لاکتیک اسید: خواص، کاربرد و نکات مهم

داشتن پوستی سالم و یکدست دغدغه بسیاری از افرادی است که به مراقبت از پوست خود اهمیت می‌ دهند. در راستای رسیدن به این هدف، شناخت ترکیبات موجود در محصولات پوستی و نقش هر یک از آن ها بر سلامت پوست خود از اهمیت بالایی برخوردار است.

یکی از این ترکیبات موثر، لاکتیک اسید است. در این مقاله داروکده، به بررسی کامل تاثیرات لاکتیک اسید، محصولات حاوی این ماده و نحوه استفاده از آن در روتین مراقبت از پوست می ‌پردازیم. با ما همراه باشید تا با مزایای شگفت‌ انگیز سرم لایه بردار لاکتیک اسید بیشتر آشنا شوید.

آنچه در این مقاله می خوانید:

• لاکتیک اسید چیست؟
• تاریخچه لاکتیک اسید
• فواید اسید لاکتیک برای پوست
• سایر خواص لاکتیک اسید
• محصولات لاکتیک اسید
• عوارض سرم اسید لاکتیک
• مدت زمان اثر گذاری و طرز استفاده از لاکتیک اسید به صورت ایمن
• سوالات متداول
• نتیجه گیری

زمان تقریبی مطالعه: 10 دقیقه

لاکتیک اسید چیست؟

لاکتیک اسید (Lactic Acid) یک ترکیب شیمیایی طبیعی از گروه آلفا هیدروکسی اسید ها است. این ماده به ‌طور طبیعی از تخمیر قندها و نشاسته‌ ها توسط باکتری ‌های خاص تولید شده و در مواد غذایی مانند ماست، دوغ و سبزیجات تخمیر شده یافت می‌ شود. همچنین، اسید لاکتیک به ‌صورت صنعتی از فرآیندهای زیستی یا شیمیایی برای استفاده در محصولات مراقبت از پوست، داروها و مواد غذایی نیز تولید می‌ شود.

 لاکتیک اسید می‌ تواند با تسریع تجدید سلول‌ های پوستی و لایه‌ برداری سطحی پوست، به بهبود بافت و روشن شدن آن کمک کند. لاکتیک اسید به دلیل داشتن این خواص، به یکی از محبوب‌ ترین ترکیبات در دنیای مراقبت از پوست تبدیل شده است.

تأثیر اسید لاکتیک بر سرعت تجدید اپیدرمی، به میزان pH و غلظت آن بستگی دارد؛ این اسید در حذف سلول‌ های مرده، روشن شدن لکه ‌های تیره، کاهش کدری و بهبود بافت پوست موثر است. 

برخلاف اسیدهای بتا-هیدروکسی (BHA) مانند سالیسیلیک اسید که به عمق منافذ نفوذ می ‌کند، لاکتیک اسید بیشتر در سطح پوست عمل کرده و با لایه‌ برداری ملایم، در کاهش خشکی و زبری پوست نقش موثری دارد. این اسید همچنین به دلیل خاصیت مرطوب‌کنندگی، به حفظ رطوبت طبیعی پوست کمک کرده و از خشکی آن جلوگیری می نماید. بر اساس تحقیقات علمی، استفاده منظم از لاکتیک اسید در کاهش خطوط ریز و چین و چروک‌ های سطحی پوست اثرگذار بوده و ظاهر پوست را بهبود می بخشد. 

تاریخچه لاکتیک اسید

در سال 1780، کارل ویلهلم شیله، شیمیدان سوئدی، برای اولین بار لاکتیک اسید را از شیر ترش جداسازی کرد و خواص اسیدی آن را شناسایی نمود. اگرچه در آن زمان کاربردهای زیبایی آن شناخته نشد، اما این کشف، پایه‌ ای برای مطالعات بعدی در مورد این ماده مفید شد. در قرن 20، پژوهشگران دریافتند که اسید لاکتیک می ‌تواند به لایه‌ برداری ملایم، آبرسانی و تحریک بازسازی سلول ‌های پوستی کمک کند. این یافته‌ ها منجر به استفاده گسترده از آن در دهه ‌های 70 و 80 میلادی برای درمان مشکلاتی مانند خشکی پوست، لکه ‌های تیره و چین و چروک شد. امروزه لاکتیک اسید به دلیل خواص چند منظوره‌ اش، یکی از پرکاربردترین مواد در محصولات مراقبت از پوست است.

جالب است بدانید که لاکتیک اسید می‌تواند از منابع طبیعی دیگری به غیر از تخمیر قند و نشاسته نیز تولید شود. در مطالعاتی نشان داده شده است که منابع زیستی مانند بیومس ‌های لیگنوسلولزی(ضایعات کشاورزی مثل سبوس برنج و ساقه گندم)، می‌توانند به عنوان ماده اولیه برای تولید لاکتیک اسید استفاده شوند. این مواد که شامل ترکیباتی مانند سلولز، همی ‌سلولز و لیگنین هستند، به کمک فرایندهای زیستی و استفاده از آنزیم ‌ها و میکروارگانیسم ‌های خاص، به اسید لاکتیک تبدیل می‌شوند. این منابع به دلیل اقتصادی بودن و سازگاری با محیط‌زیست، توجه بسیاری را در تحقیقات علمی و صنعتی به خود جلب کرده‌ اند.

فواید اسید لاکتیک برای پوست

لاکتیک اسید فواید گوناگونی دارد که آن را برای کاربردهای مختلف، به‌ ویژه در صنعت زیبایی و مراقبت از پوست، منحصر به‌ فرد می‌ کند. خواص اسید لاکتیک برای پوست را می‌توان به صورت زیر دسته ‌بندی‌ کرد:

- لایه‌برداری و تسریع تجدید سلولی

لاکتیک اسید به عنوان یک اسید آلفا هیدروکسی (AHA)، با شکستن پیوند سلول ‌های مرده پوست در اپیدرم، لایه ‌برداری ملایمی انجام داده و بازسازی سلولی را تسریع می بخشد. تحقیقات تأیید می‌کنند که این خاصیت برای انواع پوست مؤثر است. با این حال پوست ‌های چرب و مستعد آکنه ممکن است واکنش بهتری نسبت به این اسید نشان دهند.

- خواص آبرسانی و بهبود رطوبت پوست

اسید لاکتیک توانایی بالایی در حفظ رطوبت پوست دارد و به‌ عنوان یک مرطوب ‌کننده طبیعی عمل می‌ کند. این ویژگی به انعطاف ‌پذیری و لطافت پوست کمک می کند. غلظت ‌های پایین‌ تر این اسید برای پوست حساس ایمن است، هرچند ممکن است واکنش ‌های فردی متفاوت باشد.

- کاهش لکه‌ های پوستی و روشن‌ کنندگی

تحقیقات نشان داده ‌اند که لاکتیک اسید با تحریک بازسازی سلولی، تنظیم تولید و کاهش تجمع ملانین، می ‌تواند لکه ‌های پوستی را کاهش داده و رنگ پوست را یکنواخت کند. این خاصیت در درمان ملاسما و لک ‌های ناشی از التهاب، بررسی و تأیید شده است.

- خاصیت ضدپیری

اسید لاکتیک با تحریک تولید کلاژن باعث افزایش ضخامت و استحکام اپیدرم و درم شده و خاصیت کشسانی پوست را بهبود می ‌بخشد؛ بنابراین، استفاده منظم از این ماده در کاهش خطوط ریز و چین ‌و چروک ‌ها می تواند موثر عمل کند.

- تنظیم pH و لایه برداری ملایم ‌تر نسبت به سایر اسیدها

اسید لاکتیک خاصیت ضدباکتریایی ملایمی دارد و به آرامی و بدون ایجاد تحریک، پوست را لایه‌ برداری می ‌کند. به همین علت برای پوست ‌های حساس با آکنه خفیف، گزینه بهتری در مقایسه با سایر آلفا-هیدروکسی اسیدها مانند گلیکولیک اسید محسوب می شود. با این حال پیشنهاد می شود افرادی که پوست حساس و یا مشکلات خاص پوستی دارند، پیش از استفاده از این ماده با متخصصین پوست مشورت نمایند.

- درمان هیپرکراتوز و پسوریازیس

اسید لاکتیک با نرم کردن پوست ضخیم شده و کاهش خشکی و زبری، در کنترل و کاهش مشکلات پوستی مزمن مانند پسوریازیس و یا هیپتوکراتوز مؤثر است.

سایر خواص لاکتیک اسید

در برخی مقالات ذکر شده است که لاکتیک اسید برای مو نیز موثر بوده و استفاده می شود. در ادامه به خواص این ماده برای مو می پردازیم:

- آبرسان و ترمیم کننده موهای خشک و آسیب ‌دیده

لاکتیک اسید می تواند با تنظیم pH سطح مو، در حفظ رطوبت آن نقش موثری ایفا کند. این ماده با کاهش خشکی مو و بهبود موی آسیب دیده، لطافت بیشتری به آن‌ ها بخشیده و نقش مهمی در بهبود ظاهر و سلامت مو ایفا دارد.

- ضدشوره و کاهش دهنده التهاب پوست سر

در محصولات مراقبت از مو، لاکتیک اسید می‌تواند در کاهش شوره و بهبود سلامت پوست سر مفید واقع شود؛ زیرا به تنظیم تولید چربی و کاهش باکتری‌ های مضر کمک می‌کند.

محصولات لاکتیک اسید

اسید لاکتیک به شکل های مختلفی در محصولات مراقبتی فرموله می ‌شود که هر کدام برای کاربردهای خاصی طراحی شده‌ اند. کاربردهای گسترده و اثربخشی این اسید باعث شده است تا به یکی از ترکیبات اصلی در محصولات مدرن مراقبت از پوست تبدیل شود. در ادامه به انواع محصولات حاوی لاکتیک اسید می پردازیم:

- لوسیون‌ و کرم‌

اسید لاکتیک به طور معمول در لوسیون ‌ها و کرم ‌ها برای خاصیت لایه ‌برداری و مرطوب ‌کنندگی استفاده می ‌شود. این محصولات معمولاً دارای غلظت 5 تا 12 درصد هستند و برای درمان خشکی پوست، پوسته ‌پوسته شدن و چین و چروک ‌های خفیف به کار می ‌روند. 
 

- سرم‌ ها

سرم ‌اسید لاکتیک برای درمان ‌های هدفمندتر طراحی شده ‌اند. این محصولات معمولاً غلظت بالاتری دارند و برای کاهش لک ‌های پوستی، خطوط ریز و یکنواخت کردن رنگ پوست استفاده می ‌شوند. سرم ‌ها به دلیل نفوذ عمیق‌ تر به پوست، در بهبود بافت و روشن‌ کنندگی پوست بسیار مؤثر هستند.
 

- محلول ‌های لایه ‌بردار

اسید لاکتیک یکی از ترکیبات کلیدی در محصولات لایه‌ بردار شیمیایی است که غلظت آن‌ معمولا بیش از 15 درصد است. محلول های لایه بردار برای درمان حرفه ‌ای و تحت نظر متخصصان پوست جهت لایه ‌برداری عمیق، تحریک بازسازی سلولی، درمان لک‌ های شدید و یا آسیب ناشی از نور خورشید استفاده می‌ شوند و برای مصرف خانگی مناسب نیستند.

- پاک‌کننده‌ ها

پاک ‌کننده ‌های حاوی اسید لاکتیک که شامل شوینده‌، میسلار واتر، دستمال مرطوب و غیره می شوند، پوست را به آرامی لایه ‌برداری و هم ‌زمان تمیز می‌ کنند. این محصولات برای استفاده روزانه، به ‌ویژه برای پوست‌ های حساس مستعد آکنه، مناسب هستند.

- تونرها

تونرهای حاوی اسید لاکتیک برای لایه ‌برداری ملایم و تنظیم pH پوست طراحی شده‌ اند. این محصولات معمولاً پس از پاکسازی پوست استفاده می ‌شوند تا آن را برای اعمال محصولات بعدی مانند سرم ‌ها یا مرطوب ‌کننده‌ ها آماده کنند.

- ماسک‌ ها

ماسک‌ های حاوی اسید لاکتیک، دوز متمرکزی از این ماده را فراهم می‌ کنند تا پوست را لایه ‌برداری و آبرسانی کنند. این محصولات معمولاً برای مدت کوتاهی روی پوست باقی می‌ مانند و سپس شسته می ‌شوند و نتایج سریعی ارائه می ‌دهند.

عوارض سرم اسید لاکتیک

اگرچه لاکتیک اسید ماده ای موثر برای پوست و مو است و به طور گسترده در محصولات مراقبتی به کار می رود، اما استفاده از این ماده باید مدیریت شود. بسته به غلظت، حساسیت پوست و نحوه استفاده از لاکتیک اسید، ممکن است عوارضی ایجاد شود که با مدیریت نحوه مصرف از آن، می توان عوارض جانبی را به حداقل رساند. در ادامه عوارض احتمالی لاکتیک اسید مورد بررسی قرار می گیرد.

مصرف نادرست و یا غلظت بالا اسید لاکتیک، به ‌ویژه در افرادی که پوست حساسی دارند، می ‌تواند باعث سوزش، قرمزی و تحریک پوست شود. همچنین استفاده از این اسید، حساسیت پوست به اشعه UV را افزایش داده و ممکن است منجر به آفتاب ‌سوختگی یا آسیب ‌های بیشتر پوستی گردد؛ بنابراین دقت شود که در کنار استفاده از این ماده، از یک ضد آفتاب مناسب با پوست خود استفاده نمایید.

استفاده زیاد از اسید لاکتیک نیز سبب لایه ‌برداری بیش ‌از حد شده و سد دفاعی پوست را تضعیف میکند؛ در نتیجه مشکلات پوستی موجود تشدید شده و منجر به خشکی و التهاب می شود. اگرچه نادر است، اما در برخی افراد ممکن است به دلیل حساسیت به لاکتیک اسید، واکنش‌ های آلرژیک مانند تورم یا جوش ایجاد شود.

مدت زمان اثرگذاری و نحوه استفاده از لاکتیک اسید به صورت ایمن

مدت زمان اثرگذاری لاکتیک اسید بسته به نوع محصول، غلظت و هدف درمان، اثرات کوتاه ‌مدت (چند روز تا یک هفته) و بلند مدت (3 ماه یا بیشتر) دارد.

برای لایه ‌برداری و بهبود بافت پوست، اثرات بین چند روز تا یک هفته قابل مشاهده است، در حالی که کاهش خشکی یا روشن‌ تر شدن رنگ پوست معمولاً 2  الی 6 هفته زمان می‌ برد. بهبود چین ‌و چروک‌ های سطحی و لک ‌های تیره با استفاده مداوم به مدت 3 الی 6 ماه نیاز دارد. محصولاتی مانند ماسک ‌ها اثرات سریعی روی صافی و شفافیت پوست می گذارند اما برای نتایج بهتر، مصرف منظم ضروری است.

بهتر است افرادی که تازه شروع به استفاده از لاکتیک اسید می کنند و یا پوست حساسی دارند، محصولات با غلظت های پایین ‌تر این ماده (5 تا 10 درصد) را مصرف نمایند. همواره استفاده از ضد آفتاب در کنار محصولات حاوی لاکتیک اسید برای جلوگیری از آسیب ‌های احتمالی ناشی از اشعه هایUV  توصیه می شود.

همچنین تعداد دفعات استفاده از محصولات لاکتیک اسید را محدود و از مصرف همزمان این اسید با مواد فعال دیگر مانند رتینوئیدها یا اسید های دیگر خودداری کنید.

سوالات متداول

1- اسید لاکتیک چیست و چه فوایدی برای پوست دارد؟

اسید لاکتیک یک اسید آلفا-هیدروکسی (AHA) است که از لبنیات یا منابع گیاهی به دست می ‌آید. این اسید سلول ‌های مرده پوست را از بین می ‌برد، تجدید سلولی را افزایش می ‌دهد و بافت پوست را بهبود می ‌بخشد. همچنین، خاصیت آبرسانی داشته و به حفظ رطوبت طبیعی پوست کمک می‌ کند.

2- چگونه باید لاکتیک اسید را به روتین مراقبت پوستی اضافه کنم؟

برای شروع، از محصولات با غلظت پایین اسید لاکتیک (حدود 5%)، یک یا دو بار در هفته و ترجیحا شب‌ ها استفاده کنید. به تدریج تعداد دفعات استفاده را افزایش دهید تا پوست به آن عادت کند. استفاده از یک مرطوب‌ کننده و ضد آفتاب مناسب در طول روز ضروری است؛ زیرا اسید های آلفا هیدروکسی، حساسیت پوست به نور خورشید را افزایش می‌ دهند.

3- آیا لاکتیک اسید برای پوست ‌های حساس مناسب است؟

بله، اسید لاکتیک یکی از ملایم ‌ترین اسیدهای آلفا هیدروکسی محسوب شده و اغلب برای پوست ‌های حساس مناسب است. با این حال، بهتر است از غلظت های پایین شروع کرده و قبل از استفاده روی تمام صورت، ابتدا روی یک قسمت کوچک از پوست تست شود.

4- تفاوت اسید لاکتیک با سایر اسیدها مانند گلیکولیک اسید یا سالیسیلیک اسید چیست؟

اسید لاکتیک و اسید گلیکولیک هر دو از خانواده اسیدهای آلفا هیدروکسی هستند، اما لاکتیک اسید بصورت ملایم ‌تری عمل می کند. این اسید همچنین خاصیت آبرسانی دارد. این ویژگی ها، لاکتیک اسید را برای پوست ‌های حساس یا مصرف کنندگان جدید این ماده، مناسب ‌تر می سازد. سالیسیلیک اسید از خانواده بتا هیروکسی اسید، برای پوست ‌های چرب و مستعد آکنه مناسب ‌تر است؛ زیرا به عمق منافذ نفوذ کرده و چربی اضافی را حل می ‌کند.

5- آیا می‌توان اسید لاکتیک را با سایر مواد فعال مانند رتینول یا ویتامین C استفاده کرد؟

ترکیب اسید لاکتیک با رتینول یا ویتامین C می‌تواند خطر تحریک پوست را افزایش دهد. بهتر است آن‌ ها را در زمان‌ های مختلف (مثلاً شب ها از لاکتیک اسید و صبح ها از ویتامین C و یا یک روز در میان) استفاده کنید. همیشه واکنش پوست را بررسی کرده و در صورت عدم اطمینان، با یک متخصص پوست مشورت نمایید.

نتیجه گیری

لاکتیک اسید، از ترکیبات موثر خانواده آلفا هیدروکسی اسیدها (AHA)، به دلیل خواص منحصر به ‌فرد خود در لایه‌ برداری، آبرسانی و روشن‌ کنندگی پوست، جایگاه ویژه ‌ای در محصولات مراقبت از پوست دارد. این ماده با حذف سلول‌ های مرده پوست و تسریع بازسازی سلولی، به بهبود بافت پوست، کاهش لکه‌ های تیره و ایجاد پوستی صاف و درخشان کمک می ‌کند. تأثیر ملایم سرم لاکتیک اسید بر سطح پوست، به ‌ویژه برای پوست ‌های حساس، باعث می ‌شود که یکی از انتخاب ‌های محبوب در میان ترکیبات لایه ‌بردار باشد.

اسید لاکتیک همچنین در حفظ تعادل طبیعی رظوبت پوست تاثیر گذار است. این ماده با خاصیت مرطوب ‌کنندگی خود، از خشکی پوست جلوگیری کرده و به کاهش خطوط ریز و چین و چروک ‌های سطحی کمک می ‌کند. تحقیقات نشان می ‌دهند که استفاده منظم از لاکتیک اسید می ‌تواند به افزایش کلاژن‌ سازی و استحکام پوست نیز منجر شود. با این حال توصیه می ‌شود قبل از استفاده از محصولات حاوی لاکتیک اسید، به ‌ویژه برای پوست‌ های حساس، با متخصصین پوست مشورت نموده تا بهترین انتخاب جهت مراقبت و حفظ سلامت پوستتان را داشته باشید.

برای خرید سرم لاکتیک اسید با اطمینان از اصالت و کیفیت آن‌ ها، می ‌توانید به داروخانه آنلاین داروکده مراجعه کنید. داروکده اصالت محصولات خود را تضمین کرده و با ارسال سریع، امکان خرید آسان و مطمئن را برای خریداران در سراسر نقاط کشور فراهم می‌ کند.