فاموتیدین؛ راهنمای کامل مصرف، عوارض جانبی و تداخلات دارویی

فاموتیدین یک داروی ضدترشح اسید معده است که به طور عمده برای درمان بیماری‌های مرتبط با افزایش اسید معده مانند زخم معده، زخم دوازدهه و بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) تجویز می‌شود. داروهای ضد اسید معده، مانند فاموتیدین در پیشگیری، کنترل و درمان بیماری‌های گوارشی بسیار حائز اهمیت هستند. افزایش آگاهی از نحوه اثربخشی، عوارض جانبی و نحوه مصرف این داروها به کادر درمان و بیماران کمک می‌کند تا تصمیم‌گیری‌های درمانی بهتری اتخاذ گردد و نتایج درمانی مؤثرتری حاصل شود. هدف از نگارش این مقاله، بررسی داروی فاموتیدین و ارائه یک راهنمای کامل در مورد نحوه مصرف آن است.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• فاموتیدین چیست؟
• مکانیسم عمل فاموتیدین چیست؟
• اشکال دارویی فاموتیدین چیست؟
• موارد مصرف فاموتیدین چیست؟
• نحوه مصرف فاموتیدین 
• عوارض جانبی فاموتیدین
• تداخلات دارویی فاموتیدین
• موارد منع مصرف فاموتیدین
• فاموتیدین در بارداری و شیردهی
• خرید قرص فاموتیدین
• قیمت قرص فاموتیدین
• سؤالات متداول

مدت‌زمان مطالعه: 6 دقیقه

فاموتیدین چیست؟

فاموتیدین یکی از داروهای ضد اسید معده از دسته آنتاگونیست‌های گیرنده هیستامین  نوع 2 (H2) است که به طور گسترده‌ای برای کنترل ترشح اسید معده و تسکین علائم مرتبط با آن استفاده می‌شود. این دارو در سال 1981 توسط شرکت داروسازی Merck تحت نام تجاری Pepcid معرفی شد و به‌سرعت جایگاه خود را در درمان بیماری‌های گوارشی پیدا کرد.

مکانیسم عمل فاموتیدین چیست؟

فاموتیدین با مهار گیرنده‌های هیستامین H2 در سلول‌های جداری معده، از ترشح و آزادسازی اسید هیدروکلریک به داخل معده جلوگیری می‌کند. 

در حالت طبیعی، وقتی‌که غذا وارد معده‌ می‌شود، سلول‌های خاصی به نام سلول‌های G، هورمونی به نام گاسترین ترشح می‌کنند که به نوبه خود باعث آزادسازی هیستامین از سلول‌های اکتوکروموفین واقع در دیواره معده می‌شود. هیستامین با اتصال به گیرنده‌های H2 در سلول‌های جداره‌ای معده، ترشح اسید هیدروکلریک را افزایش می‌دهد. این فرایند به طور طبیعی به هضم غذا و تنظیم PH مناسب در معده کمک می‌کند؛ اما تولید بیش از حد آن می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند سوزش سر دل، زخم معده و بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) شود.

فاموتیدین به‌عنوان یک آنتاگونیست گیرنده H2، با اشغال این گیرنده، مانع از اتصال هیستامین به این گیرنده‌ها می‌شود و بدین ترتیب، ترشح اسید هیدروکلریک را کاهش می‌دهد. این کاهش ترشح اسید موجب تسکین علائم مرتبط با افزایش اسید معده مانند سوزش سر دل، رفلاکس معده و درد معده می‌شود. فاموتیدین همچنین ممکن است به ترمیم زخم‌های معده نیز کمک کند.

اشکال دارویی فاموتیدین چیست؟

فاموتیدین دارای اشکال دارویی مختلف از جمله قرص، سوسپانسیون خوراکی و آمپول به شرح زیر است:

• قرص فاموتیدین 20 میلی‌گرم
• قرص فاموتیدین 40 میلی‌گرم
• سوسپانسیون خوراکی فاموتیدین 40 میلی‌گرم/5 میلی‌لیتر
• آمپول فاموتیدین 20 میلی‌گرم/2 میلی‌لیتر

موارد مصرف فاموتیدین چیست؟

فاموتیدین برای موارد زیر تجویز می‌شود:

• زخم‌های معده و دوازدهه
• بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)
• سوزش سر دل و ترش‌کردن
• پیشگیری و درمان زخم‌های ناشی از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)
• درمان سندرم زولینگر-الیسون (ترشح بیش از حد اسید معده)

نحوه مصرف فاموتیدین

در بین اشکال دارویی فاموتیدین، قرص فاموتیدین را می‌توان بدون نسخه پزشک از داروخانه‌های معتبر تهیه نمود و برای علائم مرتبط یا افزایش ترشح اسید معده مصرف نمود. سایر اشکال دارویی فاموتیدین از جمله آمپول فاموتیدین و شربت فاموتیدین برای کودکان، حتماً باید با نسخه پزشک مصرف شوند.

میزان و نحوه مصرف فاموتیدین بسته به نوع بیماری و وضعیت بیمار متفاوت است. توصیه می‌شود پیش از مصرف قرص فاموتیدین، با داروساز یا پزشک معالج مشورت کنید. 

دوز معمول فاموتیدین برای رفع علائم مرتبط با زخم‌های خفیف معده و دوازدهه، قرص فاموتیدین 20 میلی‌گرم دو بار در روز یا قرص فاموتیدین 40 میلی‌گرم شب‌ها قبل خواب است.

برای پیشگیری از ترش‌کردن و سوزش معده، 10 می‌توان  الی 20 میلی‌گرم فاموتیدین را 15 الی 60 دقیقه قبل از غذایی که ممکن است سوزش معده را تحریک کند، مصرف نمود.

عوارض جانبی فاموتیدین

فاموتیدین یک داروی کم عارضه است و معمولاً به‌خوبی تحمل می‌شود، اما مانند هر داروی دیگری ممکن است عوارض جانبی داشته باشد. عوارض جانبی شایع فاموتیدین عبارت است از:

• سردرد
• سرگیجه
• اسهال یا یبوست
• کمبود ویتامین B12 در مصرف بلندمدت (بیش از 2 سال)

درصورتی‌که پس از مصرف فاموتیدین دچار عوارض جدی‌تری مانند تغییرات ضربان قلب، درد مفاصل، تب یا خونریزی مواجه شدید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.

موارد منع مصرف فاموتیدین

مصرف فاموتیدین در افراد با سابقه حساسیت به فاموتیدین یا سایر داروهای دسته مهارکننده گیرنده هیستامین H2 مثل سایمتیدین، رانیتیدین و نیزاتیدین، ممنوع است.

مصرف فاموتیدین در افراد مبتلا به نارسایی کلیه متوسط تا شدید، نارسایی کبد و بیماران با سابقه آریتمی قلبی از نوع سندرم طولانی‌شدن QT، سرطان معده، آسم و بیماری انسداد ریوی مزمن باید بااحتیاط صورت گیرد.

قرص فاموتیدین در افرادی که دچار مشکل در بلع، استفراغ خونی، مدفوع تیره یا خونی هستند بدون نسخه پزشک مجاز نیست.

تداخلات دارویی فاموتیدین

فاموتیدین ممکن است با برخی داروها تداخل داشته باشد. در صورتی‌که در حال مصرف همزمان داروهای کتوکونازول، ایتراکونازول، دیگوکسین، تیزانیدین یا سایر داروهای ضد اسید معده هستید، پیش از مصرف فاموتیدین حتماً پزشک خود را مطلع کنید.

فاموتیدین با الکل عارضه خطرناکی را به همراه نخواهد داشت؛ ولی مصرف هم‌زمان این دو با یکدیگر توصیه نمی‌شود. زیرا فاموتیدین می‌تواند باعث افزایش جذب و سطح الکل در خون گردد.

فاموتیدین در بارداری و شیردهی

قرص فاموتیدین در بارداری معمولاً ایمن تلقی می‌شود. فاموتیدین از نظر ایمنی در بارداریدر دسته B (احتمالاً مجاز) قرار دارد. یعنی مطالعات حیوانی نشان‌دهنده عدم خطر برای جنین بوده و هیچ مطالعه کنترل شده و کافی در انسان‌ها وجود ندارد. تحقیقات نشان داده‌اند که استفاده از فاموتیدین در دوران بارداری با افزایش خطر نقص‌های مادرزادی یا مشکلات زایمان همراه نیست.

فاموتیدین در شیردهی نیز ایمن تلقی می‌شود. تحقیقات نشان داده‌اند که فاموتیدین به میزان ناچیزی به شیر مادر منتقل می‌شود؛ ولی هیچ عارضه جانبی خاصی در نوزادان شیرده شده توسط مادرانی که فاموتیدین مصرف کرده‌اند، گزارش نشده است. 

خرید قرص فاموتیدین

خرید فاموتیدین تنها به صورت حضوری و از داروخانه‌ها و مراکز دارویی مجاز کشور ممکن است و در حال حاضر امکان خرید اینترنتی قرص فاموتیدین 40 در ایران فراهم نیست.

قیمت قرص فاموتیدین

سامانه اطلاعات دارویی کشور استعلام قیمت تمام داروها را برای عموم مردم امکان‌پذیر نموده است. برای اطلاع از قیمت قرص فاموتیدین 20 یا قیمت قرص فاموتیدین 20 کافی است به این وب سایت مراجعه نموده و نام داروی موردنظر خود را جستجو کنید.

سؤالات متداول

1- آیا فاموتیدین باعث لاغری میشود؟

فاموتیدین یک داروی کاهش دهنده ترشح اسید معده است و تنها ممکن است با کنترل ترشح اسید معده ناراحتی‌های گوارشی را تسکین دهد. تا کنون اطلاعات و شواهدی مبنی بر ارتباط بین فاموتیدین و لاغری در دست نیست.

2- فاموتیدین در درمان کرونا کاربرد دارد؟

برخی از مطالعات نشان داده‌اند که فاموتیدین دارای اثرات ضدالتهاب یا تنظیم‌کننده سیستم ایمنی است. به همین علت این دارو در دوره کرونا به‌عنوان یک گزینه برای اثربخشی احتمالی مطرح بوده است. با وجود تحقیقات گسترده، هنوز شواهد و اطلاعات کافی و قطعی درباره تأثیر فاموتیدین در درمان بیماری کووید-19 در دست نیست. بنابراین، توصیه می‌شود که هرگونه استفاده از داروهایی مانند فاموتیدین برای درمان کووید-19 زیر نظر پزشک انجام شود.

3- آیا فاموتیدین خواب آور است؟

فاموتیدین به طور کلی به عنوان یک داروی خواب‌آور شناخته نمی‌شود. با این حال، برخی از عوارض جانبی آن، مانند سرگیجه و سردرد، ممکن است به طور غیرمستقیم بر کیفیت خواب تأثیر بگذارد.

4- آیا فاموتیدین برای آلرژی کاربرد دارد؟

فاموتیدین یک آنتاگونیست گیرنده هیستامین H2 است و جلوی ترشح اسید معده را می‌گیرد. برای درمان آلرژی عمدتاً از داروهای مهار کننده گیرنده هیستامین H1 مثل دیفن هیدرامین، لوراتادین و ستیریزین به عنوان خط اول استفاده می‌شود. با این حال، فاموتیدین می‌تواند در برخی موارد به عنوان یک گزینه کمکی به کاهش علائم ناشی از ترشح هیستامین مثل کهیر، خارش و حساسیت‌های پوستی کمک کند.

5- فاموتیدین برای نوزاد مجاز است؟

فاموتیدین می‌تواند به‌عنوان یک گزینه درمانی برای نوزادان در شرایط خاص مورداستفاده قرار گیرد؛ اما استفاده از شربت فاموتیدین برای کودکان و نوزادان تنها با تشخیص و صلاحدید پزشک مجاز است.

سخن پایانی

فاموتیدین یک داروی ضد اسید معده در گروه آنتاگونیست‌های گیرنده H2 است که برای کاهش ترشح اسید معده و درمان مشکلات گوارشی مورداستفاده قرار می‌گیرد. این دارو به طور عمده برای درمان زخم‌های معده، رفلاکس معده به مری و سایر اختلالات مرتبط با افزایش ترشح اسید تجویز می‌شود. در این مقاله سعی نمودیم تا با ارائه اطلاعات لازم در زمینه مکانیسم عمل، کاربرد درمانی، نحوه مصرف، عوارض جانبی و تداخلات دارویی فاموتیدین به افزایش آگاهی کاربران با هدف ارتقای سطح سلامت و مصرف منطقی و صحیح داروها کمک نماییم.

تیم علمی داروخانه آنلاین داروکده از داروسازان، مشاوران پوست و دانش‌آموختگان رشته تغذیه تشکیل شده است که همواره آماده ارائه خدمات مشاوره آنلاین و رایگان به کاربران محترم هستند. کافی‌ست از طریق درج کامنت با تیم علمی داروکده ارتباط برقرار نموده تا مشاورین ما شما را در زمینه انتخاب و خرید مناسب‌ترین محصول باتوجه‌به نیاز فردی شما راهنمایی کنند.