مهمترین دلایل کم شنوایی و ناشنوایی

امواج صدا از طریق گوش خارجی وارد گوش شده و به کانال گوش می رسد. این امواج باعث ارتعاش پرده گوش و استخوان های کوچکی مثل استخوان چکشی، استخوان سندانی و استخوان رکابی در گوش میانی می شوند. سپس این لرزش ها به کمک مایع موجود در حلزون گوش که در آن مژک های ریز و میکروسکوپی وجود دارند و به وسیله عصب شنوایی به مغز رسیده و فرد متوجه صدا می شود. اگر هر کدام از این بخش ها آسیب ببینند و یا هر بخشی از این مجاری مسدود شوند منجر به ناشنوایی و یا کم شنوایی می شوند.
دلایل متعددی برای کاهش شنوایی در افراد وجود دارد که به برخی از شایع ترین آنها اشاره می کنیم.

آلودگی صوتی محیط کار
قرار گرفتن در معرض صداهای بلند به صورت مداوم و برای طولانی مدت باعث از دست دادن شنوایی خواهد شد. شغل برخی از افراد طوری است که مدت زمان زیادی از شبانه روز را در معرض صداهای بلند هستند مثل افرادی که با برخی ماشین آلات کار می کنند. در ایالات متحده آمریکا حدودا 30 میلیون نفر دارای شغلی هستند که دارای آلودگی صوتی می باشد. افرادی که هنگام کار در معرض صداهای بلند می باشند باید حتما از گوش گیر استفاده کنند.

ضربه و تغییر فشار
ضربه و صدمه شدید به ناحیه سر می تواند باعث جابجایی استخوان های ریز درون گوش و یا حتی صدمه به عصب شنوایی در فرد شود و حتی می تواند منجر به از دست دادن همیشگی شنوایی شود. به علاوه تغییرات ناگهانی فشار  (مثل تغییرات فشار به دلیل پرواز با هواپیما و یا غواصی زیر آب) نیز می تواند باعث آسیب به پرده گوش، گوش میانی و یا حتی گوش داخلی شده و منجر به ناشنوایی و یا کم شنوایی شود. البته فشار به پرده گوش معمولا طی چند هفته بهبود می یابد اما در موارد شدید مثلا هنگامی که گوش داخلی آسیب دیده ممکن است فرد نیاز به جراحی داشته باشد. لازم به ذکر است که استفاده از گوش پاک کن و یا هر وسیله دیگری برای تمیز کردن گوش می تواند خطرناک بوده و منجر به آسیب به پرده گوش گردد.

داروها
از عوارض جانبی برخی از داروها می توان به کاهش شنوایی اشاره کرد. از میان داروهایی که این عوارض را دارند می توان به آنتی بیوتیک ها و برخی داروهای ضد سرطان اشاره کرد. معمولا هنگام استفاده طولانی مدت از این داروها پزشک در فواصل منظم بیمار را برای شنوایی سنجی ارجاع می دهد. مصرف مداوم آسپرین، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن و استامینوفن باعث افزایش خطر ناشنوایی می شوند.
در برخی موارد اختلالات شنوایی بر اثر مصرف دارو پس از قطع دارو از بین رفته و شنوایی فرد بهبود می یابد ولی در برخی موارد دیگر این مشکل می تواند دائمی و برگشت ناپذیر باشد. بنابراین در صورت اشکال شنوایی در اثر مصرف دارو لازم است این مشکل را با پزشک مطرح کنید.

بیماری های مزمن
برخی از بیماری های مزمن که مستقیما به گوش ارتباطی ندارند می توانند باعث مشکلات شنوایی شوند. برخی از بیماری ها با ایجاد اختلال در جریان خون گوش داخلی و یا بخشی از مغز که مسئول شنوایی است باعث ایجاد کم شنوایی یا ناشنوایی می شوند. این حالت در بیماری هایی مثل بیماری های قلبی، سکته مغزی، فشار خون بالا و دیابت مشاهده می شود. بیماری های خود ایمنی مثل آرتریت روماتوئید هم می توانند باعث اختلالات شنوایی شوند.

تومورها و توده ها
توده های غیر سرطانی مثل استئوما و پولیپ های خوش خیم ممکن است باعث انسداد مجاری شنوایی و در نتیجه ناشنوای شوند. اغلب اوقات انجام جراحی برداشت توده به بازگشت شنوایی منجر می شود. یکی از تومورهای گوش داخلی با نام Acoustic neuroma در شنوایی و تعادل فرد مشکل ایجاد می کند. علائم این تومور شامل مشکلات تعادلی، کرختی صورت و وز وز گوش می باشد. گاهی اوقات این تومورها به درمان پاسخ داده و پس از درمان شنوایی فرد بهتر می شود.

صدای انفجار

حدودا 17 درصد از افراد بالغ در آمریکا دچار درجاتی از مشکلات شنوایی می باشند. گاهی اوقات مشکلات شنوایی به دلیل صداهای ناگهانی و بلند ایجاد می شوند. صدای ترقه، تیراندازی و یا سایر انفجارها باعث ایجاد امواج قدرتمند صدا می گردد. این صداها می توانند باعث آسیب به پرده گوش و یا حتی گوش میانی شوند. مشکل شنوایی بلافاصله پس از صدای انفجار ایجاد شده و گاهی اوقات ممکن است باعث صدمه دائمی به گوش و ناشنوایی شود.

صداهای بلند
شاید شما هم صدای زنگ زدن و سوت کشیدن گوش خود را پس از رفتن به یک کنسرت راک تجربه کرده باشید. فرکانس صدای اندازه گیری شده در یک کنسرت راک حدود 110 دسی بل می باشد که قرار گرفتن در معرض این فرکانس صدا برای مدت 15 دقیقه می تواند باعث آسیب به شنوایی شود. حتی  قرار گرفتن در معرض فرکانس صدای بالای 85 دسی بل برای مدت بیش از چندین دقیقه نیز برای شنوایی مضر می باشد. صدای زنگ و سوت کشیدن گوش پس از قرار گرفتن در معرض صدای بلند می تواند برای ساعت ها، روزها و حتی هفته ها ادامه داشته باشد.

استفاده از هدفون
آیا دیگران هم می توانند صدای موزیکی که از هدفون شما پخش می شود را بشنوند؟ اگر اینطور است لازم است که به سرعت درجه صدای وسیله پخش موزیک را کم کنید. زیرا مسلما این درجه از صدا به شنوایی شما آسیب می زند. استفاده بیش از اندازه از هدفون می تواند منجر به اختلالات موقتی یا دائمی به شنوایی شود. هر چقدر صدای هدفون بیشتر باشد و هر چقدر زمان بیشتری از آن استفاده کنید آسیب بیشتری به شنوایی شما می رسد. بنابراین سعی کنید زمان استفاده از هدفون را محدود کرده و با درجه صدای کم به آن گوش دهید.

جرم گوش
جرم گوش ماده ای است که باعث حفاظت مجرای گوش از آلودگی، باکتری ها و گرد و غبار هوا می شود. اما اگر همین جرم گوش بیش از اندازه باشد و سفت و سخت شود می تواند باعث بسته شدن مجرای گوش شده و به کاهش شنوایی منجر شود. اگر فکر می کنید که جرم گوش شما زیاد است و یا گوشتان دارای جرم سخت می باشد نباید از گوش پاک کن و یا هر وسیله دیگری برای بیرون آوردن آن استفاده کنید زیرا با این کار ممکن است به گوش خود آسیب بزنید. به جای اینکار به پزشک مراجعه کنید مسلما پزشک به راحتی و با استفاده از تجهیزات ایمن این کار را انجام می دهد.

بیماری های دوران کودکی
برخی از بیماری های دوران کودکی می تواند باعث از دست دادن شنوایی حتی به صورت موقت شود. عفونت گوش می تواند باعث شود که گوش میانی با مایع پر شده و سبب کم شنوایی کودک شود که البته پس از بهبودی کودک این مایع از بین رفته و شنوایی به حالت طبیعی بر می گردد. برخی دیگر از عفونت ها ممکن است در گوش میانی و حتی گوش داخلی رخ داده و سبب کاهش شنوایی شوند. بیماری های شناخته شده ای که می توانند بر شنوایی کودک تاثیر بگذارند عبارتند از: آبله مرغان، آنفولانزا، سرخک، مننژیت و اوریون. خوشبختانه برخی از این بیماری ها دارای واکسن هستند و والدین می توانند با تزریق به موقع این واکسن ها از ابتلا کودک به مشکل شنوایی پیشگیری کنند.

درباره عفونت گوش بخوانید.

ناشنوایی مادرزادی
برخی کودکان هنگام تولد ناشنوا هستند به این حالت ناشنوایی مادرزادی اطلاق می گردد. با وجود اینکه ناشنوایی مادرزادی می تواند مشکل ارثی باشد اما گاهی اوقات ممکن است به دلیل دیابت بارداری و یا عفونت های مادر هنگام بارداری نیز ایجاد شود. ناشنوایی مادرزادی می تواند به دلیل صدمات هنگام زایمان و یا نرسیدن اکسیژن کافی به نوزاد هنگام تولد اتفاق بیافتد. یرقان نوزادی نیز می تواند منجر به ناشنوایی نوزادی گردد.

افزایش سن
قدرت شنوایی با افزایش سن کاهش می یابد. حتی اگر فرد در سراسر عمر مراقب سیستم شنوایی خود باشد باز هم این اتفاق می افتد. معمولا کاهش شنوایی ناشی از افزایش سن به دلیل تخریب و از بین رفتن پیشرونده سلول های مویی گوش داخلی به وجود می آید. با وجود اینکه هیچ راه پیشگیری کننده از کم شنوایی ناشی از افزایش سن وجود ندارد اما خوشبختانه روش های گوناگونی برای جبران این کم شنوایی وجود دارد. یک فرد متخصص در زمینه شنوایی سنجی می تواند بهترین راهکار برای جبران کم شنوایی در افراد مسن را به آنها ارائه دهد.