مکمل برای کنترل بیماری ام اس استفاده می کنید لازم است پزشک معالج خود را در جریان آن قرار دهید. 

ام اس و بارداری
اغلب پزشکان معتقدند که بارداری برای بیمار مبتلا به ام اس مشکلی ایجاد نمی کند و این بیماران می توانند باردار شوند. تحقیقات نشان داده که بارداری باعث افزایش مشکلات ناشی از ام اس نخواهد شد. حتی برخی بیماران در طی بارداری با کاهش علائم بیماری روبرو خواهند شد. مقادیر بالای هورمون ها و پروتئین ها در هنگام بارداری ممکن است باعث سرکوب سیستم ایمنی شود و مانع ایجاد حمله جدید ام اس شود. بیمار مبتلا به ام اس لازم است قبل از اقدام به بارداری با پزشک خود مشورت نماید زیرا داروهای ام اس نباید در دوران بارداری و شیردهی مورد استفاده قرار گیرند. در ماه های اول پس از زایمان ممکن است فرد دچار عود بیماری شود. 

فعالیت های حرکتی و ام اس 
اکثریت بالایی از بیماران مبتلا به ام اس با استفاده از انواع وسایل کمکی قادر به راه رفتن می باشند. استفاده از کفش های مخصوص ممکن است مفید باشد. در حالتی که ضعف و مشکل فقط در یکی از پاهاست استفاده از عصا نیز مفید است. برخی بیماران مجبورند برای حرکت از واکر استفاده کنند. بیمارانی که خیلی زود خسته می شوند و یا مشکل حرکتی آنان شدید است بهتر است از ویلچر استفاده نمایند. 

تطبیق چیدمان منزل با شرایط جسمی بیمار
انجام چندین تغییر به ظاهر ساده ممکن است به بیمار کمک کند که خودش به تنهایی بتواند فعالیت های روزانه خود را انجام دهد. کنار وان و یا دوش حمام بهتر است یک دستگیره نصب شود و در حمام و توالت از کاشی یا کفپوشی استفاده کرد که سر و لیز نباشد. کنار توالت بیمار حتما باید دستگیره نصب شود تا به بلند شدن بیمار کمک کند. بهتر است کانتر آشپزخانه به اندازه ای باشد که بیمار حتی در حالت نشسته بر روی ویلچر هم به آن دسترسی داشته باشد. وسایل اضافی که مانع حرکت راحت بیمار شود باید برداشته شوند و فرش ها تا حد ممکن نازک باشند که پای بیمار به لبه آن گیر نکند. 

ام اس و ورزش 
ورزش می تواند باعث کاهش سفتی عضلات، خستگی و دیگر علائم ام اس شود، اما باید متناسب با شرایط بیمار باشد زیرا در غیر این صورت وضع را بدتر می کند. بهتر است ورزش به مرور و کم کم انجام شود یعنی در ابتدا حدود 10 دقیقه در روز تمرینات ورزشی انجام شود و به مرور زمان آن افزایش یابد. قبل از شروع ورزش حتما باید با پزشک معالج مشورت شود تا پزشک بهترین نوع تمرینات ورزشی و میزان سختی آن را با توجه به شرایط بیمار تعیین کند. بهترین ورزش ها برای این بیماران انجام تمرینات ورزشی در آب، شنا و یوگا می باشد. 

چشم انداز ام اس
خوشبختانه اغلب بیماران مبتلا به ام اس زندگی کاملا طبیعی و یا نسبتا نرمالی دارند. هر چند گاهی اوقات انجام بعضی از امور برای این بیماران دشوار می باشد اما کمتر اتفاق می افتد که بیمار دچار ناتوانی شدید شود. با استفاده از داروهای موثر، درمان های مکمل و طبیعی و وسایل کمکی بسیاری از بیماران مبتلا به ام اس قادرند به شغل خود ادامه دهند و از زندگی و فعالیت های روزانه مورد علاقه خود در کنار خانواده لذت ببرند.