از میوه رز هیپ و خواص آن چه می‌دانید؟

شاید نام رز هیپ به گوش شما نیز خورده باشد یا شاید تا کنون به بوته‌های گل رز توجه کرده‌باشید که پس از ریزش گلبرگ‌ها، میوه‌های کوچکی نمایان می‌شود. رز هیپ ها معمولا قرمز یا نارنجی هستند اما گاهی به رنگ بنفش تیره یا سیاه نیز در می آیند. به طور سنتی از این گیاه وحشی به دلیل داشتن مواد مفید متعددی مانند ترکیبات آنتی اکسیدانی، فلاونوئیدها، آنتوسیانین ها، کاتچین، اسیدهای فنولیک، از جمله اسیدهای گالیک و الاژیک، رزوراترول و... و همچنین انواع ریزمغذی‌ها به ویژه ویتامین C، به عنوان یک ترکیب دارویی برای طیف گسترده ای از بیماری‌ها استفاده می‌شد. در ادامه این مطلب، بیشتر با رز هیپ و خواص سلامتی و زیبایی آن آشنا می‌شویم. 

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

- رز هیپ چیست؟
- ترکیبات رز هیپ
- خواص رز هیپ 
- رز هیپ و تقویت سیستم ایمنی
- رز هیپ و کاهش درد آرتریت مفصل
- سایر خواص رز هیپ
- روغن رز هیپ چیست؟
- خواص روغن رز هیپ برای پوست
- چه کسانی نباید از رز هیپ استفاده کنند؟

مدت زمان تقریبی مطالعه: 10 دقیقه

رز هیپ چیست؟

رز هیپ (Rose hip) یا میوه گل رز با نام علمی Rosa canina L.، در واقع بخشی از گیاه با رنگ قرمز-نارنجی است که در زیر گلبرگ‌ها قرار دارد. رز هیپ در برابر شرایط مختلف محیطی مقاوم بوده و بنابراین به طور گسترده در اروپا، آسیا، خاورمیانه و آمریکای شمالی پراکنده است. 

در سال‌های اخیر، به دلیل افزایش علاقه به مصرف داروهای گیاهی، مطالعات متعددی در مورد تعداد زیادی از گیاهان شناخته شده و مورد استفاده در طب سنتی، انجام شده‌است. تحقیقات علمی مختلفی نیز بر روی میوه رز هیپ صورت گرفته تا ترکیبات موجود در این گیاه به طور کامل شناخته شوند و فواید آن را در زمینه‌های مختلف سلامتی بررسی کنند. از دیرباز، اقوام مختلف از میوه رز هیپ، دانه‌ها و عصاره آن به شکل‌های مختلفی مانند دمنوش، روغن گیاهی، در غذاها و... استفاده کرده‌اند. 

امروزه نیز، عصاره رز هیپ در تولید فرآورده‌های گیاهی و مکمل‌های غذایی کاربرد دارد. همچنین، روغن رز هیپ نیز در میان محصولات پوستی، جهت جوانسازی، آبرسانی، تقویت کلاژن‌سازی و... یک روغن شناخته شده‌است. در تولید سایر محصولات آرایشی بهداشتی نیز از خواص رز هیپ برای شادابی پوست استفاده می‌شود. 

ترکیبات رز هیپ

هر 100 گرم از رز هیپ، حاوی ترکیبات زیر است:

کالری: 162

فیبر: 24/10 گرم (86% از DV)

ویتامین سی: 426 میلی‌گرم (473% از DV)

ویتامین A (کاروتنوئیدها): 217 میکروگرم (24% از DV)

ویتامین E (آلفا توکوفرول): 84/5 میلی‌گرم (39% از DV)

* DV: ارزش روزانه غذایی (Daily Value)

جالب است بدانید که رنگ قرمز-نارنجی رز هیپ به دلیل وجود رنگدانه های کاروتنوئیدی به نام لیکوپن و بتا-کاروتن است که در تقویت سلامت پوست و چشم نقش دارند.   

همچنین، وجود آنتی‌اکسیدان‌ها ازجمله لوتئین، زگزانتین، ویتامین C، کاتچین، کوئرستین و الاژیک اسید، سبب شده تا عصاره این گیاه بتواند به کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو در بدن کمک کند. علاوه بر این، ویتامین C نقش کلیدی در سنتز کلاژن (سلامت پوست) و تقویت سیستم ایمنی ایفا می‌کند. 

خواص رز هیپ 

در این بخش به صورت جزئی‌تر به فواید مصرف فرآورده‌های رز هیپ می‌پردازیم:
 

- رز هیپ و تقویت سیستم ایمنی

ویتامین سی رز هیپ، به عنوان یکی از بیشترین ترکیبات موجود در این گیاه، یک آنتی اکسیدان شناخته شده است که می تواند به عنوان یک کوفاکتور برای چندین آنزیم درگیر در بیوسنتز و تنظیم بیان ژن عمل کند. ویتامین C عملکرد سیستم ایمنی انسان را با حمایت از جنبه های مختلف سیستم ایمنی ذاتی و تطبیقی تنظیم می کند. بنابراین، عصاره رز هیپ می‌تواند در محافظت از سلول‌ها در برابر ROS (گونه‌های اکسیژن فعال) نقش داشته باشد. 

جهت دریافت اطلاعات بیشتر پیرامون ویتامین C، می‌توانید مقاله "هر آنچه که درباره ویتامین C باید بدانیم" تالیف و ترجمه دکتر الهه عبدالهی، دکترای تخصصی فارماکولوژی را مطالعه نمایید. 

علاوه بر این، تحقیقات بیان نموده‌اند که، آنتی اکسیدان‌ها و گالاکتولیپیدهای موجود در میوه رز هیپ، می‌توانند شرایط التهابی را در بدن کاهش دهند.
 

- رز هیپ و کاهش درد آرتریت مفصل

استئوآرتریت که به صورت کاهش تدریجی غضروف در محل مفصل تعریف می شود، معمولا با درد و التهاب شدید همراه است. در یک بررسی سیستماتیک از 24 مطالعه نشان داده شد که، مصرف مکمل گل رز ممکن است از طریق مقابله با استرس اکسیداتیو و التهاب در مفاصل به کاهش علائم آرتروز کمک کند. بنابراین گفته شده است که مصرف خوراکی رز هیپ (به تنهایی یا همراه با سایر داروها) می تواند درد و سفتی را کاهش داده و عملکرد را در افراد مبتلا به آرتروز بهبود بخشد.

- سایر خواص رز هیپ

1. تقویت سلامت قلب از طریق کاهش کلسترول و فشار خون 
2. کاهش درد قاعدگی با رایحه درمانی 
3. حمایت از سلامت پوست به واسطه داشتن محتوای بالای آنتی اکسیدانی 
4. کمک به هضم بهتر غذا و تقویت روده سالم 
5. اثرات احتمالی بر کاهش وزن به دلیل داشتن فیبر و ترکیبات دارای خاصیت چربی سوزی مانند tiliroside

روغن رز هیپ چیست؟

یکی دیگر از موارد استفاده رز هیپ با سابقه طولانی، به کار بردن روغن آن در زمینه‌های درمانی و زیبایی است. روغن رز هیپ در واقع از میوه و دانه های گیاه رز استخراج می‌شود. این روغن، سرشار از مواد مغذی برای پوست و اسیدهای چرب ضروری است. همچنین حاوی فنل هایی است که خواص ضد ویروسی، ضد باکتریایی و ضد قارچی دارند.

وجود مقادیر زیادی ویتامین به ویژه ویتامین‌های C ،A و E، آنتی اکسیدان و اسیدهای چرب ضروری در روغن رز هیپ، می تواند به تغذیه و آبرسانی پوست، کاهش علائم پیری و از بین بردن جای زخم کمک کند.

- خواص روغن رز هیپ برای پوست 

1. جلوگیری از پیری زودرس

دانه های گل رز سرشار از اسیدهای چرب اشباع نشده چندگانه (PUFA) هستند که از داشتن پوستی سالم حمایت نموده و از پوست شما در برابر ترکیبات التهاب‌زا مانند اشعه ماوراء بنفش (UV)، دود سیگار و آلودگی محافظت می‌کنند. در یک کارآزمایی بالینی 8 هفته ای، مصرف روزانه 3 میلی گرم پودر رز هیپ، منجر به کاهش قابل توجه چین و چروک پوستی و افزایش رطوبت و خاصیت ارتجاعی پوست شد. علاوه بر مصرف خوراکی، نشان داده شده است که استفاده مستقیم از منابع ویتامین C مانند رز هیپ بر روی پوست، سنتز کلاژن و گردش سلولی را به میزان قابل توجهی افزایش داده و ممکن است اثرات ضد پیری داشته باشد. 
 

2. آبرسانی

حفظ رطوبت برای داشتن پوستی نرم و لطیف ضروری است. با افزایش سن و یا تحت شرایط متعددی مانند عوامل محیطی، پوست ممکن است دهیدراته (کم آب) شده و نیاز به رسیدگی بیشتری داشته باشد. روغن رز هیپ حاوی مقدار زیادی اسیدهای چرب ضروری از جمله اسید لینولئیک و اسید لینولنیک است. اسیدهای چرب به محکم نگه داشتن دیواره های سلولی و آبرسانی به پوست های خشک و خارش دار کمک می کنند. همچنین، پس از استعمال روغن رز هیپ بر روی پوست، به راحتی جذب شده و آنتی اکسیدان‌های آن به لایه‌های عمیق‌تر پوست می‌روند.
 

3. کلاژن سازی

کلاژن، پروتئین ساختاری پوست بوده که به حفظ حالت ارتجاعی و استحکام پوست کمک می‌کند. به طور طبیعی با افزایش سن، کلاژن کمتری در بدن تولید می‌شود. روغن رز هیپ سرشار از ویتامین A است که این ویتامین در تولید پروتئین کلاژن نقش دارد. همچنین نشان داده شده‌است که، رز هیپ از ایجاد MMP-1، آنزیمی که کلاژن را در بدن تجزیه می کند، جلوگیری می‌کند.
 

4. کاهش التهابات پوستی

ترکیبات ضد التهابی و آنتی اکسیدانی موجود در روغن رز هیپ مانند پلی فنول، آنتوسیانین و ویتامین E، سبب شده تا استفاده از این روغن به آرام کردن التهابات پوستی مانند آکنه روزاسه، پسوریازیس، اگزما و درماتیت کمک کند. 
 

5. کاهش هایپرپیگمانتاسیون

تجمع بیش از حد ملاتونین در پوست باعث ایجاد لکه های تیره شده که به آن هایپرپیگمانتاسیون گفته می‌شود. این مشکل می‌تواند در اثر عوامل متعددی همچون قرارگیری در معرض نور خورشید، تغییرات هورمونی، مانند بارداری یا یائسگی و مصرف برخی داروها، از جمله قرص های ضد بارداری و داروهای شیمی درمانی، باشد. ویتامین A موجود در روغن رز هیپ، از چندین ترکیب تغذیه ای از جمله رتینوئیدها تشکیل شده‌است. رتینوئیدها به دلیل توانایی خود در کاهش هایپرپیگمانتاسیون و سایر علائم مشابه، شناخته شده اند. روغن رز هیپ همچنین حاوی لیکوپن و بتاکاروتن نیز است. گفته می‌شود که این مواد دارای خاصیت روشن‌کنندگی پوست هستند و از آنها به عنوان جزء اصلی در بسیاری از محصولات روشن‌کننده پوست استفاده می‌شود.
 

6. بهبود جای زخم

آنتی اکسیدان‌ها و اسیدهای چرب ضروری در بازسازی بافت و سلول در پوست نقش دارند. در گذشته نیز از روغن رز هیپ به عنوان درمانی برای بهبود زخم و کاهش اسکارها و خطوط ریز، استفاده شده‌است. در چندین مطالعه نیز اثرات رز هیپ در این زمینه مورد بررسی قرار گرفته است. به طور مثال، در مطالعه ای در سال 2015، شرکت کنندگان به مدت 8 هفته، پودر گل رز مصرف کردند. در پایان مطالعه کاهش قابل توجهی در خطوط ریز اطراف چشم، که با نام پنجه کلاغی نیز شناخته می شود، مشاهده شد. در یک مطالعه جداگانه در سال 2015 نیز، افرادی که اسکارهای بعد از جراحی داشتند، محل برش خود را دو بار در روز با روغن موضعی گل رز درمان کردند. پس از 12 هفته، گزارش شد که استفاده از روغن رز هیپ، با بهبود قابل توجهی در رنگ اسکار و التهاب همراه بوده‌است. 

چه کسانی نباید از رز هیپ استفاده کنند؟

محققان بیان نموده‌اند که هم مصرف خوراکی و هم استفاده موضعی از میوه رز هیپ، احتمالا ایمن و بی خطر است. با این حال، ممکن است با مصرف دوزهای خیلی بالای آن و یا در افرادی که نسبت به این گیاه آلرژی دارند، عوارض جانبی مانند ناراحتی‌های گوارشی، خستگی، سردرد، ناتوانی در خواب و غیره ایجاد شود. 

علاوه بر این، در صورت وجود برخی شرایط مانند دوران بارداری و شیردهی، اختلالات خونریزی، کمبود آنزیم گلوکز-6-فسفات دهیدروژناز، سنگ کلیه، هموکروماتوز و کم خونی داسی شکل، در مصرف رز هیپ احتیاط نمایید. همچنین، توصیه می‌شود حداقل 2 هفته قبل از عمل جراحی مصرف آن را قطع کنید.

کلام آخر

تلاش برای حفظ سلامت و زیبایی در زندگی امروزه به دلیل وجود عوامل خطر مختلف مانند آلاینده‌های محیطی، سبک زندگی نشسته و مصرف غذاهای فراوری شده، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. انتخاب برخی منابع غذایی طبیعی و افزودن متعادل آنها به برنامه غذایی روزانه، می‌تواند ما را در مسیر قدم برداشتن به سوی تندرستی و شادابی بیشتر کمک کند. 

مجله داروکده، همواره در تلاش است تا رسالت خود یعنی آگاهی‌بخشی پیرامون موضوعات سلامت محور را با تالیف و ترجمه مقالات علمی و به‌روز، انجام دهد. 

در مقاله فوق نیز، به بررسی خواص میوه رز هیپ، ترکیبات ریزمغذی موجود در آن، خواص رز هیپ برای سلامتی، مصرف روغن رز هیپ برای پوست و... پرداختیم؛ امید است که مقاله "از میوه رز هیپ و خواص آن چه می‌دانید؟" اطلاعات مفیدی را برای شما فراهم کرده باشد. 

 علاوه بر انواع محصولات پشتیبانی‌کننده از سلامت، محصولات آرایشی بهداشتی و روغن رز هیپ، در صنایع غذایی از این گیاه برای تهیه چای، مربا و انواع سوپ نیز استفاده می‌شود. با این حال، انتخاب دوز ایمن و محصول اثربخش گیاهان در زمینه های مختلف درمانی و شادابی پوست نیز، در این میان بسیار مهم است. شما می‌توانید در این زمینه و برای کسب اطلاعات بیشتر پیرامون انتخاب محصولات رز هیپ با کارشناسان مجرب و تیم علمی داروخانه آنلاین داروکده در تماس باشید. شما عزیزان می‌توانید سوالات، نظرات و پیشنهادات خود را از طریق درج کامنت در همین صفحه، با همراهان ما در میان بگذارید.