اختلال ترس ناگهانی (پانیک)

اختلال ترس ناگهانی یا پانیک با ترس معمولی و عکس العمل بابت نگرانی ناشی از یک اتفاق هولناک متفاوت است. اختلال ترس یا پانیک یک مشکل جدی است و به صورت حملات اضطرابی شدید می باشد. علائم اختلال پانیک شامل حمله های ترس ناگهانی و اضطراب است که معمولا با علائم فیزیکی نظیر تعریق و افزایش ضربان قلب همراه است. حملات ترس در اختلال پانیک در واقع یک پاسخ نامناسب به شرایط موجود می باشد. کیفیت زندگی افرادی که مبتلا به اختلال پانیک هستند همیشه تحت تاثیر این مشکل است زیرا معمولا این افراد همواره دچار اضطراب ناشی از حمله مجدد بیماری می باشند. اختلال پانیک اغلب همراه برخی مشکلات جدی دیگر مانند افسردگی، اعتیاد به الکل و سوء مصرف مواد می باشد.

علائم اختلال ترس یا پانیک 
علائم اختلال پانیک که معمولا به سرعت پدیدار شده و ممکن است حدود 10 دقیقه به طول بیانجامد شامل: 
- مشکل در تنفس 
- احساس سنگینی در قلب و یا درد قفسه سینه 
- احساس ترس و وحشت شدید 
- تنفس کوتاه 
- احساس خفگی 
- احساس سرگیجه و منگی
- لرزش 
- تعریق 
- حالت تهوع و درد معده 
- احساس بی حسی و کرختی در انگشتان دست و پا 
- لرز و یا گرگرفتگی 
- احساس مرگ
نکته مهم در افراد مبتلا به پانیک ترس از حملات بعدی است. اغلب افراد دچار این مشکل به دلیل ترس از تکرار حملات سعی می کنند از شرایط و یا مکان هایی که باعث آغاز حمله در آنها شده دوری کنند و این موضوع به شدت بر زندگی عادی آنها تاثیر می گذارد.

علت اختلال ترس یا پانیک
هر چند علت اصلی اختلال پانیک به درستی مشخص نیست اما مطالعات نشان داده است که ترکیبی از برخی عوامل مانند فاکتورهای بیولوژیکی و محیطی ممکن است در به وجود آمدن این مشکل دخیل باشند. این فاکتورها شامل:
سابقه خانوادگی: اختلال پانیک در افراد خانواده به صورت موروثی مشاهده می شود. این اختلال ممکن است از یکی یا هر دو نفر از والدین به فرزند برسد.
ناهنجاری های مغزی: اختلال پانیک در برخی موارد ممکن است به دلیل مشکلات مغزی باشد.
سوء مصرف مواد: سوء مصرف مواد و داروها و مصرف الکل هم ممکن است منجر به اختلال پانیک شود.
استرس ها و فشار های روحی شدید در زندگی: شرایط و مشکلات پر استرس و تنش زا در زندگی مانند مرگ عزیزان هم گاهی اوقات ممکن است عامل شروع این اختلال در فرد باشد.

میزان شیوع اختلال ترس یا پانیک چقدر است؟ 
آمار دقیقی از مبتلایان به اختلال ترس یا پانیک در سراسر جهان در دسترس نیست. اما در آمریکا حدود 2.4 میلیون نفر به این اختلال دچار هستند. اختلال پانیک معمولا در اوایل دوران بزرگسالی نمایان می شود. زنان دو برابر بیشتر از مردان به این اختلال دچار می شوند.

بیشتر بخوانید: روش های کاربردی برای کاهش اضطراب

تشخیص اختلال پانیک
اگر علائم اختلال پانیک در فردی بروز کند باید به پزشک مراجعه کند. پزشک معمولا از طریق گرفتن یک شرح حال کامل از بیمار و آگاهی از سابقه خانوادگی وی و درخواست آزمایشات بالینی و سایر معاینات فیزیکی به تشخیص قطعی این اختلال می رسد. هر چند هیچ گونه آزمایش بالینی قطعی برای تشخیص این اختلال وجود ندارد اما معمولا پزشک برای بیمار یک سری آزمایشات بالینی تجویز می نماید زیرا برخی از بیماری ها ممکن است علائمی مشابه اختلال پانیک ایجاد کنند و پزشک برای رد آنها نیازمند آزمایشات کافی می باشد. اگر هیچ گونه بیماری فیزیکی منجر به این علائم در فرد دچار اختلال پانیک وجود نداشته باشد، پزشک فرد را برای درمان به یک روانپزشک، روانشناس و یا سایر متخصصین سلامت روان معرفی می کند.

درمان اختلال ترس یا پانیک 
اغلب تلفیقی از روش های درمانی زیر برای درمان اختلال پانیک به کار می روند:
- روان درمانی: روان درمانی که به نوعی همان مشاوره روانی نیز می باشد برای درمان این اختلال بسیار مفید است. در این روش علاوه بر ریشه یابی علت مشکل در بیمار سعی بر این است که راه کارهایی به بیمار ارائه شود تا در برخورد با عوامل تحریک کننده به کار ببرد و بتواند در هنگام ترس بر رفتار خود کنترل بیشتری داشته باشد.
- درمان های شناختی رفتاری: این درمان در واقع نوعی از روان درمانی است که به فرد کمک می کند عوامل و رفتارهای منجر به شروع حملات را بشناسد و آنها را تغییر دهد.
- دارو درمانی: از برخی داروهای ضد افسردگی برای درمان اختلال پانیک استفاده می شود. همچنین برخی داروهای ضداضطراب مانند زاناکس هم ممکن است برای درمان این مشکل به کار روند. گاهی اوقات حتی ممکن است برخی داروهای قلبی مانند بتابلاکر ها هم برای کنترل این اختلال مورد استفاده قرار گیرند.
- تکنیک های ریلکسیشن: اغلب افراد به درمان ها پاسخ خوبی می دهند اما تجربه نشان داده که این افراد بعدها ممکن است مجددا بر اثر شرایطی دچار این اختلال شوند بنابراین بهتر است در کنار سایر درمان ها تکنیک های ریلکسیشن مانند تمرینات تنفس عمیق و مثبت اندیشی هم مورد توجه قرار گیرند زیرا انجام این تمرینات علاوه بر اینکه به درمان کمک می کنند شانس بازگشت بیماری را هم بسیار کاهش می دهند.

آیا اختلال پانیک قابل پیشگیری است؟ 
برای پیشگیری از حملات، علاوه بر درمان رعایت برخی نکات هم می تواند مفید باشد. بنابراین افراد مبتلا به اختلال پانیک بهتر است موارد زیر را رعایت کنند. 
- مصرف فراورده های حاوی کافئین مانند قهوه، چای، کولا و شکلات را قطع و یا بسیار محدود کنید. 
- قبل از مصرف هر گونه دارو حتی مکمل های گیاهی از پزشک یا داروساز مشاوره بگیرید. زیرا برخی دارو ها ممکن است حاوی مواد شیمیایی باشند که باعث ایجاد حالت نگرانی و ترس در فرد شوند.
- هر روز ورزش کنید و از یک رژیم غذایی سالم و متناسب تبعیت کنید.

نکته پایانی
شانس درمان اختلال پانیک بسیار بالاست و این اختلال تقریبا قابل درمان است اما متاسفانه برخی افراد مبتلا به این اختلال به دنبال درمان آن نیستند. حدود 90 درصد افراد مبتلا به این اختلال با درمان های مناسب به طور کامل بهبود می یابند. چنانچه این اختلال بدون درمان رها شود عواقب نامطلوبی بر زندگی فرد گذاشته و باعث ایجاد اختلالات دیگری در فرد می شود بنابراین افراد مبتلا به این اختلال حتما باید به دنبال درمان باشند.