علل و عوامل زانودرد

داشتن فعالیت بدنی و ورزش از بهترین کارهایی هستند که می‌توانید برای سلامت مفاصل خود انجام دهید. برای سلامت مفاصل بخصوص مفصل زانو توصیه های زیادی وجود دارد که مهم ترین آنها انجام ورزش‌های مناسب و رعایت برخی اصول هنگام انجام کارهای فیزیکی است. مراقبت از زانو فقط مختص افراد مسن نیست بلکه همه افراد در هر سنی باید مراقب مفاصل خود از جمله زانو باشند تا در دوران میانسالی و پیری دچار زانو درد نشوند.
گاهی اوقات برخی حوادث و تصادفات باعث صدمه به زانوها می‌شود. بنابراین جوانان نیز باید در هنگام تمرینات ورزشی و زندگی روزمره زانوهای خود را در مقابل این صدمات محافظت کنند.
شایع ترین صدمات زانو عبارتند از: کشیدگی رباط ها، پارگی مینیسک، تاندونیت زانو، سندروم زانوی دونده آسیب‌ها و صدمات درمان نشده زانو ممکن است باعث درد و ناراحتی دائمی زانو شده و یا بعد از مدت ها عود نماید و منجر به ناراحتی فرد شود.

بیشتر بخوانید: درد مفصل

مشکلاتی که می توانند منجر به زانو درد شوند عبارتند از:
 بورسیت زانو: بورسیت زانو در واقع التهاب بورس زانو است. بورس کیسه کوچک حاوی مایع است که در اطراف مفصل زانو قرار دارد و مانند یک بالش عمل کرده و اصطکاک بین استخوانها ، تاندون ها و عضلات اطراف مفصل را کاهش می دهد. در هر زانو حدود 11 بورس وجود دارد که انتخاب هر یک از آنها باعث بورسیت زانو می شود. استفاده بیش از اندازه از زانو، به زمین افتادن با زانو و باز و بسته کردن بیش از اندازه زانو می‌تواند باعث التهاب بورس و ایجاد بورسیت زانو شود که منجر به درد و تورم زانو می‌شود.

در رفتگی کشکک زانو: در رفتگی یا جابجایی کشکک زانو به به حالتی اطلاق می‌شود که کشکک زانو از جای اصلی خود حرکت کند که باعث ایجاد درد و تورم زانو می گردد. در رفتگی کشکک زانو اغلب به دلیل ضربه مستقیم به استخوان ایجاد می شود. در برخی موارد این در رفتگی خود به خود قبل از مراجعه به پزشک جا می‌ افتد. البته گاهی اوقات در رفتگی کشکک زانو مادر زادی است. از علائم در رفتگی کشکک زانو می توان به تورم زانو اشاره کرد. در این حالت اغلب کشکک به سمت بیرون جا به جا شده و در لمس دردناک است و بیمار نمی تواند زانوی خود را حرکت دهد. برای جا انداختن کشکک زانو اغلب نیازی به بیهوشی نیست البته این کار به شرایط بیمار و سایر آسیب‌های زانو بستگی دارد. معمولا پس از جا اندازی کشکک مفصل برای مدتی باید بی حرکت شود و بیمار استراحت کند.

 سندروم ایلیوتیبیال باند: در سندروم ایلیوتیبیال باند نوار بافتی که از لگن تا زانو کشیده شده است به علت کشش های مکرری که در حین انجام نادرست بعضی ورزش‌ها به آن وارد می شود ملتهب و دردناک می گردد. این بیماری بیشتر در ورزشکاران دوچرخه سوار و افرادی که مسافت های زیادی راه می روند به وجود می‌آید. این بیماری موجب درد در قسمت خارجی زانو و بالای مفصل می‌شود.

پارگی مینیسک زانو: مینیسک بافتی شبیه غضروف دارد و به عنوان ضربه‌ گیر و تثبیت کننده مفصل زانو عمل می‌کند. مینیسک از ساییدگی استخوان ها در ناحیه مفصل جلوگیری می‌کند. گاهی اوقات صدمه به زانو و پیچ خوردگی زانو می‌تواند منجر به پارگی مینیسک شود. پارگی مینیسک زانو علل زیادی دارد به طور کلی هر عاملی که باعث چرخش یا حرکت محوری ناگهانی زانو شود می‌تواند منجر به پارگی مینیسک شود. بسیاری از ورزشکاران در معرض پارگی مینیسک زانو هستند. علاوه بر این با افزایش سن مینیسک زانو دچار فرسودگی شده و ممکن است پاره شود. بلند کردن اجسام و اشیا سنگین نیز یکی دیگر از علل پارگی مینیسک زانو است.

بیماری ازگود اشلاتر: این بیماری معمولاً در نوجوانان مشاهده می‌شود و به علت استخوان سازی بیش از حد طبیعی در ناحیه برجستگی استخوان درشت نی به وجود می آید. این بیماری اغلب باعث ایجاد برجستگی استخوانی در ناحیه زیر زانو می گردد جایی که تاندون های کشکک زانو به استخوان درشت نی متصل می‌شود. مهم‌ترین علامت این بیماری وجود درد در قسمت جلوی زانو است. وجود برجستگی در ناحیه بالای درشت نی، حساسیت به لمس در ناحیه برجستگی استخوان، در تشدید درد در هنگام فعالیت هایی مثل دویدن و پریدن از دیگر علائم این بیماری هستند.

استئوآرتریت: علت اغلب درد های ناحیه زانو در سنین بالای 50 سال استئو آرتریت است. علت استئو آرتریت زانو تخریب پیشرونده غضروف مفصل زانو است. علل و عوامل مختلفی باعث ایجاد استئو آرتریت زانو می شوند که مهمترین آنها فشارهای نادرست روی زانو ، علل ژنتیکی ، نوع شغل و حرفه ، چاقی و عوامل هورمونی هستند. مهم ترین علامت استئو آرتریت زانو درد و تورم در مفصل زانو است. استئوآرتریت در مراحل اولیه معمولاً فاقد علامت واضح است اما با پیشرفت بیماری باعث ایجاد درد در ناحیه می‌شود. استئوآرتریت معمولا در ساعات اولیه صبح باعث سفتی مفصل می شود.

برای مطالعه بیشتر: آرتریت و انواع مکمل های موثر بر آن

تاندونیت پاتلا یا کشکک زانو: بیماری تاندونیت پاتلا یا کشکک زانو در واقع التهاب در تاندونی  است که کشکک زانو را به استخوان درشت نی پا متصل می‌کند. تاندون ها رشته های محکم هستند که عضلات را به استخوان ها متصل می‌کنند. گاهی اوقات بر اثر انجام تمرینات ورزشی سنگین و مکرر این تاندون می تواند ملتهب و دردناک ‌شود. نام دیگر این بیماری سندروم زانوی دوندگان است زیرا اغلب این مشکل به دلیل پرش های مکرر به وجود می آید.

سندروم درد پاتلوفمورال: سندروم درد پاتلوفمورال یکی از علل درد زانو است. این بیماری یک بیماری اسکلتی عضلانی دردناک است که باعث درد زانو در ناحیه قدامی زانو اطراف و پشت کشکک زانو می شود. علائم این سندروم می‌تواند باعث ناتوانی در انجام برخی فعالیت های جسمی و ورزش ها و حتی فعالیت های روزانه شود. این بیماری در زنان شایع تر از مردان است.

انواع درد زانو
نوع و کیفیت درد زانو و نقطه ای از زانو که درد در آنجا احساس می شود بستگی به علت زانو درد و نوع بیماری مسبب زانو درد دارد. زانو درد به حالت های زیر ممکن است احساس شود.
- درد به خصوص در هنگام خم و راست کردن زانو مخصوصا هنگام بالا رفتن از پله
- مشکل در تحمل وزن توسط زانو
- اشکال در حرکت زانو
- قفل شدن زانو

در صورت بروز هر یک از این علائم لازم است به پزشک مراجعه کنید تا پزشک با معاینه بالینی و یا درخواست رادیوگرافی یا ام آر آی علت زانو درد را تشخیص داده و نسبت به درمان آن اقدام نماید.

6 روش کمکی برای تسکین زانو درد
مهم ترین نکته در درمان زانو درد تشخیص علت آن است. پس از تشخیص علت زانو درد پزشک توصیه های لازم را برای بیمار بیان می‌کند. در کنار انجام توصیه های پزشک اعم از مصرف دارو ، فیزیوتراپی و یا انجام برخی حرکات ورزشی موارد زیر نیز می تواند در برخی شرایط به کنترل درد کمک کند.
1- استراحت دادن به زانو: بهتر است به مدت چند روز از انجام فعالیت های شدید خودداری کرده و به زانو استراحت دهید.
2- کمپرس یخ: برای کمک به کاهش درد و التهاب از کمپرس یخ استفاده کنید. می‌توانید از کمپرس یخ هر 15 تا 20 دقیقه یک بار برای مدت سه یا چهار ساعت استفاده کنید و این کار را به مدت 2 تا 3 روز انجام دهید.

3-استفاده از زانوبند: استفاده از زانوبند مناسب و یا بستن زانو به کمک باند کشی در برخی موارد می تواند به کاهش التهاب کمک کرده و به عنوان یک وسیله کمکی در راه رفتن مفید باشد.
 4-بالا قرار دادن زانو: گاهی اوقات بهتر است زانو را کمی بالاتر از سطح بدن قرار دهید تا به این روش التهاب زانو کاهش یابد. لازم است دقت کنید که هیچ‌گاه نباید زیر زانو خالی باشد و لازم است بالش را طوری زیر پا قرار دهید که زیر زانو را پر کند.
5-استفاده از داروهای ضد التهاب: استفاده از داروهای مسکن ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ناپروکسن و ایبوبروفن می‌تواند به کاهش درد و تورم زانو کمک کند. البته این دسته داروها دارای برخی عوارض جانبی هستند و لازم است تحت نظر پزشک مصرف شوند.
6-انجام تمرینات و ورزش های کششی: گاهی اوقات انجام برخی حرکات کششی و تمرینات ورزشی مناسب با تجویز پزشک می تواند به کاهش درد کمک کند.

لازم به ذکر است که برخی از انواع زانو درد نیازمند درمان های تخصصی است. مثلاً در زانو درد ناشی از بورسیت ممکن است پزشک مجبور به تخلیه مایع اضافی جمع شده در کیسه های بورس شود و یا در صورت وجود زانو درد به علت آرتریت ممکن است تزریق کورتیکوستروئید داخل مفصل توصیه شود. همچنین در صورت وجود برخی صدمات و پارگی های لیگامان های اطراف زانو ممکن است انجام جراحی برای بیمار توصیه شود.

بهبود زانو درد چقدر به طول می انجامد؟
زمان بهبودی بستگی به علت زانو درد دارد. علاوه بر این وضعیت بدنی برخی افراد به گونه‌ای است که سریع تر از سایرین بهبود می یابند. پس از بهبودی نیز لازم است از پزشک در مورد محدودیت فعالیت های بدنی سوال کنید. گاهی اوقات پزشک به بیمار توصیه می کند به جای ورزش دویدن ورزش هایی مثل شنا کردن انجام دهد. برای برگشت به فعالیت‌های سابق عجله نکنید در صورتی می توانید مجدد شروع به فعالیت کنید که علاوه بر اجازه پزشک موارد زیر نیز اتفاق بیفتد.
- هیچ گونه دردی هنگام خم و راست کردن زانو احساس نکنید.
- هنگام فعالیت هایی نظیر دویدن ، پریدن ،پیاده روی و یا تمرینات ورزشی هیچ گونه دردی احساس نکنید.
- زانوی آسیب دیده به قدرت و سلامت زانوی دیگر رسیده باشد.
 اگر قبل از بهبودی کامل زانو شروع به استفاده از زانو کنید مشکل و درد زانو مجددا عود خواهد کرد.

چطور می توان از زانو درد پیشگیری کرد
هر چند نمی‌توان به طور کامل از همه صدمات زانو پیشگیری کرد ولی اقدامات زیر می تواند کمک کننده باشد.
- در صورت بروز زانو درد هنگام تمرینات ورزشی تمرین را متوقف کنید.
- در صورتی که می خواهید تمرینات ورزشی خود را تشدید نمایید این کار را به مرور انجام دهید.
- قبل از انجام فعالیت های بدنی تمرینات کششی انجام دهید.
- کفش مناسب استفاده کنید کفشی که کاملاً اندازه پای شماست و به‌ طور کافی پاهایتان را حمایت می کند.
- با کمک تمرینات کششی و قدرتی مناسب عضلات اطراف زانو را قوی کنید تا از مفصل زانو محافظت کند.
- در صورت وجود اضافه وزن سعی کنید وزن خود را به حالت نرمال نزدیک کنید.