شب ادراری در کودکان

شب ادراری در واقع خروج غیر ارادی ادرار هنگام شب در کودکان است. شب ادراری یکی از مشکلات شایع کودکان است که معمولا با افزایش سن کودک بر طرف می شود. شب ادراری اغلب بخشی از روند رشد کودک محسوب می‌شود. بیشتر کودکان تا سن 3 سالگی شبها در رختخواب خود ادرار می کنند. شب ادراری تا سن 6 سالگی معمولا خود به خود برطرف می‌شود و نیازی به مداخله پزشکی ندارد. اما راهکارهایی وجود دارد که به والدین کمک می کند بتوانند شب ادراری را در کودکان کنترل کنند تا  این مشکل را برطرف شود.

کودکی که دچار شب ادراری است احتیاج به حمایت والدین دارد
نکات مهم که والدین باید بدانند این است که کودک به عمد در رختخواب خود ادرار نمی‌کند و این که شب ادراری به طور کلی نشانه یک مشکل جسمی یا روحی نیست. بنابراین برای کودک توضیح دهید که مشکل وی کاملاً طبیعی است و به مرور زمان و با انجام چند راهکار ساده برطرف می شود. در واقع برخورد والدین نسبت به شب ادراری کودکان بسیار مهم است و نباید کودک را بابت این قضیه سرزنش کرد.

با کودک صحبت کنید و تجربیات خودتان را با او در میان بگذارید
شب ادراری اغلب اوقات به صورت ارثی در بعضی خانواده ها دیده می شود. اگر خود شما به عنوان والدین کودک در کودکی دچار شب ادراری بوده اید بهتر است راجع به آن با کودک خود صحبت کنید و اجازه ندهید کودک احساس خجالت و شرمندگی بابت این موضوع داشته باشد. به کودک بگویید که شما نیز در کودکی دچار این مسئله بوده اید و این مسئله طبیعی است.

دلایل شب ادراری چیست
شب ادراری دلایل زیادی دارد که مهمترین آنها عدم تکامل اعصاب مثانه و خواب عمیق کودک است. یکی دیگر از علل شب ادراری استرس و اضطراب است. کودکی که قبلا دچار شب ادراری نبوده ولی جدیدا دچار این مسئله شده باید حتما از نظر عفونت مجاری ادراری مورد بررسی قرار گیرد. تغییرات بزرگ در زندگی کودک مثل عوض کردن خانه یا مهاجرت می تواند آغازگر این مسئله باشد. در صورتی که کودک قبلاً دچار مشکلی نبوده ولی جدیدا دچار شب ادراری شده باشد لازم است حتما با پزشک مشورت کنید تا کودک از نظر هر گونه مشکل جسمی مثل عفونت مجاری ادرار مورد بررسی قرار گیرد. علاوه بر این والدین باید متوجه تغییرات رفتاری کودک خود باشند زیرا ممکن است ترس یا اضطراب خاصی باعث این مسئله شده باشد.

بیشتر بخوانید: عفونت های کلیه و مجاری ادراری

کودک را در پیدا کردن راه حل مشکل شب ادراری دخیل کنید
اگر کودکی که دچار شب ادراری است بالاتر از 4 سال سن دارد بهتر است با او در مورد راه حل مسئله شب ادراری مشورت کنید. چند راه حل خودتان پیشنهاد دهید و از کودک بخواهید چند راه حل دیگر پیشنهاد دهد. یکی از بهترین راهکارها برای جلوگیری از شب ادراری عدم نوشیدن مایعات زیاد توسط کودک از غروب به بعد است. علاوه بر این عدم مصرف نوشیدنی های کافئین دار نیز می تواند راه حل مفیدی باشد. از آنجایی که شب ادراری مسئله ای شایع در کودکان است که در بیشتر موارد با گذشت زمان برطرف می شود دخالت دادن کودک در پیدا کردن راه حل باعث می شود اعتماد به نفس کودک بیشتر شده و برای داشتن عادات خواب مناسب تشویق شود. در واقع کودک متوجه می شود شب ادراری یک مسئله شایع در کودکان است و به راحتی قابل پیشگیری است و کمتر دچار خجالت و اضطراب بابت این مسئله می شود.

برای کودک جایزه تعیین کنید
یکی از راهکارهایی که معمولا در کنترل شب ادراری کودکان مفید است تعیین جایزه برای کودک است. به کودک آموزش دهید که قبل از خواب دستشویی برود و در طول خواب در صورتی که احساس ادرار کردن دارد بلند شده و به دستشویی برود. سپس تعداد شب‌هایی که رختخواب کودک خشک بوده را بشمارید می توانید یک تقویم به این کار اختصاص دهید و شب‌هایی که رختخواب کودک خشک بوده را در آن تیک بزنید و به ازای تعداد مشخصی به او جایزه بدهید. اگر در طول این مدت دچار شب ادراری شد به او اطمینان خاطر بدهید که تلاش وی قابل تقدیر است و تعداد شب‌هایی که رختخواب او خشک مانده را شمرده و بابت آن کودک را تشویق کنید.

یادداشت های کوچک یادآور در اتاق کودک نصب کنید
به کودک آموزش دهیم که قبل از خواب به دستشویی برود علاوه بر این آموزش دهیم که سعی کند در طول شب یک بار بیدار شده و حتما به دستشویی برود.
می توانید از یادداشت های کوچک روی دیوار اتاق برای یادآوری این موضوع استفاده کنید. اگر کودک هنوز نمی تواند بخواند می توانید با کشیدن یک نقاشی کوچک این موضوع را به او یاد آوری کنید. دقت کنید که شب ها حتماً یک چراغ خواب روشن بگذارید که کودک در طول شب مسیر را ببینند و از تاریکی نترسد و این کار مانع دستشویی رفتن وی نشود.

کودک را در طول شب برای دستشویی رفتن بیدار کنید
بهتر است در طول شب یکبار کودک را بیدار کرده و به دستشویی ببرید. یک بار بیدار کردن کودک در طول شب و بردن وی به دستشویی به نظر کافی می رسد. اما چنانچه با این کار کودک به شدت بد خواب شده و استرس می گیرد برای مدتی از انجام آن صرف نظر کنید زیرا استرس اوضاع را بدتر می کند. بهتر است در طول روز در مورد این موضوع با کودک صحبت کنید تا شبها راحت تر با این قضیه کنار بیاید.

کودک را در تمیز کردن رختخواب مشارکت دهید
بهتر است کودک را در تمیز کردن رختخواب دخالت دهید. سعی کنید به او آموزش دهید که پیژامه کثیف را خودش در ماشین لباس شویی و یا سبد مخصوص لباسهای کثیف بیاندازد و در تعویض ملافه به شما کمک کند. دقت کنید که طوری برخورد نکنید که کودک این کار را نوعی تنبیه تصور کند بلکه فقط آن را بخشی از کارهای روتین که باید انجام شود بداند. بدون اینکه به کودک احساس شرمندگی بدهید به طور غیر مستقیم کاری کنید که صبح ها کودک متوجه کثیف شدن رختخواب شود نه اینکه  سریع ملافه ها را عوض کرده و نگذارید کودک متوجه شود.

تمیز کردن رختخواب کثیف
 متاسفانه حتی با وجود شسستشو ممکن است بوی ادرار روی رختخواب باقی بماند. برای از بین بردن بوی ادرار می توانید نصف فنجان سرکه سفید را هنگام شستشو به ملافه ها اضافه کنید. سعی کنید برای تشک کودک از محافظ استفاده کنید تا بتوانید آن را به راحتی جدا کرده و بشویید. در صورتی که تشک آغشته به ادرار شود با کمک یک حوله تا حد ممکن رطوبت تشک را بگیرید. سپس اسپری تمیز کننده حاوی هیدروژن پروکساید روی آن اسپری کرده و بگذارید 5 دقیقه باقی بماند. سپس آن را با حوله تمیز پاک کرده و در محلی بگذارید که در معرض هوا خشک شود. یکی دیگر از روش های تمیز کردن تشک کثیف این است که هنگامی که تشک خشک است مقداری جوش شیرین روی قسمت کثیف تشک بریزید و 24 ساعت بعد آن را با جاروبرقی تمیز کنید.

نگرانی کودک در مورد خوابیدن خارج از منزل را کاهش دهید
اغلب کودکان بزرگتر که دچار شب ادراری هستند نگران خوابیدن جای دیگر غیر از منزل هستند. مثلا این کودکان در صورتی که بخواهند خانه مادربزرگ خود بمانند دچار استرس و نگرانی می شوند و یا هنگامی که در سنین دبستان می خواهند به اردوی مدرسه بروند دچار دلشوره می شوند. برای چنین مواردی ابتدا سعی کنید کودک را آرام کنید با او حرف بزنید و راهکارهایی مثل دستشویی رفتن نیمه شب را به او یادآوری کنید. راهکار دیگر در چنین مواردی استفاده از لباس های زیر که قدرت جذب بالایی دارند و یا پوشاندن چند لباس زیر روی هم برای کودک است. همچنین در داروخانه‌ها لباسهای زیر مخصوص این مشکل وجود دارد. در موارد خاص برخی داروها مثل دسموپرسین یا ایمی پرامین می تواند در شرایط خاص و برای کودکان بزرگتر موثر باشد. البته مصرف خودسرانه این داروها بدون نظر پزشک به هیچ وجه مجاز نمی باشد.

صبور باشید
عصبانیت و برخورد خشونت آمیز شما به عنوان والدین کودک نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه ممکن است اوضاع را بدتر کند. هرگز شب ادراری کودک را جلوی دیگران مطرح نکنید. متاسفانه برخی از والدین تصور می‌کنند اگر این مشکل را در حضور کودک برای دیگران مطرح کنند کودک خجالت کشیده و این کار را ترک می‌کند اما این کار احساس خجالت و استرس و نگرانی کودک را بیشتر می‌کند. کنترل شب ادراری کودک نیازمند گذشت زمان و برخورد صحیح والدین است پس در این زمینه صبور باشید.

 چه موقع لازم است به پزشک مراجعه شود
 اگر شب ادراری کودک تا بعد از سن 7 سالگی همچنان ادامه پیدا کند لازم است کودک نزد پزشک برده شود. البته اغلب اوقات مشکل و بیماری خاصی در کودک وجود ندارد و نیازی به مداخله پزشکی وجود ندارد. نکته مهم و قابل توجه این است که در صورتی که کودک قبلا دچار شب ادراری نبوده ولی جدیدا دچار این مسئله شده لازم است حتما به پزشک مراجعه شود.