رپورتاز- درمان سوء هاضمه، نفخ و تقویت معده

برای افراد مختلف، گاز (گاز روده) مفهوم متفاوتی دارد. گاز روده در همه افراد تولید می شود و از طریق آروغ زدن و نیز از راه مقعد دفع می گردد. علت معمول آروغ زدن، اتساع معده به علت بلعیدن هوا است. اتساع معده موجب احساس ناراحتی در شکم شده و آروغ زدن موجب خروج هوا و برطرف شدن ناراحتی فرد می شود. دلایل شایع بلعیدن مقادیر زیاد هوا (آئروفاژی) عبارتند از: خوردن لقمه های بزرگ غذا و نوشیدن بسیار سریع مایعات، اضطراب و مصرف آشامیدنی های گازدار. البته تنها علت آروغ زدن، وجود مقادیر زیاد هوا در معده نیست بلکه در بعضی از افراد، آروغ زدن بصورت یک عادت است و نشانگر مقدار هوای موجود در معده نمی باشد. در بعضی از افراد آروغ زدن پاسخی است برای هر نوع ناراحتی شکمی و تنها برای رفع ناراحتی ناشی از افزایش گاز نیست.

اکثر افراد هر 24 ساعت 1-3 پینت (هر پینت معادل 484 سیسی) گاز در کولون خود تولید می کنند و بطور متوسط 14 بار در روز آن را تخلیه می کنند. گاز روده عمدتا از دی اکسید کربن، هیدروژن و در بعضی از خانواده ها از متان (که با نیتروژن و اکسیژن استنشاق شده یا بلعیده شده از هوای اتاق مخلوط شده)، تشکیل شده است. هنگامی که باکتری های روده بزرگ غذاهای هضم نشده وارد شده به روده بزرگ را هضم می کنند، دی اکسید کربن، هیدروژن و متان تولید می شود. اگرچه این گازها بدون بو هستند، باکتری ها ممکن است مقادیر کمی گاز حاوی گوگرد نیز تولید کنند که بوی ناخوشایندی دارد. افتراق بین گاز معمولی روده و گازهای بدبو اهمیت دارد. نفخ یک احساس شخصی است و در این حالت شکم بزرگتر از حالت طبیعی احساس می شود. بنابراین نفخ علامتی است وابسته به احساس ناراحتی در شکم. در مقابل، اتساع شکم یافته فیزیکی است که در معاینه توسط پزشک مشخص می شود و شکم واقعا بزرگتر از حالت طبیعی است. نفخ و اتساع شکم ممکن است به علت افزایش مقدار گاز در شکم باشد اما علت های دیگری نیز وجود دارند. پس از اخذ شرح حال دقیق و در صورت لزوم بررسی های تکمیلی، پزشک از داروهای برطرف کننده نفخ سنتتیک یا گیاهی برای برطرف شدن ناراحتی بیمار استفاده می کند.

از جمله فرآورده های گیاهی می توان به نعنا با نام علمی Mentha spicata و نام عمومی spearmint اشاره کرد که سال هاست به عنوان یک درمان طبیعی و موثر در برطرف نمودن نفخ مورد استفاده بوده و هم اکنون نیز بصورت داروی سوپرمینت باریج در بازار دارویی کشور موجود است. جنس Mentha شامل 25 الی 30 گونه است که شایع ترین گونه آن spearmint می باشد. اسانس نعنا حاوی مونوترپن هایی نظیر کارون، لیمونن، منتون، منتول، پولگون و دی هیدروکاروئول است که بعضی از آن ها دارای اثرات آنتی اکسیدان قوی تری نسبت به آلفا توکوفرول هستند. 2 مونوترپنوئید جدید نعنا به نام های spicatoside A & B دارای اثرات ضد التهابی، هموستاتیک و مسکن هستند. نعنا برای تقویت حافظه و عصاره برگ های جوشانده آن برای برطرف نمودن سکسکه، نفخ، سرگیجه و به عنوان درمانی برای بیماری های التهابی، برونشیت و کنترل استفراغ در حاملگی کاربرد دارند.

نتایج مطالعات فارماکولوژیک و مکانیسم اثر:
1-اثر ضد نفخ:
اثر ضد نفخ نعنا و اسانس آن کاملا شناخته شده است. اگر چه مکانیسم دقیق این اثر مشخص نشده؛ احتمالا به علت شل شدن اسفنکتر تحتانی مری و کاهش فشار گاز در معده می باشد. به بیان دیگر اسانس نعنا باعث شل شدن اسفنکتر تحتانی مری و برابر شدن فشار داخل معده با فشار داخل مری می شود.

2- اثر آنتی اسپاسمودیک:
مکانیسم اثرات آنتی اسپاسمودیک اسانس نعنا مشخص شده است. محققین معتقدند توانایی اسانس نعنا در مهار انقباضات عضلات صاف ایزوله به علت مهار ورود کلسیم به داخل سلول های عضلانی است و اثرات بالینی اسانس نعنا در درمان علائم سندروم روده تحریک پذیر از جمله درد و ناراحتی شکم را به مهار انقباض بیش از حد عضلات صاف روده و در نتیجه اعاده تون عضلانی مناسب نسبت می دهند.

3- مهار تکثیر هلیکوباکتر پیلوری:
براساس نتایج تحقیقات انجام شده؛ اسانس نعنا و ترکیبات آن تکثیر سوش های حساس و سوش های مقاوم هلیکوباکتر پیلوری (H. pylori) و استافیلوکوک طلایی (S. aureus) را مهار می کنند. با توجه به نقش هلیکوباکتر پیلوری در ایجاد التهاب و زخم معده و دوازدهه، مهار رشد آن اهمیت بسزایی دارد.

تحقیقات بالینی:
در یک کارآزمایی بالینی تصادفی دوسو بی خبر با کنترل دارونما، طی یک دوره 14 روزه 70 بیمار مبتلا به مشکلات گوارشی مزمن از قبیل نفخ با یک قرص گیاهی حاوی نعنا تحت درمان قرار گرفتند. تجزیه و تحلیل نتایج کارآزمایی، اصلاح قابل توجه نمره های شکایات گوارشی گروه دریافت کننده قرص گیاهی را در مقایسه با گروه دارونما ثابت کرد (p<0.05) نتایج اولتراسوند در ارزیابی مقدار گاز موجود در روده نیز فایده قابل توجه این قرص را نشان داد (p<0.05). همچنین در یک کارآزمایی بالینی تصادفی دو سو بی خبر در درمان سوء هاضمه؛ فرمول حاوی اسانس نعنا از نظر برطرف شدن نشانه هایی مانند درد، تهوع و آروغ زدن نسبت به داروی اسپاسمولیتیک متوکلوپرامید بهتر بوده است (p=0.02).

سوپرمینت باریج:
سوپرمینت باریج با فرم های دارویی قطره خوراکی و کپسول نرم به بازار دارویی کشور عرضه شده است. اسانس نعنا حاوی مواد موثره ای همچون کارون و متیل استات است و به عنوان ضد نفخ (carminative)، آنتی اسپاسمودیک و ضد درد مورد استفاده قرار می گیرد و برای درمان سوء هاضمه و تقویت معده (stomachic) کاربرد دارد.

برای خرید و مشاهده  کپسول نرم سوپرمینت باریج اینجا کلیک کنید.

دستور مصرف این فرآورده، روزی 20 قطره بعد از هر وعده غذای اصلی یا 3 کپسول نرم منقسم در 3 نوبت است. به طور کلی مصرف گیاه نعنا، اسانس نعنا و منتول بی خطر است و در طبقه بندی GRAS قرار دارد. با این حال در مبتلایان به انسداد مجاری کیسه صفرا، کوله سیستیت و بیماری شدید کبد منع مصرف دارد. تاکنون عارضه جانبی خاصی برای این دارو گزارش نشده اما به ندرت تحریک مخاطی با علائمی مانند تهوع و سوزش در بعضی از افراد حساس دیده می شود.
موردی از تداخل بین کپسول نرم سوپرمینت و سایر داروها گزارش نشده است. توصیه می شود بیماران مبتلا به ریفلاکس مروی – معدی (GERD) از مصرف نعنا اجتناب نمایند. بیمارانی که از قبل به سوزش سر دل (heartburn) مبتلا بوده اند، با احتیاط از فرآورده های حاوی نعنا استفاده کنند و بهتر است مبتلایان به سنگ کیسه صفرا در مصرف نعنا احتیاط نمایند.

برای خرید و مشاهده قطره سوپرمینت باریج اینجا کلیک کنید.