آیا کلاژن برای افراد مستعد سنگ کلیه مضر است؟

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• کلاژن چیست؟
• دلایل ایجاد سنگ کلیه
• تاثیر مصرف کلاژن بر سنگ کلیه

کلاژن چیست؟

کلاژن، پروتئینی است که در بافت های مختلف بدن نظیر پوست، استخوان ها، مفاصل و تاندون ها وجود دارد. این پروتئین به وفور در گوشت قرمز، ماهی ها و ماکیان یافت می شود، هر چند که به صورت مکمل نیز می توان آن را دریافت کرد. مصرف مکمل های حاوی کلاژن در بهبود خاصیت ارتجاعی پوست و پیشگیری از ایجاد چین و چروک، حفظ سلامت استخوان ها و کاهش درد و التهاب مفاصل به ویژه در افراد مبتلا به آرتروز نقش دارد.

برای مطالعه بیشتر: کلاژن در حفظ جوانی و شادابی پوست چه نقشی دارد؟

با این حال، برخی افراد نگران این موضوع هستند که شاید کلاژن خطر ایجاد سنگ کلیه را افزایش دهد و برای کلیه مضر باشد. 

اما آیا این مطلب درست است؟ برای یافتن پاسخ این پرسش، توجه شما را به خواندن ادامه این مقاله از مجله داروکده جلب می نماییم. در ابتدا، توضیح مختصری درباره چگونگی تشکیل سنگ در کلیه ها ارائه می شود و در ادامه به اثرات مصرف کلاژن بر کلیه ها پرداخته می شود.

دلایل ایجاد سنگ کلیه

سنگ کلیه، از رسوب مواد معدنی در کلیه ها ایجاد می شود. سنگ های کلیوی انواع مختلفی دارند که اگزالات کلسیم شایع ترین آنها است. به طور کلی در افراد عادی، اگزالات حاصل از مواد غذایی در دستگاه گوارش جذب و از طریق ادرار دفع می شود و سنگی در کلیه تشکیل نمی شود. 
اما در برخی افراد مستعد، ممکن است در کلیه ها اگزالات به کلسیم متصل شود و به دنبال آن کمپلکس اگزالات کلسیم تشکیل شود؛ این کمپلکس هسته مرکزی برای ایجاد سنگ کلیه را فراهم می کند. 

مصرف متعادل کلسیم به ویژه از طریق رژیم غذایی، سبب دفع کلسیم اگزالات از طریق مدفوع می شود. در نتیجه اگزالات کمتری جذب شده و خطر تشکیل سنگ های کلیوی کاهش می یابد. البته زیاده روی در مصرف کلسیم از طریق مکمل ها، می تواند مضر باشد و باعث رسوب بیشتر کلسیم اگزالات در کلیه ها شود. جالب اینکه، این اثر شامل کلسیم دریافتی از مواد غذایی نمی شود. همچنین عدم رعایت موارد زیر می تواند خطر تشکیل سنگ کلیه را در افراد مستعد افزایش دهد:
-  مصرف ناکافی مایعات 
- مصرف بالای سدیم 
- مصرف بالای پروتئین ها
- مصرف غذاهای حاوی اگزالات بالا مانند آجیل، دانه های کنجد، ریواس، چغندر، اسفناج، شکلات و غیره
- مصرف دوزهای بالای مکمل ویتامین C

تاثیر مصرف کلاژن بر سنگ کلیه

انواع مختلف کلاژن، حاوی آمینو اسیدی به نام هیدروکسی پرولین هستند. این ماده ممکن است در کبد به اگزالات تبدیل شود و دفع ادراری این ترکیب افزایش یابد. در افراد مستعد به سنگ کلیه، مصرف مقادیر بالای کلاژن می تواند سبب افزایش دفع اگزالات ادراری و در نتیجه تشکیل سنگ های کلسیم اگزالاتی گردد. در پژوهشی نیز، اثرات مصرف کلاژن در بیماران مبتلا به اختلال ژنتیکی "هایپراگزالوریای اولیه" که دفع اگزالات در آنها بالا است، بررسی گردید. داده های حاصل از این مطالعات، افزایش خطر ابتلا به سنگ های مکرر کلیه را در این افراد نشان داد. همچنین مطالعات حیوانی حاکی از این است که مصرف دوز بالای آمینو اسید هیدروکسی پرولین سبب دفع بیشتر اگزالات می گردد.

بعید به نظر می رسد که کلاژن دریافتی از مواد غذایی باعث ایجاد سنگ کلیه در افراد شود، از این رو نباید نگران مصرف کلاژن دریافتی از رژیم غذایی باشیم.

اما پیرو نتایج حاصله از مطالعات، مصرف دوزهای بالا مکمل های حاوی کلاژن می تواند به طور قابل توجهی سبب افزایش دفع اگزالات ادراری گردد. هر چند مقدار کلاژنی که می تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد، در این پژوهش ها به طور دقیق تعیین نشده است. تنها در برخی مطالعات محدود، ذکر شده است که دوزهای بالاتر از 5 گرم کلاژن می تواند سبب افزایش اگزالات ادراری شود. همان طور که احتمالا می دانید دلایل متعددی برای ایجاد سنگ های اگزالاتی وجود دارد که در بالا به برخی از آنها اشاره شده است.

سخن پایانی

در نتیجه مشخص نیست که افزایش اگزالات ادراری به تنهایی چقدر می تواند در تشکیل سنگ های اگزالاتی موثر باشد. بنابراین توصیه می شود افرادی که در معرض خطر ابتلا به سنگ های کلیوی هستند، مکمل های کلاژن (به ویژه دوز های بالا) را با احتیاط مصرف کنند و قبل از استفاده با پزشک یا داروساز مشورت کنند...