مصرف خودسرانه مکمل ها می تواند خطرناک باشد

مهم ترین مکمل های غذایی و رژیمی که از سوی پزشکان برای زنان و کودکان تجویز می شود چیست؟ به منظور اطمینان از دریافت انرژی دریافتی مورد نیاز، به خصوص ریز مغذی ها، کارشناسان و متخصصان تغذیه از هرم های غذایی استفاده می کنند. منطق طراحی این هرم بر این اصل استوار است که در صورت تبعیت از توصیه ها و شرایط مصرف گروه های پنج گانه معرفی شده در هرم های غذایی، دریافت ریزمغذی های لازم از طریق برنامه غذایی روزانه حاصل خواهد شد، اما در صورتی که شرایط فیزیولوژیک فرد خاص است و رژیم غذایی معتدل قابل بر آورد شدن نیست، باید مکمل درمانی و تجویز مکمل مورد نیاز از سوی پزشک متخصص صورت بگیرد. 

لازم به یاد آوری است مصرف مکمل توسط گروه های جامعه امری ضروری و لازم نیست و به عوامل متعددی بستگی دارد که باید بر اساس صلاح دید متخصصان تغذیه و پزشکان آن هم با توجه به وضعیت سلامت و شاخص های خونی فرد تجویز شود. در حال حاضر، مهم ترین و رایج ترین مکمل های مصرفی که ارائه می شود، قطره A + D یا مولتی ویتامین برای کودکان است که از روز دوم تولد کودک مصرف آن توصیه و تجویز می شود که هر 1 سی سی از این قطره 1500 واحد بین المللی ویتامین A و 400 واحد بین المللی ویتامین D دارد. 
قطره آهن مکمل دیگری است که برای کودکان تجویز می شود. این قطره از پایان 6 ماهگی و روزانه 15 قطره برای کودک تجویز می شود. اما در خارج از نظام ارائه خدمات بهداشتی، پزشکان گاهی اقدام به تجویز مکمل های روی و امگا می کنند که تجویز این نوع مکمل بستگی به وضعیت فرد دارد و جنبه عمومی برای تجویز آن وجود ندارد. 

زنان هم با توجه به وضعیت آن ها و در دوران های خاص مثل شیردهی و بارداری باید با دستور پزشک مکمل هایی چون اسیدفولیک و آهن مصرف کنند. در اغلب موارد پیروی از یک برنامه غذایی کافی و متعادل می تواند نیاز افراد را به انواع مواد مغذی تامین کند که البته در مورد آهن و ویتامین D استثنا وجود دارد. مکمل آهن به دلیل این که گاهی میزان آهن موجود در برنامه غذایی توان بر طرف نمودن نیاز روزانه فرد را ندارد، باید اقدام به مکمل درمانی کرد. 

بیشتر بخوانید: مصرف منطقی مکمل ها در زنان

یکی از مهم ترین نکات مطرح در مبحث مکمل ها تجویز آن ها از سوی پزشک متخصص است و مصرف خودسرانه مکمل ها نه تنها سودی ندارد که در برخی موارد خطرناک است. بدن انسان از پیچیدگی های گسترده ای برخوردار است و فعل و انفعالات ضد و نقیضی دارد که در یک تعادل داینامیک در بدن هستند. زمانی که ویتامین ها و مواد معدنی را به صورت خود سرانه و بیش از نیاز بدن مان مصرف می کنیم باعث بر هم خوردن تعادل بدن می شود و سوء تغذیه در پی دارد. 

تا چه اندازه در تجویز مکمل های غذایی برای زنان و کودکان از سوی پزشکان حساسیت ویژه صورت می گیرد؟
زنان و کودکان جزو گروه های آسیب پذیر جامعه هستند و عوامل مختلف می تواند سلامت آن ها را به خطر بیاندازد. نیاز های غذایی و تغذیه ای آنها نیز با گروه های دیگر متفاوت است. به همین دلیل ، جدا نمودن مکمل های غذایی آنها می تواند کمک کننده باشد، ضمن آنکه احتمال نیاز به مصرف مکمل در این دو گروه از سایر گروه ها بیشتر است. 

خوشبختانه در سال های اخیر به این موضوع بسیار توجه شده است. به خاطر دارم زمانی تامین مکمل های غذایی و رژیمی با مشکلات متعددی مواجه بود و امکان تامین آنها به همین راحتی میسر نبود. اما در حال حاضر ضمن این که شرکت های دارویی مختلف به مسئله ورود نموده اند، محصولات متعدد و متنوعی وارد شده که در ایجاد بازار رقابتی و ارتقای کیفیت محصولات داخلی بسیار مهم است. تجویز کردن یا نکردن مکمل ها به بیماری فرد بستگی دارد که از نام آن بر می آید مکمل ها به درمان کمک می کنند و در بسیاری از موارد عامل اصلی هستند، اما تکیه انحصاری به تجویز آنها خالی از اشکال نیست. به عنوان نمونه، در مواقعی که فرد به کم خونی مبتلا است و بررسی های آزمایشگاهی فقر آهن را تشخیص دهند، ضرورت تجویز مکمل آهن احساس می شود و در این مورد هم فرد باید آزمایش های لازم در خصوص برنامه غذایی و اجتناب از مصرف بازدارنده های جذب آهن را انجام دهد. 

دکتر حامد پور آرا