سندروم روده تحریک پذیر چیست؟

بسیاری از افراد حتی برای دوره ای کوتاه مشکلات گوارشی را تجربه کرده اند. اما سندروم روده تحریک پذیر نسبت به سایر مشکلات گوارشی به نظر متفاوت می رسد. چیزی که این مشکل را متفاوت می کند درد شکم، اسهال و یبوست است که عود کننده می باشد. اما معمولا پس از بررسی های بالینی و تشخیصی هیچ علامتی از هر گونه زخم و یا ضایعه ای در دستگاه گوارش دیده نمی شود. لازم به ذکر است این عارضه ارتباطی با خطر ابتلا به سرطان روده ندارد. 

علائم سندروم روده تحریک پذیر 
علامت عمده سندروم روده تحریک پذیر یا IBS درد شکم به همراه تغییرات دفعی است که شامل اسهال و یبوست است. فرد مبتلا به این سندروم ممکن است دچار انقباض در روده ها شود و یا برعکس احساس کند که حرکات روده وی کافی نیستند. بسیاری از افراد مبتلا به این سندروم احساس نفخ می کنند و شکم برآمده ای دارند. دردهای شکم پی در پی و اجبار به استفاده از دستشویی زندگی عادی روزمره را برای این افراد سخت می کند. این علائم در خانم ها در دوران پریود بسیار شایع هستند. 

بیشتر بخوانید: راه های کنترل اسهال

علت سندروم روده تحریک پذیر
هنوز علت قطعی این سندروم مشخص نشده است. اما یکی از فرضیه ها در این زمینه اختلال در ارتباط بین سیگنال های مغزی و روده است. این اختلال در ارتباط ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در عضلات روده شده و در نتیجه انقباض روده ها، درد و تغییر در سرعت دفع ایجاد شود. دلیل احتمالی دیگر این است که اعصاب روده ها نسبت به برخی عوامل مانند استرس و بعضی از غذاها حساسیت بالایی دارند و به راحتی تحریک می شوند. 

چه کسانی به سندروم روده تحریک پذیر مبتلا می شوند؟
هر کسی ممکن است به این سندروم مبتلا شود اما این مشکل در زنان دو برابر بیشتر از مردان دیده می شود. این مشکل در افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر دارند بیشتر دیده می شود. علائم این سندروم معمولا قبل از سن 35 سالگی آغاز می شود. ابتلای افراد بالای 50 سال برای اولین بار به این سندروم بسیار نا شایع است. بهتر است بدون هرگونه خجالت تمامی علائم و مشکلات خود را با پزشک در میان بگذارید. پزشک در اولین گام برای شما درخواست آزمایشاتی می کند تا سایر دلایل این مشکلات را رد کند. 

سندروم روده تحریک پذیر چه اثری بر زندگی روزمره فرد مبتلا می گذارد؟ 
این مشکل ممکن است در فرد مبتلا باعث احساس نگرانی شود مانند نگرانی در مورد رسیدن به موقع به دستشویی و یا نگرانی از شروع علائم در اوقاتی مانند زمانی که در مسیر رفت و آمد به محل کار هستید و یا شرایط و مکان هایی که ترک آن ها دشوار است مانند جلسات کاری. بهتر است اگر علائم بیماری شما شدید است به محض ورود به اماکن عمومی سعی کنید که محل سرویس بهداشتی را شناسایی کنید. افرادی که مبتلا به نوع شدید این سندروم هستند معمولا از پارک رفتن، سینما رفتن و یا هر گونه فعالیت اجتماعی خارج از منزل اجتناب می کنند و این موضوع به شدت بر زندگی روزمره آنها تاثیرگذار است. 

نقش استرس در IBS 
همه افراد ممکن است دچار احساس نگرانی شوند مثلا موقع امتحان، سخنرانی و یا اوقاتی که تحت فشار روحی هستند. اما علائم بیماری در افراد مبتلا به این سندروم در مواجهه با استرس تشدید می شود. بنابراین تمرینات مبارزه با استرس و کنترل آن در این افراد بسیار لازم و ضروری است. افراد مبتلا به این بیماری بهتر است در این زمینه از یک مشاور کمک بگیرند تا روش های قرار گرفتن در موقعیت های استرس زا را به خوبی یاد بگیرند. 

عوامل تشدید بیماری 
اگر دچار IBS هستید قدم اول برای کنترل این سندروم آگاهی از عوامل تشدید کننده این بیماری در شخص شماست. علاوه بر استرس سایر عوامل تشدید این بیماری شامل خوردن برخی از غذاها، تغییرات هورمونی و استفاده از برخی داروها می باشد. لازم است بدانید غذاهایی که باعث تشدید علائم سندروم می شوند در افراد مختلف متفاوت هستند و در واقع یک لیست مشخص از غذاهای تشدید کننده بیماری وجود ندارد. بنابراین بهتر است نام هر غذایی که باعث تشدید علائم سندروم در شما می گردد در جایی یادداشت کنید تا لیستی از غذاهای مشکل زا برای شخص خودتان داشته باشید. 

آیا لازم است رژیم غذایی خود را تغییر دهید؟
طرح درمان بستگی به علائم اختصاصی فرد مبتلا و همچنین عوامل تشدید کننده مشکل دارد، اما اغلب افراد معمولا درمان را با تغییر الگوی غذایی آغاز می کنند. خوردن غذا در وعده های کم حجم تر و همچنین خوردن غذاهای کم چرب مفید است. اگر IBS باعث یبوست در فرد شده مصرف فیبر و سبزیجات مفید است. بهتر است از مصرف الکل، کافئین و همچنین غذاهایی که باعث نفخ شکم می شود مانند حبوبات، کلم بروکلی، گل کلم خودداری شود. گاهی اوقات لاکتوز موجود در لبنیات اوضاع فرد را بدتر می کند در چنین شرایطی بهتر است از لبنیات فاقد لاکتوز استفاده گردد. 

آیا پروبیوتیک ها مفید هستند؟ 
پروبیوتیک ها در واقع باکتری های مفیدی هستند که در روده زندگی می کنند. انواع مختلفی از پروبیوتیک ها وجود دارند که شناخته شده ترین و بهترین آنها نوعی است که در ماست یافت می شود. شواهد بیانگر این است که مصرف پروبیوتیک ها کمک زیادی در کنترل علائم IBS می کند. 

سندروم روده تحریک پذیر و ورزش
حتی اگر متوجه اثرات ورزش در کنترل و جلوگیری از عود بیماری نشدید مطمئن باشید که ورزش برای کنترل این مشکل بسیار مفید است. فعالیت های ورزشی می توانند به هضم غذا، کاهش استرس و بهبود حال روحی شما کمک کند. بهتر است با فعالینت های ورزشی سبک آغاز کنید و به مرور زمان این فعالیت ها را بیشتر کنید البته بهتر است قبل از شروع تمرینات از دستشویی استفاده کنید. 

داروهای موثر در اسهال ناشی از سندروم روده تحریک پذیر 
اگر یکی از علائم این سندروم در شما اسهال است خیالتان راحت باشد زیرا علاوه بر موارد ذکر شده داروهای زیادی برای رفع این مشکل وجود دارند. برخی از این داروها باعث کند شدن حرکات روده می شود و از این طریق به بیمار کمک می کند. مکانیسم اثر این داروها با یکدیگر متفاوت است. اغلب این داروها باید با تجویز پزشک مصرف شوند به خصوص چنانکه برای طولانی مدت استفاده شوند. 

داروهای موثر در یبوست ناشی از سندروم روده تحریک پذیر
داروهای رفع یبوست انواع مختلفی دارند برخی از آنها بدون نیاز به نسخه پزشک قابل تهیه هستند مانند داروهایی که پایه گیاهی دارند و در داروخانه ها موجود می باشند برای تهیه آنها با داروساز مشورت کنید. برخی از این داروها باعث نرم شدن مدفوع شده و دفع را راحت تر می کنند. 

داروهای ضدافسردگی و ضد اسپاسم در سندروم روده تحریک پذیر
اگر پزشک برای حل مشکل شما داروهای ضدافسردگی تجویز کرده بدین معنا نیست که علت بیماری شما صرفا مشکلات روحی و روانی است. داروهای ضد افسردگی بر روی پیام های شیمیایی در دستگاه گوارش تاثیر گذاشته و باعث از بین رفتن درد و اسپاسم می شوند. اگر دردهای کرامپی شکم یا همان دردهای انقباضی اصلی ترین علامت در IBS باشد استفاده از داروهای ضداسپاسم هم موثر است. اغلب داروها عوارض جانبی خاص خود را دارند بنابراین برای انتخاب بهترین راه حل و دارو حتما با پزشک مشورت کنید.

آیا مصرف داروهای گیاهی حاوی نعنا موثر است؟
اگر به دنبال یک درمان طبیعی هستید استفاده از عرق نعنا گزینه خوبی است. برخی مطالعات بیانگر این است که نعنا و داروهای گیاهی حاوی آن بر کاهش علائم ناشی از IBS تاثیر مثبت می گذارد. داروهای گیاهی حاوی نعنا در داروخانه ها موجود است برای انتخاب بهترین آنها بر حسب مشکلتان از داروساز کمک بگیرید. 

روان درمانی
اگر مبتلا به سندروم روده تحریک پذیر هستید و این سندروم باعث اجتناب شما از برخی فعالیت های اجتماعی گردیده بهتر است حداقل چند جلسه به یک مشاور مراجعه کنید. مشاور به شما کمک می کند که بر استرس خود غلبه کنید و راه هایی را برای مدیریت وضعیت موجود به شما آموزش می دهد. 

هیپنوتیزم 
یک متخصص در زمینه هیپنوتیزم می تواند در زمینه یادگیری این تکنیک به شما کمک کند و به شما یاد دهد چگونه ماهیچه های روده را ریلکس کنید. این کار باعث کاهش علائم IBS می گردد. البته تحقیقات در این زمینه تکمیل نشده و ادامه دارد. 

تکنیک های مدیتیشن 
استفاده از تکنیک های مدیتیشن، تمرینات تنفس عمیق و یا سایر تکنیک های ریلکسیشن موثر هستند. البته هنوز تحقیقات کافی در این زمینه صورت نگرفته اما اگر این تکنیک ها باعث مدیریت استرس در شما شود انجام آنها می تواند سودمند باشد. با کمک این تکنیک ها شما قادرید تا حدی انقباض عضلات روده را کنترل کنید. 

پیش آگهی سندروم روده تحریک پذیر در دراز مدت
سندروم روده تحریک پذیر یک مشکل مزمن است. علائم این سندروم ممکن است برای مدتی فروکش کرده و دوباره عود کند. بهتر است لیستی از غذاها و مواردی داشته باشید که باعث شروع و عود علائم در شما می شود. علائم این سندروم به مرور زمان افزایش نمی یابد و اینطور نیست که علائم با گذشت زمان تشدید شود. سندروم روده تحریک پذیر تهدیدی برای سلامت شما نمی باشد و باعث ایجاد بیماری های مشکل آفرین مانند سرطان روده نمی شود. به طور کلی این سندروم پیش آگهی خوبی دارد و فقط نیازمند کنترل علائم است.