دو نفر و یک غده

بارداری دوره حساسی است. در این دوران تغییراتی در بدن مادر رخ می دهد که موجب می شود برخی بیماری های زمینیه ای ایجاد یا تشدید شوند. از طرفی مصرف دارو در دوران بارداری باید با احتیاط صورت بگیرد. پر کاری تیروئید هم یکی از بیماری هایی است که ممکن است در دوران بارداری ایجاد شود. از آنجا که برخی علائم این بیماری با علائم بارداری هم پوشانی دارد و درمانش در این دوران با حالت عادی متفاوت است، تشخیص و درمان آن باید زیر نظر پزشک متخصص انجام شود. در این مقاله به نکاتی که باید پر کاری تیروئید در دوران بارداری بدانید، می پردازیم. غده تیروئید از غدد درون ریز بدن است که در ناحیه گردن قرار دارد.
وظیفه هورمون هایی که از غده تیروئید ترشح می شوند تنظیم سوخت و ساز بدن است. بنابراین به هم خوردن عملکرد این غده علائم متنوعی به همراه دارند که عبارتند از: 
اختلال در تحمل گرما و سرما، ریزش مو، اختلال خواب، تغییر اشتها، چاقی یا لاغری، تپش قلب، تعریق، احساس وجود شن ریزه در چشم ها و ... پر کاری تیروئید به ندرت ممکن است سبب بیرون زدگی چشم ها شود. 
البته برخی علائم مانند تپش قلب و تعریق، در بارداری طبیعی هم وجود دارند. بنابراین مهم است که بتوانیم علائم مربوط به بارداری طبیعی و علائم پرکاری تیرویئد را تشخیص دهیم.

تاثیر بارداری بر عملکرد غده تیروئید
بارداری طبیعی تغییرات فیزیولوژیک و هورمونی در بدن ایجاد می کند که بر عملکرد غده تیروئید تاثیر می گذارند. در دوران غیر از بارداری، عملکرد غده تیروئید به وسیله هورمونی که از غده هیپوفیز ترشح می شود تنظیم می شود. ساختار این هورمون، شبیه هورمون HCG است که در طول دوران بارداری از جفت ترشح می شود. هورمون HCG به علت شباهت مولکولی که به هورمون محرکه تیروئید دارد، به گیرنده های تیروئید می چسبد و باعث پر کاری موقتی این غده در سه ماه نخست بارداری می شود. میزان ترشح هورمون HCG در خانم هایی که دو قلو یا چند قلو باردار هستند دارند معمولا بیش از حد افزایش می یابد و علاوه بر بروز تهوع شدید، بر غده تیروئید فرد نیز تاثیر بگذارد و آن را پر کار کند. هر خانم بارداری در حالت طبیعی ممکن است در 3 ماه اول بارداری به درجات مختلف پرکاری تیروئید مبتلا شود که به درمان نیاز ندارد. اگر برداشت پزشک از نتیجه آزمایش ها نادرست باشد، تجویز دارو، بارداری را با خطر روبه رو می کند.

پرکاری تیروئید در بارداری شایع نیست
پرکاری تیروئید می تواند پیش یا در حین بارداری نمایان شود. در این حالت پزشک تغییراتی در داروهای تجویز شده برای زن باردار خواهد داشت. اختلال عملکرد غده تیروئید در زنان شایع تر از مردان است و عدم درمان آن تاثیر منفی بر تندرستی مادر و جنین می گذارد. پزشکان پاسخ مثبت آزمایش عملکرد غده تیروئید زنان باردار را در اکثر موارد طبیعی دانسته و نشان دهنده پر کاری تیروئید نمی دانند.

عوارض پرکاری غده تیروئید در طول دوران بارداری
چنانچه خانمی قبل یا در حین بارداری متوجه پر کاری غده تیروئیدش شود باید زیر نظر متخصصان داخلی یا غدد، دارو مصرف کند تا به جنین آسیبی نرسد، زیرا کنترل دقیق این بیماری در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی ایجاد شده بسیار مشکل است. از سوی دیگر، این هورمون در رشد و نمو مغز جنین موثر است و اختلال در کارکرد آن به جنین آسیب می زند. پر کاری درمان نشده غده تیروئید در دوران بارداری می تواند عوارض متعددی – زایمان زودرس، سقط جنین، مرگ داخل رحمی، تولد نوزاد نا رس، تولد نوزاد وزن کم، نارسایی قلبی مادر، فشار خون و مسمومیت بارداری، بیماری تیروئید و قلبی نوزاد– را به دنبال داشته باشد.

ضرورت درمان پرکاری غده تیروئید در طول دوران بارداری
خانم هایی که پیش از بارداری از پر کاری غده تیروئید رنج می برند، ابتدا باید دارو درمانی کنند و پس از بررسی آزمایش های خونی و اطمینان یافتن از متعادل بودن هورمون های تیروئید توسط پزشک برای بارداری اقدام کنند. پر کاری غده تیروئید با استفاده از آزمایش های خونی ویژه تشخیص داده می شود. اگر نتایج آزمایش های خونی نشان دهنده پر کاری خفیف غده تیروئید باشد، پزشک ممکن است درمان را تا تشدید این اختلال متوقف کند. نتیجه مشخص و درمان نشدن پر کاری تیروئید مادر باردار سقط جنین است. 
برخی از علائم پرکاری غده تیروئید عبارتند از: تپش قلب، تعریق، عدم وزن گیری در دوران بارداری، ریزش مو، سوزش چشم ها، احساس وجود شن در چشم ها و ...
این بیماری ممکن است با گواتر یا بزرگی غده تیروئید نمایان شود. خانم باردار باید با مشاهده هر یک از علایم به پزشک مراجعه کنند. در صورت تشخیص پرکاری غده تیروئید مادر درمان باید بلافاصله آغاز شود. اگر خانمی به مدت طولانی درگیر این بیماری باشد، ممکن است به عارضه طوفان تیروئیدی مبتلا شود که بسیار خطرناک است. در حالت عادی از جراحی یا ید رادیو اکتیو برای درمان افرادی که از پرکاری غده تیروئید رنج می برند استفاده می شود. اما برای حفظ هورمون های غده تیروئید در حالت طبیعی زنان باردار باید دارو های خوراکی مصرف کنند. پس از زایمان نیز عملکرد غده تیروئید نوزاد باید تحت نظر گرفته شود. زنانی که از ید رادیواکتیو برای درمان غده تیروئیدشان استفاده کرده اند، برای اقدام به بارداری باید 6 ماه صبر کنند.

ادامه درمان پرکاری غده تیروئید در طول دوران شیر دهی
درمان پرکاری غده تیروئید مادران شیر ده باید در طول دوران شیردهی ادامه یابد، عملکرد غده تیروئید نوزاد نیز باید کنترل شود تا از کم کار شدن آن و بروز اختلال در رشد پیشگیری کرد.

گریوز؛ شایع ترین علت پر کاری غده تیروئید در دوران بارداری
بیماری پر کاری غده تیروئید علل مختلفی – اختلالات مربوط به مصرف ید رادیواکتیو، ابتلا به بیماری های سیستم ایمنی و ... دارد. شایع ترین علت پرکاری غده تیروئید در دوران بارداری گریوز، نوعی بیماری خود ایمنی است. 
علائم و نشانه های ابتلا به این بیماری عبارتند از: بیرون زدن چشم ها از حدقه، افزایش ضربان قلب، عدم تحمل گرما، ضعف عضلانی، لاغر شدن، ریزش مو، تعریق و کم خوابی. 
در دوران بارداری تشخیص این عارضه دشوار است زیرا استفاده از برخی روش های تشخیصی – ید رادیواکتیو – منتفی است. مقادیر اندک ید رادیو اکتیو نیز تندرستی جنین را به خطر می اندازد. تشخیص این بیماری در طول دوران بارداری، با معاینه دقیق، تفسیر نتیجه آزمایش خون و ... امکان پذیر است.

برای مطالعه بیشتر: کم کاری غده تیروئید (هیپوتیروئیدی)

تاثیر پیروی کردن از رژیم غذایی سالم بر پر کاری تیروئید
وجود برخی مواد مغذی (ویتامین های A ،C ،E ،B و مواد معدنی کلسیم، منیزیم، روی، آهن و سلنیوم) برای حفظ تندرستی تیروئید ضروری هستند و ممکن است علایم پر کاری تیروئید را کاهش دهند. پروفسور والتر ویلت استاد مدرسه تغذیه دانشگاه هاروارد می گوید: گنجاندن مواد غذایی سرشار از اسید های چرب امگا 3 (ماهی های سالمون، کیلکا، تون و ... – و آنتی اکسیدان – انواع توت، فلفل، کدو ) به بدن در تولید هورمون ها کمک می کنند. او با اشاره به این که پیروی کردن از رژیم غذایی خاص نمی تواند اختلالات تیروئید را درمان کند، می افزاید: اگر شما باردار هستید، بهتر است پیش از مصرف این مواد با پزشک تان مشورت کنید.