گیاه مورد با نام علمی Myrtus communis .L

گیاه مورد با نام علمی Myrtus communis .L از خانواده میرتاسه درختچه ای همیشه سبز و دارای برگ های بیضی نوک تیز، متقابل و معطر است. گل ها سفید رنگ و میوه سته ای، کروی یا تخم مرغی به اندازه نخود و به رنگ آبی مایل به سیاه یا سیاه با طعمه گس و رزینی و دارای دانه های متعدد است.          

محل رویش در ایران: گیلان، لرستان، گیلان غرب، کرمان، فارس، بندرعباس، بلوچستان، خراسان و یزد می باشد. اندام دارویی گیاه، برگ های خشک شده آن می باشد.

ترکیبات شیمیایی
- تانن ها
- آسیل فلوروگلوسینول ها (میرتوکومولون A و B)
- اسانس (1و8- سینئول، آلفا پینن و میرتِنول)
- اسیدهای چرب (اولئیک اسید، لینولئیک اسید و پالمتیک اسید)

موارد مصرف
- به صورت موضعی در درمان آفت دهانی، تبخال، آکنه
- درمان هموروئید و واریس، به دلیل اثرات قابض گیاه
- تقویت کننده رشد مو
- احتقان ریوی، و التهاب مخاط بینی

سایر موارد مصرف :
- ضد دیابت
- به صورت خوراکی در درمان عفونت های حاد و مزمن دستگاه تنفسی از قبیل التهاب نایژه ها، سیاه سرفه و سل
- اسپاسم‌های عضلانی
- قابض و ضدعفونی کننده زخم ها
- ضد کرم
- درمان اسهال و مقوی گوارشی
- اختلالات ادراری

موارد مصرف در طب سنتی و عامه
به عنوان قابض، ضد اسهال و تقویت کننده رشد مو

آثار فارماکولوژیکی گزارش شده
نتایج حاصل از یک مطالعه،  اثرات ضد میکروبی اسانس مورد را بر روی مهار رشد انواع میکروب ها مانند استافیلوکوکوس اورئوس، پسودوموناس آئروژینوزا و اشرشیاکلی را اثبات کرده است. مونوترپن ها و سزکویی ترین های موجود در اسانس مورد اثرات ضد باکتری، ضد قارچ و ضد عفونی کنندگی دارند. در مطالعه ای اثر ضد ویروسی پماد حاوی 10 درصد اسانس گیاه مورد در بیماران مبتلا به ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 و 2 بررسی شد . بیماران مبتلا به ویروس پس از 48  ساعت استفاده از پماد بهبودی کامل یافته اند.

عرق تهیه شده از برگ و گل این گیاه، قابض و بندآورنده خون است و در طب عامیانه برای رفع علائم هموروئید استفاده می شود. در مطالعه ای مشخص شد مورد، دارای ترکیبات وازواکتیو با خاصیت منقبض کنندگی عروق است که اثرات درمانی این گیاه در بیماری هموروئید را تایید می کند.  
نتایج مطالعات حیوانی، اثرات کاهندگی قند خون این گیاه را تایید کرده است.
به طور کلی اسانس ها خاصیت بی حس کنندگی دارند، این خاصیت به دلیل جذب سریع اسانس و تاثیر آن بر میلین اعصاب است. مورد نیز از این خاصیت مستثنی نیست و دارای اثرات ضد خارش و ضد درد موضعی است. این گیاه همچنین دارای اثرگذاری موثر بر سیستم اعصاب مرکزی و افزایش مدت زمان خواب می باشد.  

 اسانس مورد با کاهش مهاجرت لکوسیت ها به بافت آسیب دیده، فعالیت ضد التهابی نشان می دهد. در مطالعه ای ترکیب میرتوکومولون به عنوان ماده ای با فعالیت ضدالتهابی بالا معرفی گردید.
در بررسی مدل حیوانی، عصاره تهیه شده از گیاه مورد به همراه مازو (گال) و بلوط، اثرات افزایش دهنده رشد مو قابل توجهی، در مقایسه با داروی ماینوکسیدیل نشان دادند.

منع مصرف
- در بیماری های التهابی دستگاه گوارشی، مجاری صفراوی و بیماری‌های حاد کلیه نباید به صورت خوراکی مصرف شود.
احتیاط مصرف
- به دلیل تداخل این گیاه با داروهای کاهنده قند خون، در بیماران دیابتی با احتیاط مصرف شود.    
- مصرف در دوران بارداری: به دلیل نبود مطالعه کافی در این زمینه توصیه نمی‌شود.
- مصرف در دوران شیردهی: به دلیل نبود مطالعه کافی در این زمینه توصیه نمی‌شود.
- مصرف در کودکان: مصرف موضعی در کودکان ممکن است باعث تحریک و پاسخ های شبه آسم شود.

اثرات جانبی
هیپوگلیسمی، واکنش آلرژیک، تهوع، استفراغ، اسهال، اسپاسم حنجره ای و نایژه ای

تداخلات دارویی
- انسولین، سولفونیل اوره های خوراکی: امکان افزایش اثرات هیپوگلیسمی این داروها
- به دلیل اینکه مصرف خوراکی مورد می تواند سبب القای آنزیم های میکروزومی کبد شود، با داروهایی که عمدتا توسط سیستم سیتوکروم  P450کبدی متابولیزه می شوند تداخل دارند.

فرآورده های حاوی گیاه مورد در بازار دارویی
محلول موضعی میرتکس- داروسازی باریج اسانس
خمیر دهانی میرتکس- داروسازی باریج اسانس
پماد ام جی- داروسازی باریج اسانس
لوسیون ام جی- داروسازی باریج اسانس
قطره اکالیپتوس-(داروسازی باریج اسانس)
قطره مورد (میرتل)- الیس
قطره میرتوهیل- ایران داروک
پماد رکتوس- ایران داروک
محلول موضعی بلفارول-داروسازی خرمان
روغن مورد سبز (میرتول)- داروسازی خرمان
پماد رکتول- داروسازی خرمان
پماد میرتوپلکس- شرکت داروپخش
شربت مورد- بوعلی دارو

*برای مشاهده محصولات بر روی نام محصول کلیک کنید.

منابع:
1. قاسمی دهکردی ن. فارماکوپه گیاهی ایران. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت غذا و دارو، 1381(ج 2): 747-753.
2. آیینه چی ی. مفردات پزشکی و گیاهان دارویی ایران. انتشارات دانشگاه، 1370: 5-13.
3. زرگری ع.گیاهان دارویی. انتشارات دانشگاه، 1370(ج 2): 6-302.
4. قهرمان الف. فلور رنگی ایران. موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع، 1375(ج 15 ): 1819.
5. نوری ن، خانقاهی ابیانه الف، امین غ. داروهای گیاهی رسمی ایران. مرکز تحقیقات پزشکی قانونی: 1395: 5-123.
6. خلیقی سیگارودی ف، جاروندی ص، تقی زاده م. کاربردهای درمانی گیاهان دارویی. ارجمند: 1392: 4-181.
7. وزیریان م، تحویل زاده م، نیروند چراغی م، یوسف بیک ف، امین غ. گیاه درمانی با رایج ترین گیاهان دارویی. برای فردا: 1390: 210-207.
5. Gruenwald J, Brendler J, Jaenicke C et al. PDR for Herbal Medicines. Thomson Desk Reference, 2000: 563-4.
6. Sumbul S, Ahmad M A,  Asif M, Akhtar M. Myrtus communis Linn. A review: Indian Journal of Natural Products and Resources. 2011: 2(4): 395-402.
7. Mahboubi M. Effectiveness of Myrtus communis in the treatment of hemorrhoids. Journal of Integrative Medicine Editorial Office. 2017: 15(5): 351-8.
8. Mahboubi M. Myrtus communis L. and its application in treatment of Recurrent Aphthous Stomatitis. Journal of Ethnopharmacology. 2016: 193: 481-9.
9. Babaee N, Mansourian A, Momen-Heravi F, Moghadamnia A, Momen-Beitollahi J. The efficacy of a paste containing Myrtus communis (Myrtle) in the management of recurrent aphthous stomatitis: a randomized controlled trial.Clin Oral Invest, 2010: 14: 65–70.
10. Maxia A, Frau M A, Falconieri D, Karchuli M S, Kasture S. Essential oil of Myrtus communis inhibits inflammation in rats by reducing serum IL-6 and TNF-alpha. Nat Prod Commun, 2011: 1545-8.
11. Touabia M. Chemical composition and anti-inflammatory activity of Myrtus communis L. essential oil. Algerian journal of arid environment, 2016: 6(2): 73-82.
12. Karzan G, Kochar M. The Effects of Traditional Kurdistan Plant Extracts on Rat Hair Growth in vivo. International Journal of Scientific and Research Publications, 2016: 6(1): 450-4.÷