بهترین قرص آهن برای درمان کم خونی

کم‌خونی یک اختلال خونی است که در صورت عدم وجود گلبول‌های قرمز کافی و یا عدم کارایی مطلوب گلبول‌های قرمز خون ایجاد می‌شود. برخی از انواع کم‌خونی ارثی هستند، اما افراد ممکن است در طول زندگی به صورت اکتسابی نیز به کم‌خونی مبتلا شوند که می تواند کوتاه مدت یا بلند مدت و از خفیف تا شدید متغیر باشد.

کم‌خونی یا آنمی علل و انواع مختلفی دارد. یکی از انواع کم‌خونی که در اثر عدم تأمین نیاز بدن به ماده معدنی آهن رخ می‌دهد، کم‌خونی فقر آهن یا Iron deficiency Anemia نامیده می‌شود. 

در این مقاله، قصد داریم تا در ارتباط با کم‌خونی کمبود آهن به بررسی علائم کم خونی شدید در بانوان و کودکان، بیان نقش آهن در کم خونی، ارائه اطلاعاتی پیرامون بهترین زمان مصرف قرص اهن برای کم خونی و معرفی بهترین مکمل آهن برای کم خونی بپردازیم.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• علل کم خونی فقر آهن

• چه افرادی بیشتر در معرض کم خونی فقر آهن هستند؟

• تشخیص کم خونی فقر آهن

• علائم کم خونی فقر آهن

• علائم کم خونی شدید در بانوان

• آهن؛ دشمن کم خونی

• میزان مورد نیاز آهن برای کم خونی

• بهترین زمان مصرف قرص اهن برای کم خونی

• استفاده از آهن برای کم خونی عوارض دارد؟

• تداخلات دارویی آهن برای کم خونی

• منع مصرف آهن برای کم خونی

• معرفی انواع قرص اهن برای کم خونی

مدت زمان تقریبی مطالعه: 10 دقیقه

علل کم خونی فقر آهن

کم خونی یا آنمی فقر آهن نوع شایعی از کم خونی ناشی از کمبود آهن است. بدون آهن کافی، بدن نمی تواند به اندازه نیاز هموگلوبین (ماده ای در گلبول های قرمز که در حمل اکسیژن نقش دارد) تولید کند. در نتیجه، کم خونی ناشی از فقر آهن می تواند موجب خستگی و تنگی نفس شود.

از مهمترین علل کم خونی فقر آهن می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• عدم دریافت آهن کافی

در صورت عدم رعایت رژیم غذایی مناسب و عدم استفاده کافی از منابع غذایی آهن، با گذشت زمان کمبود آهن رخ می دهد. گوشت، تخم مرغ، سبزیجات سبز برگ و غذاهای غنی شده با آهن به عنوان منابع اهن برای کم خونی در رژیم غذایی شناخته می شوند.

جدول زیر میزان نیاز به ماده معدنی آهن در روز را در گروه های سنی مختلف و بر اساس جنسیت نشان می دهد:

در مردان و زنان پس از یائسگی، که نیاز به آهن در آن ها کاهش میابد، شایع ترین علت کمبود آهن خونریزی در معده و روده است و می تواند ناشی از زخم معده، سرطان معده، سرطان روده یا مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) باشد.

• عدم جذب آهن

آهن غذا در روده کوچک به جریان خون جذب می شود. ابتلا به بیماری هایی همچون سلیاک و یا برداشتن بخشی از روده کوچک با جراحی بر جذب آهن و سایر مواد مغذی تأثیر گذاشته و می تواند منجر به عوارضی همچون کم خونی فقر آهن شود.

• بارداری

بارداری بدون مکملیاری آهن یکی از علل ایجاد کم خونی فقر آهن در بسیاری از زنان باردار است. زیرا ذخایر آهن بدن مادر باید پاسخگوی نیاز افزایش حجم خون خود و همچنین تأمین هموگلوبین برای جنین در حال رشد باشد.

سازمان جهانی بهداشت تخمین می زند که کم خونی 37 درصد از افراد باردار و 30 درصد از زنان بین 15 تا 49 سال را تحت تاثیر قرار می دهد.

• خونریزی

با توجه به اینکه گلبول قرمز حاوی آهن است، با خونریزی، مقداری آهن نیز از دست می رود. خونریزی شدید قاعدگی در زنان و همچنین شرایط از دست دادن آهسته و مزمن خون در بدن مانند زخم معده، فتق هیاتال، پولیپ روده بزرگ یا سرطان کولورکتال می تواند موجب ایجاد کم خونی فقر آهن شود.

خونریزی های گوارشی می توانند به علت مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن و آسپرین، زخم معده، التهاب روده یا مری و یا وجود تومور ایجاد شوند.

پس از زایمان نیز به دلیل از دست دادن خون در هنگام زایمان احتمال ایجاد کم خونی فقر آهن وجود دارد. به طور کلی هر شرایطی که باعث از دست دادن خون شود، می تواند منجر به کم خونی فقر آهن شود.

چه افرادی بیشتر در معرض کم خونی فقر آهن هستند؟

• زنان در سنین باروری 

• نوزادان و کودکان

می توان گفت نوزادانی با شرایط زیر در معرض بالاترین خطر کمبود آهن قرار دارند:

- تولد زودتر از موعد یا وزن کم هنگام تولد

- کم خونی مادر در دوران بارداری

- استفاده از شیر گاو یا شیر بز قبل از 1 سالگی

- عدم مکملیاری با آهن از 6 ماهگی

- مصرف شیر خشک غنی نشده با آهن

نیاز به آهن در کودکان در طول جهش رشد افزایش میابد و در صورت عدم تأمین آهن مورد نیاز، خطر کمبود آهن کودک را تهدید می کند.

بالاترین خطر کمبود آهن در کودکانی دیده می شود که شرایط زیر را دارا هستند:

- مصرف روزانه بیش از 24 اونس (710 میلی لیتر) شیر گاو، شیر بز یا شیر سویا در سنین 1 تا 5 سال

- ابتلا به عفونت های مزمن

- رژیم های غذایی محدود و عدم مصرف غذاهای سرشار ازآهن

- قرارگیری در معرض سرب

- وجود اضافه وزن یا چاقی

• گیاهخواران

افراد با رژیم گیاه خواری به دلیل عدم مصرف گوشت، اگر سایر سایر منابع غذایی آهن را نیز مصرف نکنند، در معرض خطر کم خونی ناشی از فقر آهن قرار می گیرند.

• اهداکنندگان مکرر خون

اهدای خون می تواند ذخایر آهن را کاهش دهد. افرادی که به طور معمول خون اهدا می کنند به علت از دست رفتن ذخیره آهن در معرض خطر کم خونی فقر آهن قرار می گیرند.

بروز کم خونی فقر آهن در ورزشکاران استقامتی یا ورزشکاران با شدت زیاد، افراد مبتلا به بیماری های مزمن، بیماران بالای 65 سال و افرادی که جراحی باریاتریک انجام داده اند نیز احتمال بالایی دارد.

تشخیص کم خونی فقر آهن

پزشک معمولاً با تجویز آزمایش شمارش کامل سلول های خون یا همان CBC و بررسی تعداد گلبول های قرمز، کم خونی فقر آهن را بررسی می کند. آزمایش‌های بیشتری همچون ارزیابی فریتین سرم، آهن سرم، ظرفیت کل اتصال به آهن یا ترانسفرین نیز برای تشخیص کم خونی فقر آهن تجویز می شوند.

تغییرات پارامترهای آزمایشگاهی در آنمی فقر آهن در مقایسه با سایر انواع کم خونی

علائم کم خونی فقر آهن

کم خونی فقر آهن در ابتدا می تواند آنقدر خفیف باشد که مورد توجه قرار نگیرد. اما با پیشرفت کمبود آهن در بدن و تشدید کم خونی، علائم و نشانه ها مشخص می شوند.

موارد زیر برخی از علائم و نشانه های کم خونی فقر آهن را بیان می کند:

• خستگی مفرط

• احساس ضعف و بی حالی

• رنگ پریدگی

• درد قفسه سینه، ضربان قلب سریع یا تنگی نفس

• عملکرد ضعیف سیستم ایمنی

• افزایش خطر بیماری قلبی یا نارسایی قلبی

• سردرد، سرگیجه یا سبکی سر

• سردی دست و پا

• التهاب یا درد زبان

• ناخن های شکننده و ریزش مو

• پیکا (هوس غیرمعمول برای مواد غیر مغذی مانند یخ، خاک یا نشاسته)

• کم اشتهایی به خصوص در نوزادان و کودکان مبتلا به کم خونی فقر آهن

• کاهش رشد به ویژه در سنین رشد

علائم کم خونی شدید در بانوان

علاوه بر عوارضی که در قسمت های قبل گفته شد، کم خونی شدید در زنان می تواند عوارض زیر را نیز به همراه داشته باشد:

کم خونی شدید در دوران بارداری می تواند با افزایش خطر زایمان زودرس یا تولد نوزادی با وزن کم و بالا رفتن خطر ابتلا به عفونت در مادر مرتبط باشد.

زنان مبتلا به کم خونی ممکن است علائم شدید قاعدگی، از جمله خونریزی شدید را تجربه کنند که همین موضوع می تواند کم خونی را بدتر کند.

آهن؛ دشمن کم خونی

برای کمک به بهبود کم خونی فقر آهن، علاوه بر تغییرات رژیم غذایی و مدیریت شرایط زمینه‌ای، استفاده از مکمل آهن برای کم خونی پیشنهاد می شود.

مکمل های آهن به اشکال دارویی قطره، شربت، قرص، کپسول و آمپول وجود دارند. تجویز امپول اهن برای کم خونی و تزریق امپول اهن برای کم خونی باید توسط پزشک صورت گیرد.

انواع خوراکی مکمل های آهن که به عنوان قرص اهن برای کم خونی نیز شناخته می شوند، برای کمک به تأمین آهن مورد نیاز بدن بسیار قابل توجه هستند. در اغلب موارد مکمل یاری، 3 تا 6 ماه طول می کشد تا سطح آهن بازیابی شود.

از بین نمک های مختلف آهن، فروس سولفات به عنوان بهترین مکمل آهن برای کم خونی شناخته می شود.

در اغلب مواقع همراه با تجویز آهن برای کم خونی و برای بهبود اثربخشی، استفاده از مکمل های ویتامین C، فولیک اسید و ویتامین های B6 و B12 نیز پیشنهاد می شود.

در صورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتر پیرامون این ماده معدنی، مطالعه مقاله با عنوان "همه چیز درباره آهن" تألیف و ترجمه خانم دکتر الهه عبدالهی که در مجله علمی داروکده منتشر شده است، می تواند مفید باشد و به شما پیشنهاد می شود.

میزان مورد نیاز آهن برای کم خونی

به طور کلی و بر اساس بررسی های صورت گرفته، روزانه 150 تا 200 میلی گرم آهن المنتال به عنوان دوز درمانی در نظر گرفته شده است. اما دوز مورد نیاز آهن برای کم خونی در هر فرد بر اساس میزان کمبود و با تشخیص پزشک معالج تعیین می شود.

سازمان بهداشت جهانی راهنمایی برای تعیین دوز مکمل آهن برای کم خونی در بازه سنی 6 ماهگی تا 12 سالگی، مطابق جدول زیر، ارائه کرده است:

در ایران نیز برای درمان کم خونی در کودکان، طبق دستورالعمل کشوری، قطره آهن برای کم خونی در شیرخواران سالمی که به موقع به دنیا آمده‌اند از 6 ماهگی به صورت روزانه و با دوز 1 میلی‌گرم به ازای هرکیلوگرم از وزن کودک (تاحداکثر 15 میلی‌گرم) شروع شده و تا پایان 2 سالگی ادامه می‌یابد.

در شيرخواران نارس و با وزن کم در زمان تولد که با شير مادر تغذیه می‌شوند، مصرف مکمل آهن با دوز 2 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن کودک در روز (تا حداکثر 15 میلی‌گرم) از 2 هفتگی تا 2 ماهگی شروع می شود.

زمان شروع مصرف مکمل آهن در این کودکان به میزان نارس بودن نوزاد و تشخیص پزشک بستگی دارد.

در شیرخوارانی که در زمان تولد وزن بسیار کم (کمتر از 1500 گرم) داشته‌اند، مصرف مکمل آهن به شکل روزانه و به میزان 3 تا 4 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن کودک (تا حداکثر 15 میلی‌گرم) توصیه می‌ شود.

در خصوص استفاده از قرص آهن برای کم خونی در بارداری و جلوگیری از کمبود آهن، مطالعات مصرف روزانه 30 میلی گرم آهن را از حدود هفته 12 بارداری (پایان سه ماهه اول) در کنار رعایت رژیم غذایی متعادل پیشنهاد کرده اند.

اما لازم به ذکر است که به علت حساسیت این دوران، تعیین دوز مورد نیاز آهن در مادران باردار باید توسط پزشک متخصص صورت گیرد.

بهترین زمان مصرف قرص اهن برای کم خونی

آهن با معده خالی یعنی حدود 1 ساعت قبل یا 2 ساعت بعد از غذا، همراه با آب یا آب میوه (به خصوص آب میوه حاوی ویتامین C) بهتر جذب می شود.

با این حال، برای کاهش احتمال ناراحتی معده، آهن را می توان با غذا یا بلافاصله بعد از غذا مصرف کرد.

همچنین در صورت مصرف آنتی اسیدها، مکمل آهن باید با فاصله (دو ساعت قبل یا 4 ساعت بعد آن) استفاده شود.

مطالعات اخیر پیشنهاد کرده اند که مصرف آهن به صورت یک روز در میان به جای هر روز، ممکن است اثر بخشی بیشتری در بهبود کم خونی داشته باشد. بنابراین بهتر است در خصوص انتخاب مناسب ترین زمان و نحوه مصرف آهن برای کم خونی، با پزشک معالج مشورت شود.

استفاده از آهن برای کم خونی عوارض دارد؟

به طور کلی مکمل های آهن می توانند باعث ایجاد عوارض گوارشی همچون یبوست، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، سوزش سر دل و مدفوع تیره رنگ شوند.

تیرگی دندان ها نیز از عوارض مصرف قطره یا شربت آهن برای کم خونی در کودکان است.

البته برخی ملح های آهن همچون فروس بیس گلیسینات، آهن سوکروزومیال یا لیپوزومال، فروس گلوکونات، آهن کربونیل و آهن باندشده با پروتئین عوارض گوارشی کمتری نسبت به سایر فرم های آهن دارند.

تداخلات دارویی آهن برای کم خونی

آهن برای کم خونی با مواد غذایی همچون تانن موجود در قهوه و چای، کلسیم، زینک، فیتات و پلی فنول ها (موجود در غلات، حبوبات و ...) تداخل جذب دارد.

آنتی اسیدها و داروهای مهارکننده پمپ پروتون (PPI) که اسید معده را مهار می کنند، جذب آهن را کاهش می دهند.

جذب برخی داروها از جمله بیس فسفونات ها (آلندرونیت و...)، فلوروکینولون ها (سیپروفلوکساسین، لووفلوکساسین و ...)، تتراسیکلین ها، لووتیروکسین، لوودوپا و ... نیز تحت تأثر آهن قرار می گیرد.

در صورت مصرف هر کدام از داروهای فوق، برای مدیریت تداخلات باید با پزشک یا داروساز مشورت شود.

منع مصرف آهن برای کم خونی

مصرف مکمل آهن برای کم خونی در افراد مبتلا به هماتوکروماتوز، هموسیدروز و هموگلوبینوپاتی به علت وجود ذخایر آهن بالا، مبتلایان به بیماری های قلبی، افراد دچار کولیت یا سایر مشکلات روده و زخم توصیه نمی شود.

در ادامه این مقاله به معرفی برخی از بهترین انواع مکمل آهن برای کم خونی ایرانی و خارجی موجود در داروکده می پردازیم.

معرفی انواع قرص اهن برای کم خونی

قطره آهن برای کم خونی نوزادان و کودکان

- قطره لیپوزوفر

لیپوزوفر حاوی 7 میلی گرم آهن لیپوزومال در هر میلی لیتر است و به علت فرم لیپوزومال آهن، عوارض جانبی معمول سایر قطره های آهن همچون سیاه شدن دندان و ایجاد طعم فلزی را ندارد. قطره آهن لیپوزوفر همراه با قطره چکان مدرج و در حجم 30 میلی لیتر توسط شرکت زیست تخمیر در ایران تولید می شود.

- قطره آهن فرو کیدز یوروویتال

قطره فروکیدز، حاوی 10 میلی‌گرم آهن پیروفسفات در هر میلی لیتر است و میزان جذب و زیست دسترسی بالا، عوارض گوارشی کمتر نسبت به سایر فرم های آهن، عدم وجود طعم فلزی و نبود عارضه سیاه شدن دندان از ویژگی های این محصول به شمار می رود. فروکیدز یوروویتال برای استفاده کودکان زیر 2 سال، در بطری شیشه ای قطره چکان دار 30 میلی لیتری تحت لیسانس Euro OTC Pharma GmbH آلمان و توسط شرکت حکیمان طب کار در ایران تولید می شود.

شربت آهن برای کم خونی

- سوسپانسیون خوراکی لیپیفر

شربت لیپیفر حاوی 20 میلی گرم آهن لیپوزومال، فولیک اسید و B12 است و بدون گلوتن طراحی شده است. این مکمل با طعم توت فرنگی برای استفاده کودکان بالای 2 سال و در بطری شیشه ای 120 میلی لیتری توسط شرکت کیمیا کالای رازی در ایران ساخته می شود.

- شربت فروگلوبین ب12 ویتابیوتیکس

این مکمل حاوی 20 میلی گرم آهن در کنار ویتامین های محلول در آب، کلسیم، زینک، مس، منگنز، عصاره مالت، لیزین و عسل است و برای افراد بالای 1 سال قابل استفاده است. این شربت آهن فاقد لاکتوز، رنگ‌های مصنوعی، الکل، چربی و مخمر بوده و با طعم عسل پرتقال در بطری پلاستیکی 200 میلی لیتری تحت لیسانس Vitabiotics انگلستان و توسط شرکت ویتا آریا در ایران تولید می شود.

بهترین قرص آهن برای کم خونی

- قرص پیوسته رهش آهن و ویتامین سی برونسون

این مکمل حاوی ۲۷ میلی گرم آهن در هر قرص آهسته رهش در کنار ویتامینC  است و در جعبه های ۳۰ عددی برای استفاده افراد بالای ۱۲ سال توسط شرکت گیتی سلامت آریا در ایران تولید می شود.

- آیزن پلاس یوروویتال

حاوی ۲۰ میلی گرم آهن به فرم فروس فومارات در کنار ویتامین B9، ویتامینB6  و ویتامین B12 و ویتامین Cاست. این محصول در جعبه های حاوی ۶۰ عدد قرص، برای استفاده بزرگسالان تحت لیسانس Euro OTC Pharma GmbH آلمان و توسط هگمتان داروی غرب در ایران تولید می شود.

بهترین کپسول آهن برای کم خونی

- هماتینیک ایران دارو

هماتینیک ایران دارو حاوی ۱۱۵ میلی گرم آهن المنتال به فرم فروس فومارات است. ویتامین C، فولیک اسید و ویتامین B12 نیز در این کپسول وجود دارند. این محصول در جعبه های ۱۰۰ عددی توسط شرکت ایران دارو در ایران تولید می شود.

- ففول (فیفول)

حاوی ۱۵۰ میلی گرم فروس سولفات و فولیک اسید است و تحت لیسانس آمریکا، با پروانه شرکت افق تولید دارو پارس در ایران تولید می شود.

فرم خوراکی امپول اهن برای کم خونی

- آمپول خوراکی نیوهم

این محصول به شکل ویال خوراکی حاوی آهن گلوکونات در کنار منگنز و مس در آمپول شیشه ای برای استفاده تمامی سنین با طعم آلبالو و کارامل، تحت لیسانس شرکت چو آ کره جنوبی و با پروانه شرکت هگمتان داروی غرب در ایران تولید می شود.

سخن پایانی

درر این مقاله پس از ارائه اطلاعاتی در رابطه با کم خونی فقر آهن، علل ایجاد و راهکارهایی برای بهبود آن، به معرفی تعدادی از مکمل های آهن از جمله تعدادی از قوی ترین قرص اهن برای کم خونی پرداختیم.

انواعی از بهترین برندهای ایرانی و خارجی شربت آهن برای کم خونی نوزادان و کودکان و همچنین مجموعه کاملی از بهترین قرص های اهن برای کم خونی ایرانی و خارجی با بهترین قیمت که با نظارت سازمان غذا و دارو تعیین شده است، در داروخانه آنلاین داروکده موجود و در دسترس هستند.

داروکده، اولین و بزرگترین داروخانه آنلاین کشور است که هیچ شعبه دیگری ندارد و از پشتوانه داروخانه مرکزی جمالزاده برخوردار است.

امیدواریم مقاله "بهترین قرص آهن برای درمان کم خونی" برای شما حاوی اطلاعات مفیدی باشد. هدف ما در مجله علمی داروکده افزایش آگاهی مخاطبان در حیطه سلامت و ارائه پاسخ هایی علمی در رابطه با دغدغه های موجود در این زمینه است. تیم علمی داروکده متشکل از داروسازان متخصص و دانش آموختگان رشته تغذیه به تألیف و ترجمه مقالات پیرامون موضوعات حائز اهمیت در حوزه سلامت می پردازند. در صورت وجود هر گونه پرسش در رابطه با آهن برای کم خونی، می‌توانید در بخش نظرات سوال خود را مطرح کرده تا تیم علمی داروکده در اسرع وقت به آن پاسخ دهند.