کلاژن گلد آدریان، یافته های علمی یک مطالعه بالینی

مقدمه

پدیده پیری پوست یک فرآیند پیچیده و چند عاملی است که منجر به تغییرات عملکردی و زیبایی شناختی متعددی می گردد. فاکتورهای داخلی مانند تخریب سلولی برنامه ریزی شده، تغییرات هورمونی و همچنین برخی بیماری ها از قبیل اسکلرودرمی و التهاب مزمن بر تمامی اندام ها از جمله پوست تأثیر می گذارد. از طرفی، عوامل محیطی همچون قرار گیری در معرض اشعه ماوراء بنفش یا دود سیگار از دیگر عوامل موثر بر پیرپوستی هستند. 

تمامی این موارد منجر به نازک شدن لایه اپیدرم، کاهش خاصیت ارتجاعی و افزایش خطوط پوست می شوند. مهم ترین تظاهرات بالینی قابل مشاهده در روند پیری پوست شامل کاهش خاصیت ارتجاعی پوست، افزایش چین و چروک، کاهش ضخامت اپیدرم، بافت پوستی ناهموار، افتادگی و خشکی پوست است. 

1- کلاژن چیست؟

کلاژن فراوان ترین پروتئین بدن و جزء اصلی بافت همبند است که حدود 25 تا 35 درصد از کل پروتئین های بدن را تشکیل می دهد. سنتر کلاژن در بدن به واسطه ترکیب چندین اسیدآمینه مختلف می باشد که مهم ترین آن ها گلیسین، پرولین و هیدروکسی پرولین هستند و 57 درصد از ساختار آمینواسیدی کلاژن را تشکیل می دهند. ویتامین C نیز به عنوان یک کوآنزیم در مراحل تولید کلاژن در بدن نقش دارد. 

با افزایش روند پیری، کاهش طول و انسجام فیبرهای کلاژن باعث می شود شبکه کلاژنی پوست یکپارچگی خود را از دست دهد. علاوه بر آن، سنتز اجزای ماتریکس خارج سلولی توسط فیبروبلاست های پوست نیز کند می شود. 

2- کلاژن هیدرولیز شده چیست؟

محصولات موضعی مراقبت از پوست مانند کرم ها، لوسیون ها و سرم ها اغلب قادر به اثرگذاری بر لایه های عمیق تر پوست نیستند. کلاژن تزریقی هم در پوست سالم و هم در اختلالاتی پوستی مانند لیکن اسکلروزوس اثرات مثبتی بر خاصیت ارتجاعی پوست دارد. 

از طرفی، مکمل های تغذیه ای، آنتی اکسیدان و برخی ماکرومولکول های مبتنی بر پروتئین دریایی برای جوانسازی پوست استفاده می شوند. در این میان، کلاژن هیدرولیز شده یکی از جدیدترین و محبوب ترین مکمل های خوراکی به حساب می آید. 

کلاژن هیدرولیز شده شکلی از کلاژن است که در آن پروتئین کلاژن شکسته می شود تا زنجیره های کوچکتری از آمینواسیدها به نام پپتید تولید شود. کلاژن هیدرولیز شده به عنوان یک ترکیب طبیعی زیست فعال در بسیاری مکمل های خوراکی برای سلامت و زیبایی پوست، فرموله می شود.  

بر اساس تحقیقات انجام شده، پپتیدهای زیست فعال کلاژن هیدرولیز شده به دلیل وزن مولکولی کمتر، جذب نسبتا سریعی دارند. آن ها در دستگاه گوارش هضم و به دی پپتیدها و تری پپتیدها متابولیزه می شوند. سپس از راه جریان خون به پوست منتقل شده و رشته های جدید کلاژن را تشکیل می دهند

مطالعات مختلف نشان داده‌اند که کلاژن هیدرولیز شده خوراکی قادر است تأثیر مثبتی بر بیماری‌های پوستی مختلف مانند کاهش رطوبت پوست یا پیرپوستی ناشی از افزایش سن داشته باشد:

- یک بررسی سیستماتیک و متاآنالیز بر روی 19 مطالعه با مجموع 1125 شرکت کننده (95 درصد زنان) 20 تا 70 ساله حاکی از نتایج امیدوارکننده استفاده 90 روزه از مکمل کلاژن هیدرولیز شده در مقایسه با دارونما از نظر بهبود آبرسانی، خاصیت ارتجاعی و کاهش چین و چروک های پوستی بود. 

- Bolke و همکاران در یک مطالعه تصادفی کنترل شده نشان دادند که مصرف روزانه مکمل های خوراکی حاوی 2.5 گرم کلاژن هیدرولیز شده به مدت 12 هفته می تواند به طور قابل توجهی شاخص های کشسانی پوست را در مقایسه با گروه دارونما بهبود بخشد. 

- Asserin و همکارانش در سال 2015، اثربخشی مکمل یاری خوراکی با پپتیدهای کلاژن را در بهبود علائم پیرپوستی گزارش کرد.

بنابراین، به دلیل محدود بودن اطلاعات و شواهد علمی در خصوص مصرف کلاژن در ایران و خاورمیانه، مطالعه حاضر به منظور ارزیابی تحمل و اثربخشی کلاژن خوراکی هیدرولیز شده بر خاصیت کشسانی، آبرسانی و زبری پوست در مصرف کنندگان ایرانی انجام شد. در این مطالعه به طور خاص از ساشه کلاژن گلد آدریان استفاده گردید.

مواد و روش های تحقیق 

1- محصول مورد آزمایش

پودر کلاژن گلد (شرکت آدریان سلامت، تهران، ایران) به فرم ساشه های 5 گرمی حاوی:

- 5000 میلی گرم کلاژن هیدرولیز شده نوع 1 و 3 با منشا دریایی
- 50 میلی گرم اسید هیالورونیک
- 80 میلی گرم ویتامین C

2- طراحی مطالعه و موارد اخلاقی

این مطالعه به مدت 12 هفته و به صورت تک گروهی برای بررسی اثرات بالینی قبل و بعد، از ژانویه تا ژوئیه 2022 مطابق با بیانیه هلسینکی (از مهم ترین اسناد بین المللی اخلاق در پژوهش) انجام شد. رضایتنامه کتبی آگاهانه از همه شرکت کنندگان دریافت گردید. اطلاعات بیماران محرمانه نگه داشته شد و تمام اندازه گیری ها به شکل غیر تهاجمی و رایگان صورت پذیرفت.

3- شرکت کنندگان 

20 شرکت کننده شامل 18 زن و 2 مرد 40 تا 57 ساله با تناژ پوستی 3 تا 4 برای این مطالعه انتخاب شدند. میانگین سنی افراد حاضر در این تحقیق 44/15 سال بود. پنج شرکت کننده دارای تیپ پوستی نوع سه و 15 نفر از آن ها دارای نوع چهار بودند. 

معیارهای خروج از مطالعه شامل موارد زیر بودند؛ به این معنی که برای افزایش دقت و دستیابی به نتایج صحیح تر، از همان ابتدای امر افراد دارای مشخصات زیر وارد مطالعه نشدند.

- سابقه تزریق سم بوتولینوم، لیزر درمانی یا نور درمانی شدید پالسی طی 6 ماه گذشته
- جراحی زیبایی صورت طی 3 سال اخیر
- درمان با رادیوفرکانسی در یک سال گذشته 
- وجود بیماری عروقی کلاژن، دیابت ملیتوس، کم کاری تیروئید، نارسایی کبد یا کلیه
- استفاده از گلوکوکورتیکوئیدها، تعدیل کننده های ایمنی، ایزوترتینوئین یا هورمون های سیستمیک در طی 3 ماه گذشته
- استفاده از مکمل های خوراکی حاوی اسید هیالورونیک، کلاژن و ویتامین C طی 3 ماه قبل
- استفاده موضعی از کورتیکواستروئیدها و محصولات ضد پیری در 4 هفته گذشته
- استعمال سیگار از 2 سال قبل تاکنون 
- بارداری، شیردهی و حساسیت به محصول مورد آزمایش در مطالعه
- تغییر در سبک زندگی شامل رژیم غذایی، عادات مراقبت از پوست، فعالیت فیزیکی

4- ارزیابی های عینی و سونوگرافیک

ارزیابی های عینی از پارامترهای بیوفیزیکی و کشسانی پوست روی گونه راست برای بررسی اثرات کلاژن گلد طی چندین نوبت پیش از مصرف کلاژن گلد، 6 و 12 هفته پس از شروع مصرف و 4 هفته پس از توقف درمان (پایان هفته شانزدهم) بود.

• پارامترهای بیوفیزیکی پوست شامل هیدراتاسیون و زبری پوست

• پارامترهای الاستیسیته پوست شامل سفتی، خاصیت کشسانی کلی و ویژگی ارتجاعی فوری پوست

• ارزیابی سونوگرافی روی چین بینی سمت راست (خط خنده) برای اندازه گیری ضخامت و تراکم درم انجام گردید. 

5- رضایت از درمان

سایر ارزیابی ها شامل رضایت سنجی کلی شرکت کنندگان از درمان، با استفاده از پرسشنامه آنالوگ دیداری (VAS) با امتیازبندی 0 تا 10 بود؛ به گونه ای که صفر نشانه نارضایتی مطلق و 10 نشانه حداکثر رضایت بود.

6- بررسی ایمنی و تحمل کلاژن گلد

ایمنی و تحمل ساشه کلاژن گلد مصرف شده توسط افراد با پایش اثرات نامطلوب آن در طول مطالعه از طریق مصاحبه و پرسشنامه جمع آوری و ارزیابی گردید. همچنین، هر گونه عارضه احتمالی از جمله احساس سنگینی، درد و نفخ معده، تغییر در حرکات روده و همچنین واکنش های حساسیتی پوست به همراه شدت و مدت آن ها ثبت شد.

کلاژن گلد و یافته های بدست آمده

در این قسمت یافته های مربوط به این تحقیق بالینی شرح داده می شود که به خواص کلاژن برای پوست اشاره دارد:

1- کلاژن گلد و الاستیسیته پوست

پیامدهای اصلی در این مطالعه، بررسی الاستیسیته پوست پس از 12 هفته استفاده از کلاژن گلد بود.

بر اساس یافته های این مطالعه، بهبودی قابل توجهی در پارامترهای کشسانی پوست در هفته 12ام یعنی پایان مطالعه مشاهده شد. در واقع، این بهبودی در قابلیت کشسانی خالص پوست از هفته ششم مصرف کلاژن گلد به طور معناداری قابل تشخیص بود. اگرچه سفتی و خاصیت ارتجاعی فوری پوست تغییر قابل توجهی در طول مصرف مکمل از خود نشان ندادند.

برای بررسی پایداری اثرات کلاژن گلد، آخرین ارزیابی 4 هفته پس از متوقف نمودن مصرف مکمل انجام شد. بر اساس نتایج بدست آمده، چهار هفته پس از قطع مصرف مکمل، الاستیسیته پوست همچنان در سطح مطلوبی باقی ماند. علاوه بر این، اثرات مثبت کلاژن گلد بر خاصیت ارتجاعی فوری پوست حتی پس از قطع مصرف مکمل افزایش چشمگیری داشت که نشان دهنده ماندگاری فواید آن برای پوست است. 

2- کلاژن گلد و تراکم پوست

تراکم پوست به محتوای کلاژن، الاستین و سایر لیپیدها و اسیدهای آمینه هایی بر می گردد که ماتریکس درم را تشکیل می دهند. 

ارزیابی های انجام شده توسط سونوگرافی پوست نشان داد که پس از 12 هفته مکمل یاری با کلاژن گلد، افزایش نسبی در تراکم درم مشاهده شد و این روند افزایشی تا هفته شانزدهم ادامه داشت که در مقایسه با مقادیر اولیه و قبل از مصرف مکمل، معنی‌دار بود.

3- آبرسانی و زبری پوست

بهبودی قابل توجهی در زبری پوست گونه راست با 6 و 12 هفته استفاده از کلاژن گلد در شرکت کنندگان دیده شد.  این اثر مثبت، تا 4 هفته بعد از قطع مصرف مکمل نیز ماندگار بود. 

اما هیدراتاسیون و لایه شاخی پوست طی هیچ یک از دوره های ارزیابی تغییر معنی داری نکرد.  

4- رضایت شرکت کنندگان

میزان رضایت کلی شرکت کنندگان در هفته های ششم، دوازدهم و شانزدهم با میانگین امتیاز 6 از 10 نشان دهنده رضایت متوسط از درمان بود. 

5- تحمل پذیری

عوارض جانبی شامل احساس سنگینی، درد و نفخ معده بود که در سه شرکت کننده زن خفیف و در یک زن 57 ساله شدید بود و منجر به کناره گیری وی از مطالعه شد.

بحث و نتیجه گیری

هدف از این مطالعه بررسی میزان تحمل و اثربخشی یک ساشه کلاژن گلد به صورت مکمل خوراکی حاوی 5 گرم کلاژن هیدرولیز شده نوع 1 و 3، ویتامین C و اسید هیالورونیک در داوطلبان ایرانی بالای 40 سال با تیپ پوستی غالب در مردم خاورمیانه بود. 

بهبود قابل توجه پارامترهای اصلی الاستیسیته پوست و حفظ این تغییر تا 4 هفته پس از قطع مصرف، نشان دهنده اثربخشی مناسب مکمل کلاژن گلد در بهبود الاستیسیته پوست است. بنابر تحقیقات، کلاژن نوع I می‌تواند سنتز کلاژن پوستی و تمایز رده سلولی فیبروبلاست را القا کند. بنابراین با کمک به بازآرایی بهتر و آسان تر رشته‌های کلاژن و الاستین موجود در کنار اسید هیالورونیک، خاصیت ارتجاعی پوست را اتقاء می بخشد. 

در این مطالعه تغییر مثبت معناداری در سفتی پوست طی مصرف مکمل مشاهده نشد. یک مطالعه دیگر نیز که استحکام و کشسانی پوست صورت را در گروه‌های سنی مختلف مورد بررسی قرار داد، بیان می کند که قابلیت ارتجاعی پوست در افراد جوان‌تر بیشتر است اما سفتی پوست در همه سنین ثابت است. پس احتمالا سفتی و استحکام پوست مستقل از سن می باشد. 

افزایش نسبی در تراکم لایه درم نیز پس از 12 هفته استفاده مشاهده شد که تا 4 هفته پس از قطع مصرف ادامه داشت. شواهد آزمایشگاهی به دست آمده نشان می دهد که تجویز خوراکی کلاژن، فعالیت فیبروبلاست ها و تولید پروتئین های ماتریکس خارج سلولی مانند اسید هیالورونیک و هیدروکسی پرولین را افزایش می دهد. در حقیقت، فیبروبلاست ها سلول های اصلی لایه درم هستند که کلاژن و سایر پروتئین های ماتریکس خارج سلولی را تولید می کنند و نقش مهمی در حفظ و بهبود خاصیت کشسانی پوست دارند. علاوه بر این، پپتیدهای کلاژن خوراکی با مهار تولید متالوپروتئیناز 3 و IL-1α ، روند تخریب کلاژن در درم را کاهش دهند.

بهبود قابل توجهی در زبری پوست پس از 6 و 12 هفته استفاده دیده شد که تا 4 هفته پس از قطع مصرف کلاژن ماندگار بود. این نشان دهنده تأثیر مفید مداخله با کلاژن برای بهبود زبری پوست در مراحل اولیه مصرف است. اثربخشی تاخیری آن نیز پس از 4 هفته می‌تواند به دلیل روند کند انباشته شدن پپتیدهای کلاژن در پوست و تاخیر در سیگنالینگ سلولی برای تحریک سنتز کلاژن و مسدود کردن فعالیت‌های کلاژناز باشد.

برخلاف مطالعه انجام شده توسط Bolke و همکاران، در مطالعه حاضر، هیچ افزایشی در میزان رطوبت لایه شاخی پوست پس از 12 هفته مصرف مکمل کلاژن هیدرولیز شده مشاهده نشد. این امر می تواند ناشی از محل متفاوت اندازه گیری رطوبت پوستی در این مطالعه باشد. در اکثر مطالعات مشابه، هیدراتاسیون پوست در نواحی محافظت شده مانند ساعد و بازو اندازه گیری می شود، در حالیکه در این مطالعه، اندازه گیری ها در ناحیه صورت (گونه راست) انجام  شد که در معرض عوامل محیطی مانند نور خورشید قرار دارد. ضمن اینکه مواجهه بیشتر با آفتاب، دمای بالا و رطوبت کم از شرایط طبیعی آب و هوایی منطقه خاورمیانه است. 

مصرف کلاژن در این مطالعه با چند عوارض گوارشی همراه بود که در یکی از زنان مسن با سابقه ناراحتی خفیف دستگاه گوارش، شدیدتر ظاهر شد. در اکثر مطالعات قبلی، استفاده از فرم‌های مختلف مکمل‌های خوراکی کلاژن (کپسول، ساشه و شربت) از مقبولیت خوبی برای بیماران برخوردار بود و عوارض جانبی چندانی نداشت. برای مثال، یک مطالعه تحمل کلاژن خوراکی را در مقایسه با دارونما در زنان میانسال ارزیابی کرد و نتایج آن نشانگر تحمل خوراکی قابل قبول کلاژن بود و هیچگونه اثرات منفی قابل توجهی در مقایسه با دارونما گزارش نشد. بنابراین، به نظر می رسد در افراد با سیستم گوارشی حساس مکملیاری خوراکی با کلاژن با احتیاط صورت گیرد.  

جمع بندی

با توجه به نتایج بدست آمده، اندازه‌گیری‌های عینی درماتولوژیک نشان می دهد که پپتیدهای کلاژن خوراکی در ترکیب با سایر مواد مغذی مانند ویتامین C و اسید هیالورونیک، خاصیت ارتجاعی پوست، زبری و تراکم اکو درم را به طور قابل‌توجهی بهبود می‌بخشند که این اثرات مثبت می‌تواند تا 4 هفته پس از توقف درمان، پایدار باشد. همچنین، مصرف پپتیدهای کلاژن موجود در کلاژن گلد آدریان جز چند مورد نادر عوارض گوارشی، ایمن و به خوبی قابل تحمل هستند. 

این مطالب برگرفته از یک مقاله بالینی حول محور اثربخشی و کارایی کلاژن هیدرولیز شده بر ویژگی های ظاهری پوست همچون الاستیسیته، هیدراتاسیون و زبری بود که ترجمه و تالیف آن توسط پریسا نژادحاجیان، کارشناس ارشد تغذیه تیم علمی داروکده انجام گردید. 

این مقاله با عنوان "ارزیابی تحمل و کارایی مکمل کلاژن خوراکی برای بهبود پارامترهای بیوفیزیکی و اولتراسونوگرافی پوست در مصرف کنندگان خاورمیانه" توسط Samadi و همکاران در سال 2023 در ژورنال Journal of Cosmetic Dermatology منتشر گردیده است. 

Samadi A, Movaffaghi M, Kazemi F, Yazdanparast T, Ahmad Nasrollahi S, Firooz A. Tolerability and efficacy assessment of an oral collagen supplement for the improvement of biophysical and ultrasonographic parameters of skin in middle eastern consumers. J Cosmet Dermatol. 2023 Aug;22(8):2252-2258. doi: 10.1111/jocd.15700. Epub 2023 Mar 13. PMID: 36912494.