گیاه همیشه بهار با نام علمی Calendula officinali.L

گیاه همیشه بهار با نام علمی Calendula officinali.L از خانواده کمپوزیته، گیاهی است علفی، با ساقه‌های منشعب به ارتفاع 50-20 سانتی‌متر.
سطح برگ‌ها پوشیده از کرک و غده است. گل‌ها به رنگ زرد تا نارنجی درشت و به ‌صورت کاپیتول در انتهای ساقه‌ها قرار گرفته‌اند.
همیشه بهار، بومی نواحی مرکزی، شرقی و جنوبی اروپاست. این‌گونه به منظور استفاده دارویی در ایران نیز کشت می‌شود. گل‌ها، اندام دارویی گیاه را تشکیل می‌دهند.

ترکیبات شیمیایی
- ساپونین‌های تری‌ترپنی
- فلاونوئیدها (روتین، ایزوکوئرستین، هایپروزید و آستراگالین)
- هیدروکسی کومارین‌ها
- کارتنوئیدها
- پلی‌ساکاریدهای محلول در آب
- ترکیبات اسانسی (منتون، ایزومنتون، گاماترپنین، آلفامورولن و کاریوفیلن)

موارد مصرف
- مصرف خوراکی و موضعی ، برای التهاب مخاط دهان و حلق
- مصرف موضعی ، برای زخم‌هایی که دیر التیام می‌یابند.
- اسانس گیاه دارای فعالیت کشندگی تریکوموناس می‌باشد.

موارد مصرف در طب سنتی و عامه
درمان فقدان قاعدگی- خشکی پوست، نیش زنبور- آنژین- تب- التهاب معده- کاهش فشار خون- زردی- روماتیسم- استفراغ- به‌عنوان تونیک- التهاب ملتحمه- ضد اسپاسم- ضدکرم- مدر- دندان درد- سرمازدگی اعضاء بدن

آثار فارماکولوژیکی  و مکانیسم اثر
فلاونوییدهای موجود در همیشه بهار می توانند از آزاد شدن هیستامین و تولید پروستاگلاندین ها جلوگیری کنند. همچنین این دسته از ترکیبات اثرات دیگری مانند تثبیت غشای لیزوزوم و تاثیر بر نفوذپذیری و مقاومت مویرگی دارند. ساپونین های این گیاه می توانند از آزاد شدن هیستامین، برادی کینین و برخی آنزیم های پروتئولیتیک جلوگیری کنند. در نتیجه مانع ترشح پلاسما و همچنین مهاجرت گلبول های سفید خون به داخل بافت آسیب دیده می شوند.
همچنین گزارش های مبنی بر توقف رشد برخی باکتری ها و قارچ ها توسط این مواد وجود دارد. آلکالوئیدهای ترپنی، لاکتون ها و فلاون های موجود در اسانس گل های همیشه بهار اثرات ضد میکروبی از خود نشان داده اند.
 کارتنویید های همیشه بهار و به ویژه بتا کاروتن، پیش ساز ویتامینA  بوده و به اثرات ضد التهاب و التیام بخش فلاونوییدها و ساپونوزیدها کمک می کنند. این ترکیبات همچنین همراه با تانن های موجود در گیاه در پیشگیری و بهبود حالت سرخی و درد ناشی از آفتاب سوختگی که در اثر اشعه ماورا بنفش ایجاد می شود، موثر گزارش شده اند.
از بخش پلی ساکاریدی جدا شده از گیاه اثرات تحریک و تقویت سیستم ایمنی گزارش شده است.

منع مصرف
حساسیت به گیاهان خانواده کاسنی

احتیاط مصرف
تماس مکرر پوستی با گیاه پتانسیل کمی برای ایجاد حساسیت دارد.
مصرف در بارداری: از آنجایی‌که از نظر طب سنتی، گیاه همیشه بهار به‌عنوان قاعده‌آور مطرح بوده و در برخی مطالعات نیز اثرات تحریکی آن بر رحم گزارش شده است، لذا ممکن است باعث سقط جنین شود. از این رو در دوران بارداری نباید مصرف شود.
مصرف در دوران شیردهی: به دلیل نبود مطالعات کافی، از مصرف آن بدون تجویز پزشک خودداری گردد.
مصرف در کودکان: در زمینه مصرف گیاه در کودکان اطلاعاتی موجود نمی‌باشد. بنابراین مصرف گیاه در کودکان تحت نظر پزشک صورت گیرد.

اثرات جانبی
حساسیت خفیف پوستی

تداخلات دارویی
تداخلی بین گیاه و داروها گزارش نشده است. همچنین به‌علت مصرف رایج موضعی دارو امکان تداخل دارویی کم است.

فرآورده‌های حاوی گیاه همیشه بهار موجود در بازار دارویی
پماد کالاندولا- دینه
پودر ام تی زد- دینه
محلول دهان شویه- دینه
عصاره همیشه بهار- زردبند
کرم آرنی گل- گل دارو
کرم کالندیت ای- گل دارو
پماد رکوبیزول- نوتک فار
کرم ماساژ رادیان- رادیان
کرم موضعی هان اسکین- سپیداج
قرص گاسترودین- دینه

*برای مشاهده محصولات بر روی نام محصول کلیک کنید.

منابع
-نوری ن، خانقاهی ابیانه الف، امین غ. داروهای گیاهی رسمی ایران. مرکز تحقیقات پزشکی قانونی: 1395: 118-114.
-وزیریان م، تحویل زاده م، نیروند چراغی م، یوسف بیک ف، امین غ. گیاه درمانی با رایج ترین گیاهان دارویی. برای فردا: 1390: 226-223.
-قاسمی دهکردی ن. فارماکوپه گیاهی ایران. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت غذا و دارو، 1381(ج 2): 8-781.
-ضیایی ع، مسگرپور ب. احتیاط مصرف و تداخلات دارویی گیاهان دارویی بر اساس شواهد و مستندات. انتشارات تیمورزاده، 1394: 4-43.
-صالحی سورمقی م. گیاهان دارویی و گیاه درمانی. دنیای تغذیه،1373: 70-367.
Gruenwald J, Brendler J, Jaenicke C et al. PDR for Herbal Medicines. Medical Economics Company, 2004: 545-8.
Mukherjee P K, Houghton P J. Evaluation of Herbal Medicinal Products. Pharmaceutical Press, 2009: 435.
Heinrich M, Barnes J, Gibbons S, Williamson M. Fundamentals of pharmacognosy and phytotherapy. Elsevier Ltd, 2012:277.
Williamson E, Driver S, Baxter K. Stockley’s Herbal Medicines Interactions. Pharmaceutical Press, 2009: 106.
Mills E, Duguoa J, Perri D, Koren G. Herbal Medicines in Pregnancy and Lactation An Evidence-Based Approach. Taylor & Francis Medical, 2006:63-6.
Hamburger M, Adler S, Baumann D, Förg A, Weinreich B. Preparative purification of the major anti-inflammatory triterpenoid esters from Marigold (Calendula officinalis). Fitoterapia, 2003:74(4), 328-38.
Nicolaus C, Junghanns S, Hartmann A, Murillo R, Ganzera M, Merfort I. In vitro studies to evaluate the wound healing properties of Calendula officinalis extracts. Journal of Ethnopharmacology, 2017:196, 94-103.