خواص و کاربرد زیره برای کاهش وزن

شاید یکی از موضوعاتی که تقریبا در هر دورهمی و مجلسی مطرح می‌شود، بحث پیرامون مسائل مربوط به تغییرات اندامی باشد. چاقی یکی از چالش‌هایی است که علاوه بر اثرگذاری بر روی ویژگی‌ها و زیبایی‌های ظاهری فرد، می‌تواند منجر به انواع بیماری‌ها شود. ناراحتی‌های قلبی، مشکلات مفصلی و محدودیت حرکت، چربی خون بالا، دیابت و مشکلات مربوط به سیستم ایمنی از جمله مواردی است که به دنبال چاقی زیاد احتمال می‌رود گریبان‌گیر افراد شود. در این مقاله سعی کرده‌ایم نقش زیره سبز و زیره سیاه را بر روی مسئله چاقی و لاغری مورد بررسی قرار دهیم. 

آنچه در این مقاله خواهید خواند:

• زیره برای لاغری
• زیره سبز برای لاغری
• طریقه مصرف زیره سبز برای لاغری شکم
• بهترین روش مصرف زیره برای لاغری
• کدام زیره برای لاغری بهتر است ؟ زیره سبز برای لاغری خوبه یا سیاه
• عرق زیره برای لاغری چه موقع مصرف شود
• طریقه مصرف عرق زیره سبز برای لاغری شکم
• خواص زیره سیاه برای لاغری شکم
• طریقه مصرف عرق زیره سیاه برای لاغری شکم
• عوارض زیره سبز برای لاغری
• عوارض زیره سیاه برای لاغری

مدت مطالعه: 10 دقیقه

ویرایش و نظارت علمی:

دکتر روجا رحیمی، متخصص داروسازی سنتی، استاد دانشکده طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی تهران

رییس مرکز رشد طب و داروسازی سنتی و فرآورده‌های طبیعی

زیره برای لاغری

زیره از پرمصرف‌ترین و پرکاربردترین گیاهان در حوزه مصارف غذایی و دارویی است. انواع مختلفی از زیره وجود دارد که زیره سبز و زیره سیاه جزو مشهورترین گونه‌های این گیاه است. از زیره سیاه و زیره سبز برای موارد مختلفی استفاده می‌شود. در طب سنتی تمرکز استفاده از زیره بیشتر برای درمان و بهبود بیماری‌های مربوط به چشم، گوارش، پوست و دستگاه تناسلی مردان و زنان است. زیره با طبع گرم و خشکی که دارد برای از بین بردن عوارض ناشی از زیاد شدن سردی و تری در قسمت‌های مختلف بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. 

از دید طب سنتی تقسیم‌بندی نوع چاقی در افراد مختلف متفاوت است. چاقی یکی از انواع بیماری‌های ناشی از اختلال در تعادل بدن است که می‌تواند به دلیل ضعف در عملکرد کبد و غدد داخلی مثل هیپوفیز و تیروئید نیز به وجود آید. این مشکل باعث کند شدن فعالیت‌های شیمیایی یا متابولیسم بدن می‌شود. در نتیجه، برخی از مواد غذایی به طور کامل در بدن سوخت و ساز نمی‌شوند و به درستی جذب سلول‌های بدن نمی‌گردند. این مواد با هضم ناقص می‌توانند مشکلات مختلفی مانند سنگ کلیه، بیماری‌های پوستی، ریوی، قلبی و عصبی ایجاد کنند. یکی از نشانه‌های اختلال چاقی، تجمع بیش از حد چربی در بدن است. این چربی ممکن است به طور یکسان در تمام اعضای بدن یا به‌طور موضعی در قسمت‌هایی مثل کبد، قلب، شکم، باسن و پاها جمع شود.

 با توجه به علت چاقی تدابیر تغذیه‌ای و راهکارهای کنترل وزن در این افراد متفاوت است. کم تحرکی، تغذیه ناسالم، عدم رعایت زمان مناسب غذا خوردن و طریقه صحیح غذا خوردن و در هم خوری می‌تواند از علل به وجود آورنده یا تشدید کننده چاقی باشند. 

یکی از مواردی که در متون طب سنتی جهت کاهش وزن مورد اشاره قرار می‌گیرد، زیره است. زیره با توجه به نقش بسیار مهمی که در کمک به هضم غذا داشته، در محصولات طبیعی زیادی که مربوط به گوارش هستند به چشم می‌خورد. علاوه بر نقش زیره در هضم مواد غذایی، این گیاه با بالا بردن متابولیسم بدن باعث افزایش سوخت و ساز شده و به دفع چربی‌ها کمک می‌کند. در ادامه به توضیح بیشتر در مورد نقش زیره سبز (Cuminum cyminum L.) و زیره سیاه (carum carvi) در لاغری خواهیم پرداخت. 

زیره سبز برای لاغری

تحقیقات نشان داده است که مصرف زیره سبز (Cuminum cyminum L.) به مدت هشت هفته می‌تواند تأثیرات قابل توجهی در کاهش وزن و شاخص توده بدنی (BMI) افراد دارای اضافه وزن داشته باشد. در یک مطالعه، تأثیرات مصرف زیره با داروی معروف کاهش وزن، اورلیستات 120، مقایسه شد. نتایج نشان داد که زیره نه تنها تأثیراتی مشابه با اورلیستات 120 بر کاهش وزن و BMI دارد، بلکه تأثیرات مثبت زیره بر متابولیسم انسولین نیز مشاهده شد.

این یافته‌ها نشان دهنده این است که زیره به عنوان یک گزینه طبیعی می‌تواند جایگزین مناسبی برای داروهای کاهش وزن باشد، به‌ویژه برای افرادی که به دنبال روش‌های طبیعی‌تر برای کنترل وزن خود هستند. همچنین، این گیاه می‌تواند به بهبود حساسیت به انسولین کمک کند، که این مورد، خود یکی از عوامل مهم در کنترل وزن و پیشگیری از بیماری‌های متابولیک مانند دیابت نوع 2 است.

در کارآزمایی دیگری که بر روی افراد دارای اضافه وزن انجام شد، تأثیر مصرف کپسول‌های زیره سبز (Cuminum cyminum L.) و لیمو به مدت هشت هفته بررسی شد. شرکت‌کنندگان به سه گروه تقسیم شدند: گروه اول کپسول‌های دوز بالای زیره و لیمو دریافت می‌کردند، گروه دوم کپسول‌های دوز پایین، و گروه سوم دریافت کننده دارونما بودند. 

نتایج نشان داد که مصرف دوز بالای زیره سبز همراه با لیمو به‌طور قابل‌توجهی موجب کاهش وزن و شاخص توده بدنی (BMI) می‌شود. همچنین، این گروه کاهش معناداری در سطح قند خون ناشتا (FBS) و تری‌گلیسیرید داشتند. علاوه بر این، کاهش سطح کلسترول کل و کلسترول LDL نیز مشاهده شد. در این گروه شاخص حساسیت به انسولین نیز بهبود یافته بود که نشان‌دهنده‌ی تأثیر مثبت زیره و لیمو بر متابولیسم انسولین است.

در مقایسه بین دو گروه دریافت کننده دارو با دو دوز مختلف، گروهی که دوز بالاتری از زیره و لیمو را دریافت کرده بودند، وضعیت بهتری در کنترل وزن، متابولیسم چربی و قند، و افزایش حساسیت به انسولین را نشان می‌دادند. 

با توجه به مطالعات گفته شده، مصرف زیره سبز به عنوان یک مکمل غذایی در کنار یک رژیم غذایی متعادل و فعالیت‌های بدنی می‌تواند به بهبود روند کاهش وزن و کنترل بهتر متابولیسم بدن کمک کند.

جهت آشنایی بیشتر با مکمل‌های کاهش وزن شما می‌توانید مقالات "آشنایی با مکمل‌های کاهش وزن" تالیف و ترجمه دکتر کوشا شهیدی مراجعه فرمایید.

طریقه مصرف زیره سبز برای لاغری شکم

آب زیره (Jeera Water): 1 قاشق مرباخوری تخم زیره را به مدت 5-6 ساعت یا یک شب تا صبح در آب بخیسانید. صبح، زیره‌ها را بجوشانید و سپس جوشانده را صاف کنید. بعد از صاف کردن، آب یک عدد لیموترش تازه را اضافه کرده و به مدت 2 هفته، با معده خالی استفاده کنید. 

در این جا باید به میزان لیموترشی که اضافه می‌شود، مطابق وضعیت معده‌تان توجه کنید. در صورتی که اضافه کردن لیمو ترش باعث اذیت شدن معده‌تان می‌شود، باید میزان لیمو اضافه شده را کم یا حذف کنید. 

دمنوش زیره: 1 فنجان آب را بجوشانید و به آن در حدود یک قاشق مرباخوری پودر زیره اضافه کنید. این دمنوش را می‌توانید بعد از وعده‌های غذایی به مدت حدود یک ماه استفاده کنید. استفاده طولانی مدت از موارد گفته شده حتما باید با مشورت پزشک متخصص طب سنتی باشد و متناسب با طبعتان مقدار استفاده کم یا زیاد شود. 

استفاده از زیره در تهیه غذا و آشپزی: زیره را می‌توان به عنوان ادویه در آشپزی روزانه خود مورد استفاده قرار دهید. طبق منابع طب سنتی استفاده از زیره به صورت عرق در طول روز یا به همان شکلی که هست، لاغری را تسهیل خواهد کرد.

مکمل‌های حاوی زیره: مکمل‌های خوراکی زیره که حاوی دانه‌های زیره آسیاب‌شده یا روغن دانه‌های زیره سبز هستند، طبق دستورالعمل بسته و معمولاً یک بار در روز قابل استفاده هستند. 

به یاد داشته باشید که زیره ممکن است به کاهش وزن کمک کند، اما باید با یک رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم همراه شود تا بهترین نتایج را به همراه داشته باشد. مدت زمان توصیه شده برای این روش‌ها بین چند هفته تا چند ماه متفاوت است، و باید در نظر داشت که نتایج افراد با یکدیگر می‌تواند فرق داشته باشد.

بهترین روش مصرف زیره برای لاغری

از بین روش‌های مختلف اثربخش بر روی کاهش وزن، استفاده از زیره به همراه لیمو به صورت ناشتا و نیز استفاده از آب زیره (JeeraWater) جزو موثرترین موارد برای کمک به کاهش وزن محسوب می‌شوند.

کدام زیره برای لاغری بهتر است؟ زیره سبز برای لاغری خوبه یا سیاه؟

زیره سبز (Cuminum cyminum): همانطور که اشاره شد در طی مطالعه‌ای نشان داده شده است که مصرف Cuminum cyminum به مدت 8 هفته منجر به کاهش قابل توجهی در وزن و BMI شده که با اورلیستات (یک داروی کاهش وزن) قابل مقایسه است. این مطالعه نشان داد که افراد با مصرف  Cuminum cyminumبه طور متوسط 1.1 کیلوگرم در طول 8 هفته کاهش وزن داشته‌اند. همچنین، این گیاه اثرات مفیدی بر متابولیسم انسولین نسبت به اورلیستات و دارونما نشان داد.

زیره سیاه (Carum carvi L.) که معروف به زیره کرمانی نیز هست، به عنوان یک گیاه دارویی موثر برای کاهش وزن مورد استفاده قرار می‌گیرد. در یک مطالعه بالینی بر روی 70 زن دارای اضافه وزن و چاق که تمرینات هوازی انجام می‌دادند، تأثیر عصاره زیره سیاه مورد بررسی قرار گرفت. افراد شرکت‌کننده در مطالعه بدون اینکه تغییری در رژیم غذایی یا میزان فعالیت بدنی خود دهند به دو گروه تقسیم شدند. به مدت 90 روز گروهی روزانه 30 میلی‌لیتر عصاره زیره سیاه و گروهی دیگر دارونما دریافت می‌کردند. در پایان 90 روز، نتایج نشان دهنده این بود که مصرف عصاره زیره سیاه موجب کاهش معنادار وزن، شاخص توده بدنی، درصد چربی بدن و نسبت دور کمر به باسن شده است، در حالی که تغییری در پروفایل لیپیدی و فشار خون مشاهده نمی‌شد.

با این حال مطالعات بیشتری بر روی زیره سبز جهت کمک به لاغری انجام گرفته است. طبق بررسی انجام شده مقایسه تفاوت میزان اثربخشی زیره سیاه و زیره سبز بر روی لاغری مورد مطالعه قرار نگرفته است. با توجه به تمرکز بیشتر مطالعات بر روی زیره سبز و نتایج مثبت آن، به نظر می‌رسد استفاده از زیره سبز برای کمک به کاهش وزن مناسب‌تر باشد. 

عرق زیره برای لاغری چه موقع مصرف شود؟

صبح به‌صورت ناشتا: مصرف عرق زیره به صورت ناشتا در صبح می‌تواند منجر به افزایش متابولیسم بدن شده و به سوزاندن چربی‌ها کمک نماید.

قبل از وعده‌های غذایی: نوشیدن عرق زیره حدود 30 دقیقه قبل از وعده غذایی می‌تواند به کاهش اشتها و جلوگیری از پرخوری کمک کند. این امر باعث می‌شود تا شما احساس سیری بیشتری کنید و در نتیجه کالری کمتری مصرف نمایید.

در طول روز: همچنین می‌توانید عرق زیره را در طول روز به‌عنوان یک نوشیدنی به مقدار یک استکان مصرف کنید. 

البته برای نتیجه گرفتن بهتر به دنبال استفاده از عرق زیره، بهتر است با پزشک متخصص طب سنتی مشورت نمایید. با این کار علاوه بر اطمینان از انتخاب درست متناسب با طبعتان و کشف علت چاقی، از مقدار مورد نیاز برای اثربخشی بهتر نیز مطلع خواهید شد. 

توجه داشته باشید، در صورتی که داروی دیگری استفاده میکنید، حتما ملاحظات خاص مصرف همزمان دارو و دیگر فراورده‌ها را در نظر داشته باشید و این مسئله را با پزشک خود در میان بگذارید. 

طریقه مصرف عرق زیره سبز برای لاغری شکم

شما می‌توانید از این عرق طی مراعات رژیم خورشت به مدت دو هفته در طول روز زمانی که احساس تشنگی کردید، استفاده کنید. با این حال این دستور برای مدت یک تا دو هفته بوده و باید با مشورت پزشک انجام شود. در خارج از رژیم گفته شده، استفاده از عرق زیره سبز به صورت ناشتا یا قبل از وعده غذایی می‌تواند علاوه بر بالا بردن متابولیسم بدن به احساس سیری نیز کمک کند. 

خواص زیره سیاه برای لاغری شکم

طی یک آزمایش بالینی کنترل شده با دارونما بر روی زنان چاق دیده شده است که استفاده از عصاره زیره سیاه به صورت مکمل برای 90 روز منجر به کاهش معنادار در وزن، شاخص توده بدنی (BMI)، درصد چربی بدن و نسبت دور کمر به دور باسن می‌شود. علاوه بر مطالعه یاد شده، همانطور که گفته شد مصرف ۳۰ میلی‌لیتر عصاره زیره باعث کاهش اشتها و کم شدن مصرف کربوهیدرات‌ها شده و منجر به کاهش قابل توجه وزن بدن پس از ۹۰ روز می‌گردید. 

تخم‌های زیره دارای خواص آنتی‌اکسیدانی هستند که به کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو کمک می‌کنند، که هر دو مورد گفته شده می‌توانند به عوارض مرتبط با چاقی منجر شوند. 

مکانیسم‌های عمل تنظیم متابولیسم: دانه‌های زیره سیاه ممکن است بر فرآیندهای متابولیکی که ذخیره چربی و مصرف انرژی را تنظیم می‌کنند، تأثیر بگذارند، هرچند که مکانیزم‌های دقیق نیاز به بررسی‌های بیشتری دارند. برخی از مطالعات نشان می‌دهند که زیره می‌تواند به تثبیت سطح قند خون کمک کند، که این امر برای مدیریت اشتها و جلوگیری از پرخوری می‌تواند مفید باشد. 

طریقه مصرف زیره سیاه برای لاغری 

مکمل‌های حاوی عصاره زیره سیاه: همان‌طور که پیشتر هم اشاره کردیم در مطالعات بالینی نشان داده شد که مصرف حدود ۳۰ میلی‌لیتر از عصاره زیره سیاه در روز تأثیرات قابل توجهی در کاهش وزن بدون تغییرات در رژیم غذایی داشته است.

علاوه بر مورد اشاره شده قبل، شما می‌توانید برای بهره بردن از خواص زیره سیاه، این گیاه را به غذاهای مورد مصرف خود اضافه کنید.

طریقه مصرف عرق زیره سیاه برای لاغری شکم

عرق زیره سیاه نیز همانند عرق زیره سبز در طول روز و به صورت ناشتا می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. طبق مطالب اشاره شده در قسمت‌های پیشین می‌توان از عصاره زیره سیاه و یا مکمل‌های دارای عصاره زیره سیاه با توجه به دستور روی بسته بندی و مشورت با پزشک استفاده کرد. 

عوارض زیره سبز برای لاغری

عارضه خاصی از این گیاه گزارش نشده است. زیره ممکن است سطح قند خون را کاهش دهد بنابرین، بهتر است افرادی که دیابت دارند یا در حال مصرف داروهای کاهنده قند خون هستند، احتیاطات مصرف را رعایت کنند. پیشنهاد می‌شود که هنگام استفاده منظم از زیره، سطح قند خون را زیر نظر داشته باشید.

عوارض زیره سیاه برای لاغری

عارضه خاصی از این گیاه گزارش نشده است با این حال در زمان بارداری با توجه به در دسترس نبودن اطلاعات کافی بهتر است به مقدار زیاد مورد استفاده قرار نگیرد.

سخن پایانی

اضافه وزن و چاقی از جمله مواردی است که افراد زیادی در سراسر جهان با آن دست به گریبان هستند. با توجه به اثرات منفی چاقی بر روی سلامت جسمی و روانی افراد، برطرف کردن و کنترل این مسئله باید یکی از اولویت‌های زندگی اشخاص مختلف باشد. با توجه به اهمیت موضوع، یکی از بیماری‌هایی که طب سنتی ایران به آن پرداخته است و راهکارهایی را جهت برطرف کردن این مسئله پیشنهاد نموده است، چاقی است. در بین توصیه‌ها و راهکارهای مختلف پیشنهاد شده زیره برای درمان چاقی در متون طب سنتی ایران مورد اشاره قرار گرفته است. 

طبق آزمایش‌هایی که امروزه به کشف ارتباط بین زیره و مسئله چاقی پرداخته‌اند، تاثیر مثبت این گیاه بر روی چاقی مشخص شده است.
ما در این مقاله از مجله علمی داروکده سعی کرده‌ایم تا با بررسی متون طب سنتی و نیز آخرین مطالعات انجام شده، اطلاعات کامل و جامعی را در رابطه با ارتباط بین زیره و کاهش وزن در اختیار خوانندگان عزیز خویش قرار دهیم. اهتمام تیم علمی داروکده گردآوری و نشر اطلاعاتی است که علاوه بر ارتقای آگاهی شما مخاطبان گرامی، به بهبود هرچه بیشتر کیفیت زندگی شما کمک کند. 

در کنار مجله علمی داروکده داروخانه آنلاین داروکده با پشتیبانی رایگان در کنار شما حضور دارد تا محصولات و فراورده‌های مورد نیاز شما را در کمترین زمان و مطلوب‌ترین کیفیت در اختیار شما قرار دهد. علاوه بر داروخانه آنلاین داروکده شما می‌توانید با مراجعه حضوری به داروخانه مرکزی جمالزاده فراورده‌ها و داروهای مورد نظرتان را تهیه فرمایید. امیدواریم توانسته باشیم اطلاعات مورد نیاز شما را در اختیارتان قرار داده و رضایت خاطر شما را جلب نماییم.