خواص و عوارض مکمل ویتامین B12

ویتامین B12، یکی از ویتامین‌های ضروری است که برای انجام بسیاری از عملکردهای حیاتی بدن مورد نیاز است. ویتامین ب12 به عنوان یک کوآنزیم عمل می‌کند و در فرآیندهای مختلف متابولیکی نقش دارد. در این مقاله قصد داریم به بررسی خواص ویتامین B12، عوارض ویتامین ب ۱۲، نحوه مصرف قرص ویتامین B12 و نکات مهم در ارتباط با این ویتامین بپردازیم.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• قرص ویتامین B12 برای چی خوبه؟
• مقدار توصیه شده ویتامین B12
• کمبود ویتامین B12
• ارزیابی ویتامین B12 خون
• چگونه کمبود ویتامین B12 را جبران کنیم؟
• قرص ویتامین B12 را چند روز یکبار بخوریم؟
• عوارض ویتامین ب ۱۲ چیست؟

مدت زمان تقریبی مطالعه: 8 دقیقه

قرص ویتامین B12 برای چی خوبه؟

ویتامین B12 که به عنوان کوبالامین نیز شناخته می‌شود و از نظر ساختاری پیچیده ترین ویتامین است، یک ویتامین محلول در آب بوده و برای حفظ سلامت عمومی بدن در جنبه های مختلف ضروری است. بدن می تواند ویتامین B12 را تا 4 سال ذخیره کند.

از جمله اثرات مهم ویتامین B12 می توان به موارد زیر اشاره کرد:
 

- تولید گلبول‌های قرمز

 ویتامین B12 برای ساخت سلول های خونی سالم ضروری است و کمبود این ویتامین می ‌تواند منجر به نوعی کم‌ خونی با نام کم خونی مگالوبلاستیک شود. این نقش ویتامین B12 از طریق شرکت در فرآیند ساخت هموگلوبین و تقسیم سلولی ایفا می شود.

همچنین در سیستم گردش خون، ویتامین B12 به همراه فولات، به تبدیل هموسیستئین (یک اسیدآمینه مضر) به متیونین (یک اسیدآمینه ضروری) کمک می‌ کند. افزایش سطح هموسیستئین در خون می ‌تواند به بیماری‌ های قلبی و عروقی منجر شود.
 

- سلامت سیستم عصبی

تأمین ویتامین B12 مورد نیاز بدن برای سلامت سیستم عصبی بسیار مهم است. این ویتامین در تولید میلین، ماده ‌ای که عصب ‌ها را عایق ‌بندی می‌ کند، نقش دارد. کمبود ویتامین B12 می‌تواند منجر به آسیب عصبی شود.
 

- متابولیسم انرژی

یکی دیگر از نقش های ویتامین B12 کمک به تأمین انرژی است. این ویتامین با شرکت در متابولیسم کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها به تأمین انرژی مورد نیاز سلول ها کمک می کند.

همانطور که قبلاً نیز گفتیم، ویتامین B12 برای ساخت هموگلوبین ضروری است. هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول‌های قرمز وجود دارد و اکسیژن را به سلول‌ها می‌رساند. اکسیژن برای تولید انرژی در سلول‌ ضروری است.

کمبود ویتامین B12 می‌تواند منجر به کاهش انرژی، خستگی مزمن و ضعف عضلانی شود.
 

- عملکرد مغز

ویتامین B12 با کمک به تولید میلین و به دنبال آن انتقال سریع‌تر پیام‌های عصبی و تأمین انرژی مورد نیاز سلول های مغزی به عملکرد صحیح مغز کمک می کند.

علاوه بر این ویتامین B12 به عنوان یک آنتی‌اکسیدان عمل کرده و از سلول‌های عصبی در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند. رادیکال‌های آزاد می‌توانند به سلول‌های عصبی آسیب رسانده و باعث پیری زودرس مغز شوند.

ویتامین B12 در تنظیم برخی از انتقال‌دهنده‌ های عصبی مانند سروتونین و دوپامین که در تنظیم خلق و خو و احساسات دخیلند نیز نقش دارد.

کمبود ویتامین B12 می‌تواند به اختلالات خلقی مانند افسردگی و اضطراب و مشکلات حافظه و تمرکز منجر شود.
 

- خواص ویتامین B12 برای پوست

ویتامین B12 برای تقسیم سلولی و تولید سلول‌های جدید ضروری است. پوست به طور مداوم در حال بازسازی است و ویتامین B12 به این فرایند کمک می‌کند. همچنین این ویتامین می تواند در کمک به بهبود زخم، کاهش التهاب (که یکی از عوامل اصلی پیری زودرس پوست و بروز آکنه است) و حفاظت از پوست در برابر آسیب ‌های محیطی با اعمال اثرات آنتی اکسیدانی نیز نقش داشته باشد.
 

- خواص ویتامین B12 برای مو

ویتامین B12 از طریق کمک به تقویت فولیکول‌های مو، افزایش گردش خون در پوست سر، تولید ملانین، تقویت ساختار مو و همچنین کاهش التهاب به سلامت و جلوگیری از ریزش مو کمک کند.

علاوه بر فوايد ويتامين B12 که عنوان شد، می توان کمک به کاهش خستگی مزمن که بسیاری از زنان به خصوص در دوران قاعدگی به آن دچار می شوند و سلامت باروری را نیز به عنوان خواص ویتامین B12 برای زنان ذکر کرد.

مقدار توصیه شده ویتامین B12

مقدار مصرف ویتامین B12 بسته به سن و وضعیت سلامتی افراد متفاوت است. به طور کلی، مقدار توصیه شده برای بزرگسالان حدود ۲.۴ میکروگرم در روز است. با این حال، این میزان برای زنان باردار یا شیرده بیشتر است.

جدول زیر مقادیر توصیه شده روزانه برای این ویتامین را نشان می دهد:

اما چه کسانی به ویتامین B12 بیشتری نیاز دارند؟ برخی افراد از جمله گیاه‌خواران و وگان‌ها، سالمندان و افرادی با مشکلات گوارشی مانند بیماری سلیاک یا جراحی معده ممکن است به ویتامین B12 بیشتری نیاز داشته باشند.

در این رابطه مطالعه مقاله با عنوان "بیماری سلیاک چیست؟" تألیف و ترجمه آقای دکتر کوشا شهیدی به شما پیشنهاد می شود.

منابع اصلی ویتامین B12 در محصولات حیوانی یافت می‌شود به همین دلیل افراد گیاه‌خوار و وگان در معرض کمبود این ویتامین هستند.

همچنین برخی داروها همچون متفورمین، مهار کننده های پمپ پروتون، آگونیست های گیرنده H2، که اغلب برای بیماری زخم پپتیک استفاده می شوند، ممکن است جذب ویتامین B12 را از غذا کاهش دهند.

کمبود ویتامین B12

کمبود زمانی رخ می دهد که سطح ویتامین B12 برای پاسخگویی به نیازهای بدن ناکافی باشد. 

در ایالات متحده و بریتانیا، تقریباً 6٪ از افراد بالغ 60 ساله یا کمتر دارای کمبود ویتامین ب12 هستند. این میزان در افراد بالای 60 سال به 20 درصد می رسد. کمبود ویتامین B12 ممکن است به دلایلی همچون رژیم غذایی ناکافی، مشکلات جذب ویتامین B12 در دستگاه گوارش، مصرف برخی داروها، اختلال مصرف مزمن الکل، درمان با متفورمین و یا بیماری‌ های خود ایمنی ایجاد شود.

کمبود ویتامین B12 به طور عمومی دارای علائمی همچون موارد زیر است:

• خستگی
• ضعف
• سرگیجه
• تنگی نفس
• زبان دردناک
• بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن در دست‌ها و پاها
• مشکلات حافظه و تمرکز

کمبود ویتامین B12 به طور ویژه می تواند عوارضی برای پوست و مو نیز ایجاد کند، از جمله این عوارض می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خشکی و پوسته‌پوسته شدن پوست
• تغییر رنگ پوست
• آکنه و جوش
• کاهش سرعت بهبود زخم‌ها
• ریزش مو
• موهای نازک و شکننده
• سفیدی زودرس مو
• خشک شدن پوست سر

در صورت عدم رفع کمبود ویتامین B12، عوارض جدی همچون کم‌خونی، آسیب عصبی برگشت ناپذیر و مشکلات روانشناختی نیز مورد انتظار است.

ارزیابی ویتامین B12 خون

بهترین راه برای ارزیابی سطح ویتامین ب 12، انجام آزمایش خون است.

میزان نرمال ویتامین B12 در آزمایش خون بسته به آزمایشگاه و روش اندازه‌گیری ممکن است کمی متفاوت باشد. اما به طور کلی، مقادیر بین 200 تا 900 پیکوگرم در میلی‌لیتر (pg/mL) به عنوان میزان نرمال این ویتامین در نظر گرفته می‌ شود.

تفسیر دقیق نتایج آزمایش، توسط پزشک صورت می گیرد و با در نظر گرفتن سایر علائم و نتایج آزمایش‌های دیگر، تشخیص دقیق و درمان مناسب تجویز خواهد شد.

چگونه کمبود ویتامین B12 را جبران کنیم؟

دریافت ویتامین B12 از طریق رژیم غذایی و مصرف منابع غذایی این ویتامین برای کمک به تأمین نیاز و رفع کمبود پیشنهاد می شود. اما با توجه به اهمیت ویتامین B12 در سلامتی بدن، استفاده از مکمل‌های این ویتامین به ویژه برای افرادی که با کمبود آن مواجه هستند یا دسترسی کافی به منابع غذایی آن ندارند، ضروری است. در برخی موارد، ممکن است تزریق ویتامین B12 نیز توسط پزشک تجویر شود.

در صورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتر در رابطه با اینکه ویتامین B12 در چه غذاهایی است، مطالعه مقاله با عنوان "همه چیز درباره ویتامین B12 یا سیانوکوبالامین" تألیف و ترجمه خانم دکتر الهه عبدالهی که در مجله علمی داروکده منتشر شده است، به شما پیشنهاد می شود.

قرص ویتامین B12 را چند روز یکبار بخوریم؟

تعیین نحوه مصرف قرص ویتامین B12 با عوامل مختلفی از جمله سن، جنسیت، شرایط سلامتی افراد و میزان کمبود مرتبط است. بنابراین بهتر است مقدار مصرف ویتامین ب ۱۲ و مدت زمان مصرف آن توسط پزشک یا متخصص تغذیه صورت گیرد.

در مطالعات صورت گرفته، بهترین زمان مصرف قرص ویتامین B12 معمولاً صبح ‌ها ذکر شده است، اما متناسب با شرایط فرد ممکن است پزشک پیشنهاد دیگری داشته باشد.

عوارض ویتامین ب ۱۲ چیست؟

با توجه به اینکه ویتامین B12 محلول در آب است، مصرف مکمل خوراکی آن در مقادیر توصیه شده به ندرت با عوارض جدی همراه است.

مصرف بیش از حد ویتامین ب 12 ممکن است با عوارضی همراه باشد. عوارض ویتامین ب ۱۲ بالا عبارتند از:

• مشکلات گوارشی: حالت تهوع، استفراغ، اسهال، کاهش اشتها و نفخ
• مشکلات پوستی: خارش، قرمزی و راش پوستی
• مشکلات عصبی: سردرد، سرگیجه، بی حسی و گزگز اندام‌ها، احساس خستگی و ضعف
• مشکلات قلبی: افزایش ضربان قلب، فشار خون بالا و در موارد نادر، نارسایی قلبی
• مشکلات کلیوی و کبدی: در دوزهای بسیار بالا، ویتامین B12 می‌تواند به کلیه‌ها و کبد آسیب برساند.
• مشکلات خونی: افزایش تعداد گلبول‌های قرمز خون

علائمی از جمله واکنش‌های آلرژیک شدید همراه با تورم صورت، زبان و گلو نیز ممکن است دیده شود که به عنوان موارد نادر اما جدی عوارض ویتامین ب 12 شناخته می شوند.

افراد با مشکلات کلیوی یا کبدی، مبتلایان به بیماری های قلبی و افراد دارای حساسیت به ویتامین B12 بیشتر در معرض خطر عوارض مصرف بیش از حد این ویتامین قرار دارند.

ویتامین B12 تزریقی نیز که توسط پزشک تجویز می شود، ممکن است عوارضی همچون واکنش‌های آلرژیک، ناراحتی‌های محل تزریق، حالت تهوع، سرگیجه و تنگی نفس در برخی افراد ایجاد کند.

سخن پایانی

ویتامین B12 یکی از ویتامین‌های ضروری برای حفظ سلامت عمومی بدن است. این ویتامین به تولید انرژی، بهبود عملکرد مغز و جلوگیری از کم ‌خونی کمک می‌ کند. 

کمبود ویتامین B12 می تواند منجر به علائمی مانند سردرد، خستگی و مشکلات گوارشی و در مراحل شدیدتر آسیب عصبی و مشکلات شناختی شود.

اگرچه مصرف منابع غذایی ویتامین B12 بهترین گزینه برای تأمین نیاز روزانه است، اما افرادی که در جذب این ویتامین مشکل دارند، از رژیم‌های غذایی خاصی پیروی می کنند و یا به هر دلیلی دچار کمبود این ویتامین هستند، می توانند از مکمل‌های ویتامین B12 استفاده کنند.

انواعی از بهترین مکمل ویتامین B12 ایرانی و خارجی در داروکده موجود و قابل دسترسی است. داروخانه آنلاین داروکده محصولات سلامت محور غیردارویی را با بهترین قیمت و تضمین اصالت به خریداران ارائه می دهد. 

داروکده به عنوان اولین و بزرگترین داروخانه آنلاین کشور که از پشتیبانی داروخانه مرکزی جمالزاده به عنوان داروخانه حقیقی و فعال برخوردار است، از سال 1388 فعالیت خود را آغاز نموده و تنها داروخانه آنلاین کشور است که موفق به دریافت نماد اعتماد الکترونیک 5 ستاره شده است.

امیدواریم مقاله "خواص و عوارض مکمل ویتامین B12" برای شما حاوی اطلاعات مفیدی باشد. هدف ما در مجله علمی داروکده افزایش آگاهی مخاطبان در حیطه سلامت و ارائه پاسخ هایی علمی در رابطه با دغدغه های موجود در این زمینه است. تیم علمی داروکده متشکل از داروسازان متخصص و دانش آموختگان رشته تغذیه به تألیف و ترجمه مقالات پیرامون موضوعات حائز اهمیت در حوزه سلامت می پردازند. در صورت وجود هر گونه پرسش در رابطه با خواص ویتامین b12 یا عوارض ویتامین ب ۱۲، می‌توانید در بخش نظرات سوال خود را مطرح کرده تا تیم علمی داروکده در اسرع وقت به آن پاسخ دهند.