ارتباط بین مصرف پروتئین ها و سنگ کلیه

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• مقدمه
• آیا پروتئین برای کلیه ضرر دارد؟
• آیا میزان پروتئین موجود در رژیم غذایی بر تشکیل سنگ کلیه تاثیر دارد؟
• تاثیر مصرف پروتئین بر بازگشت مجدد سنگ کلیه

مقدمه

امروزه میزان ابتلا به سنگ کلیه در سراسر جهان رو به افزایش است. نرخ ابتلا به این بیماری در کل دنیا حدود 15 درصد می باشد اما متاسفانه در نیمی از موارد، احتمال بازگشت سنگ پس از بهبودی وجود دارد. اغلب سنگ های کلیوی (تقریبا 80 درصد) از نوع نمک های کلسیم مانند کلسیم اگزالات و کلسیم فسفات می باشند.

با توجه به نقش مواد غذایی در بروز این بیماری، تغییر در رژیم غذایی و استفاده از مکمل ها در پیشگیری و درمان سنگ کلیه بسیار کمک کننده باشد. به طور مثال افزایش غلظت موادی چون کلسیم اگزالات، کلسیم فسفات و اوریک اسید در ادرار، خطر تشکیل سنگ را افزایش می دهد. بنابراین راهکارهای غذایی که بتواند غلظت این مواد را در ادرار کاهش دهد، می تواند در کاهش خطر ایجاد سنگ کلیه موثر باشد. به طور برعکس، افزایش مایعات دریافتی، افزایش مصرف میوه ها و فیبرها، مصرف متعادل کلسیم، کاهش مصرف سدیم و پروتئین های حیوانی راهکارهای موثری در کاهش احتمال ایجاد سنگ در کلیه می باشند.

آیا پروتئین برای کلیه ضرر دارد؟

پروتئین ها یکی از اجزای ضروری رژیم غذایی می باشند و برای عملکرد صحیح بدن لازم هستند. مقدار و نوع پروتئین دریافتی در حفظ سلامت کلیه و پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه حائز اهمیت می باشد. دریافت پروتئین ها از دو منبع گیاهی و حیوانی صورت می گیرد. از جمله منابع پروتئین حیوانی می توان به گوشت قرمز، ماهی، تخم مرغ، ماکیان و لبنیات و از جمله منابع پروتئین گیاهی می توان به حبوبات، مغزها و غلات اشاره نمود.
دریافت بالای پروتئین حیوانی از منابع غیرلبنی (گوشت قرمز، ماکیان، ماهی و تخم مرغ)، با افزایش خطر تشکیل سنگ کلیه همراه است. پروتئین های حیوانی از طرفی سبب دفع کلسیم و افزایش اسیدیته ادرار می گردند و از طرف دیگر باعث کاهش غلظت سیترات، پتاسیم و منیزیم موجود در ادرار می شوند. این اتفاق به دلیل محتوای بالای اسیدآمینه های سولفوردار موجود در این نوع پروتئین ها می باشد. به علاوه، پروتئین های حیوانی دارای مقادیر زیادی از پورین ها هستند که باعث افزایش مقدار اوریک اسید ادرار می گردد. افزایش اوریک اسید یکی از عوامل موثر در افزایش تشکیل سنگ های کلیه است. جالب اینکه، محتوای پورین موجود در گوشت صدف ها و ماهی ها نسبت به ماکیان و گوشت قرمز بالاتر است، در نتیجه با مصرف گوشت صدف و ماهی، مقدار اسید اوریک بیشتری در ادرار وارد می شود.

برخلاف پروتئین های حیوانی از پروتئین های گیاهی استفاده کنید، زیرا ریسک ابتلا به سنگ کلیه را کاهش می دهد. در واقع می توان گفت تنها دریافت بالای پروتئین های حیوانی از منابع غیرلبنی زمینه ایجاد سنگ کلیه را فراهم می کند. 
با بررسی 3 مطالعه در جمعیت های بزرگ مشاهده شد، رژیم DASH که حاوی مقادیر بالای میوه و سبزیجات و میزان پایین پروتئین های حیوانی است سبب کاهش ریسک تشکیل سنگ کلیه می گردد. محتوای بالای پتاسیم میوه ها و سبزیجات، یکی از علل کاهش تشکیل سنگ کلیه در رژیم DASH است. 
در مطالعه ای تاثیر مصرف 3 نوع رژیم غذایی که شامل 1- پروتئین گیاهی، 2- پروتئین گیاهی و تخم مرغ، و 3- پروتئین حیوانی بودند، در سه دوره 12روزه بررسی شد. نتایج، تاکید کننده این مطلب بود که مصرف رژیم غذایی غنی از پروتئین های حیوانی با افزایش ترشح اسید اوریک و اسیدیته ادرار همراه است. همان طور که در بالا اشاره شد عوامل ذکر شده باعث افزایش ریسک ایجاد سنگ کلیه های اسیداوریکی می گردند. 

آیا میزان پروتئین موجود در رژیم غذایی بر تشکیل سنگ کلیه تاثیر دارد؟

در مطالعه ای مشاهده شد که محدودیت مصرف پروتئین غذایی (0.8 گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در روز) به مدت 2 هفته در افراد مبتلا به سنگ کلیه، سبب کاهش کلسیم، فسفات، هیدروکسی پرولین، اوریک اسید و اگزالات و افزایش سیترات ادراری می گردد. تمام تغییرات گفته شده، سبب کاهش احتمال ابتلا به سنگ کلیه می شوند. 

تاثیر مصرف پروتئین بر بازگشت مجدد سنگ کلیه

طبق مطالعات انجام شده تنها نوعی از رژیم های غذایی که علاوه بر محدودیت پروتئین حیوانی، دارای میزان دریافت کلسیم بالا و محدودیت دریافت سدیم می باشند، در کاهش احتمال عود سنگ کلیه موثر می باشد. مطالعات نشان داده است زمانی که دفع ادراری کلسیم بالا باشد، پیروی از رژیم غذایی با محتوای پایین پروتئین حیوانی، مقادیر کم سدیم و کلسیم نرمال، احتمال بازگشت مجدد سنگ کلیه را کاهش می دهد، در صورتی که پیروی از رژیم کم کلسیم به این اندازه تأثیر ندارد.

برای کسب اطلاعات بیشتر به مقاله (باید ها و نباید ها برای سلامت کلیه)مراجعه کنید.

نتیجه گیری

مصرف مقادیر بالای پروتئین برای کوتاه مدت در برخی از شرایط لازم می باشد، با این حال می بایست توجه داشت که مصرف پروتئین حیوانی (گوشت قرمز، ماکیان، ماهی و تخم مرغ؛ به جز لبنیات) بر اکثر پارامترهای ادراری موثر در تشکیل سنگ کلیه و همچنین عود آن موثر است. لذا توصیه می شود افراد مستعد یا با سابقه بیماری سنگ کلیه، پروتئین های حیوانی را کمتر مصرف کنند...