ممکن است اووردوز (overdose) ویتامینی کنم؟

یکی از سوال های بسیار متدوال در بین افرادی که مولتی ویتامین یا دوز بالای انواع ویتامین ها را استفاده می کنند این است که اضافه ی این ویتامین ها چه می شود؟ آیا ممکن است در بدن تجمع پیدا کند؟ آیا سمی است؟ 
باید بگوییم در صورتی که ویتامین ها به صورت طبیعی و از طریق غذا خوردن تامین شوند، حتی با مصرف مقدار زیاد هم احتمال سمیت بسیار کم است، با این حال در افرادی که به طور بی رویه از مکمل های مختلف استفاده می کنند اطلاع از سمیت ویتامین ها لازم است. اگر چه باید همین ابتدا توضیح بدهیم که لازم نیست خیلی نگران باشید، مسمومیت ویتامینی معمولا در دوز های خیلی بالا اتفاق می افتد، به این معنی که حتی اگر اشتباها در یک روز چندین دوز منقسم از یک ویتامین را دریافت کنید احتمال رسیدن به دوز مسمومیت خیلی کم است. برای توضیح کامل این مسئله باید ابتدا انواع ویتامین ها را توضیح دهیم، در انتهای مقاله نیز جدوئلی به عنوان راهنمای دریافت ویتامین های مختلف برای شما قرار می دهیم.

ویتامین ها به دو دسته ی محلول در آب و محلول در چربی تقسیم می شوند.
• ویتامین های محلول در آب:
تمامی ویتامین های گروه B و ویتامین C در این گروه قرار می گیرند. از آنجایی که این ویتامین ها به راحتی در ادرار دفع می شوند و معمولا به راحتی در بافت های بدن ذخیره نمی شوند از این رو مصرف دوز های بالا از این ویتامین ها عمدتا نمی تواند خطرساز باشد.
با این حال مصرف "مگا دوز" از برخی ویتامین های محلول در آب می تواند بدن را دچار مشکل کند! برای مثال مصرف مقدار بسیار زیاد ویتامین B6 (پیریدوکسین) برای طولانی مدت می تواند باعث آسیب غیر قابل برگشت به سیستم عصبی شود و همچنین مصرف زیاد نیاسین (B3) -معمولا با دوز 2 گرم در روز - می تواند آسیب کبدی ایجاد کند.
ویتامین C: اگر چه سمیت ویتامین C بسیار کم است اما مصرف دوز بالای این ویتامین می تواند باعث ناراحتی گوارشی، اسهال، کرامپ شکمی و استفراغ شود. حتی مصرف 6 گرم ویتامین C در روز می تواند سردرد میگرنی ایجاد کند.
ویتامین B3 یا نیاسین: در صورتی که این ویتامین به فرم نیکوتینیک اسید روزانه 1 تا 3 گرم مصرف شود می تواند باعث افزایش فشار خون، درد شکمی، تاری دید و آسیب کبدی شود.
ویتامین B6 یا پیریدوکسین: مصرف روزانه ی 1 تا 6 گرم از این ویتامین می تواند باعث آسیب عصبی، ضایعه ی پوستی، حساسیت به نور، تهوع و سوزش سر معده شود.
ویتامین B9 یا فولات: مصرف بسیار زیاد این ویتامین می تواند باعث تاثیر بر عملکرد ذهنی و سیستم ایمنی و همچنین جلوگیری از تشخیص کمبود ویتامین B12 شود.
توجه کنید که عوارض گفته شده می تواند در افراد سالم اتفاق بیفتد، بنابراین افرادی که مبتلا به بیماری خاصی هستند ممکن است عوارض شدیدتری تجربه کنند. به طور مثال با اینکه احتمال سمیت ویتامین C در افراد سالم بسیار کم است اما در فرد مبتلا به هموکروماتوز (یک اختلال در جذب آهن) مسمومیت با ویتامین C ممکن است باعث آسیب بافتی و ناهنجاری های قلبی کشنده شود.

• ویتامین های محلول در چربی:
ویتامین های محلول در چربی، برعکس ویتامین های گروه قبل به دلیل عدم حلالیت در آب به راحتی در بافت های بدن ذخیره می شوند. بنابراین اگر این نوع ویتامین ها  (که شامل ویتامین های A ,D ,E و K  می شوند) به مقدار بسیار زیاد مصرف شوند می توانند عوارض جانبی داشته باشند.
البته در مورد ویتامین K باید گفت معمولا از فرم طبیعی این ویتامین عارضه ی خاصی ایجاد نمی شود و به همین دلیل "حد بالای مصرف" برای این ویتامین در نظر گرفته نشده است.
^*حد بالای مصرف: حداکثر مقدار دوزی که در صورت دریافت در اکثر جمعیت سالم جامعه باعث ایجاد عوارض نمی شود.
ویتامین A: با اینکه هیپرویتامینوز ویتامین A میتواند بامصرف مواد غذایی حاوی این ویتامین نیز اتفاق بیفتد اما معمولا مسمومیت این ویتامین بعد از مصرف مکمل با دوز بالا ایجاد می شود. علائم آن شامل تهوع، افزایش فشار داخل چشمی، کما و مرگ می شود. هیپرویتامینوز ویتامین A می تواند با مصرف ناگهانی یک دوز 200 میلی گرمی یا مصرف پیوسته و مزمن 10 برابر نیاز روزانه اتفاق بیفتد.
ویتامین D: دوز بالای ویتامین D می تواند باعث علائم خطرناکی شود. این علائم شامل کاهش اشتها، کاهش وزن و ضربان قلب نامنظم می شود. همچنین سمیت ویتامین D می تواند باعث افزایش سطح کلسیم خون و آسیب بافتی شود.
ویتامین E: دوز بالای ویتامین E می تواند با انعقاد خون تداخل ایجاد کند و باعث خونریزی شود. سکته ی هموراژیک یکی از عوارض سمیت ویتامین E می باشد.

بیبشتر بخوانید: مصرف خودسرانه مکمل ها می تواند خطرناک باشد

آیا مسمومیت با ویتامین ها می تواند باعث مرگ شود؟
دوز خیلی بالای ویتامین ها در برخی موارد ممکن است کشنده باشد. مثلا دریافت بیشتر از 50000 IU ویتامین D به مدت چندین روز پی در پی ممکن است باعث افزایش سطح کلسیم خون شده و موجب مرگ شود. با این حال این عارضه با مصرف معمول ویتامین ها از طریق مکمل (حتی چند برابر نیاز روزانه) بسیار نادر بوده و لازم نیست نگران باشید!!

دقت کنید که تمام عوارض گفته شده تنها با مصرف دوز بسیار بالای ویتامین ها اتفاق می افتد و با مصرف معمول (و یا اندکی بیش از حد معمول) قرار نیست اوردوز ویتامینی کنید!

برای راحتی شما حد بالای مصرف هر کدام از ویتامین ها را در جدول برایتان قرار می دهیم:

در انتها چندین مولتی ویتامین تامین کننده ی نیاز روزانه ی بدن را برای شما قرار می دهیم که می توانید با خیال راحت از آنها استفاده کنید:
مولتی ویون مردان
انرژکس (مخصوص آقایان)
اکتی وومن
اپتی وومن 
مولتی ویتامین مینرال الیت
بیون 3
دی ویت اکتیو
مولتی بان