معجزه مصرف آهن

یک ملاقات دوستانه: چند ماه پیش یکی از دوستانم را به طور اتفاقی در یک مرکز خرید ملاقات کردم، از دیدن او خیلی خوشحال شدم و چون مدت طولانی بود که یکدیگر را ندیده بودیم تصمیم گرفتیم برای صرف ناهار به رستوران برویم تا بتوانیم بیشتر با هم حرف بزنیم. هنوز مدت زیادی از ملاقاتمان نگذشته بود که متوجه تغییرات زیادی در او شدم رنگ پریده و مضطرب به نظر می رسید، با اینکه همیشه خیلی به آراستگی و وضعیت ظاهری خود اهمیت می داد اما نامرتب به نظر می آمد. وقتی شروع به صحبت درباره خودش کرد، گفت مدتی است خیلی زود خسته می شه، اغلب سردرد یا سرگیجه داره، دچار ریزش مو شده، گاهی دست و پایش سوزن سوزن می شه، برای حل مشکلات به پزشک مراجعه کرده و پزشک پس از انجام آزمایش و معاینه، به او اعلام کرده دچار آنمی فقر آهن یا همان کم خونی ناشی از کمبود آهن شده. پزشک علاوه بر چندین توصیه غذایی قرص آهن تجویز کرده بود و دوست من هم از 4 روز پیش مصرف مکمل آهن را شروع کرده بود.
هفته گذشته در حالی که چند ماه از ملاقاتمان می گذشت با دوستم تماس گرفتم بر خلاف دفعه قبل که او را دیده بودم حالش خیلی خوب بود و صدایش سرشار از انرژی بود، برای من تعریف کرد که بعد از مصرف مکمل آهن اکثر مشکلاتش برطرف شده و از معجزه مصرف آهن صحبت می کرد و اینکه فکر نمی کرده با مصرف مکمل آهن شاهد این همه تحولات مثبت در سلامت خود باشد. 

آهن چیست؟ 
آهن یک ماده معدنی بسیار مهم و حیاتی برای بدن می باشد. آهن یکی از بخش های ضروری هموگلوبین خون است، بدون آهن بدن انسان قادر نیست گلبول های قرمز سالم بسازد تا اکسیژن کافی به تمام نقاط بدن برسد. کمبود آهن باعث ایجاد نوعی کم خونی می شود. 

مواد غذایی غنی از آهن کدامند؟
برخی از مواد غذایی از میزان آهن بالایی برخوردار هستند مانند جگر، گوشت قرمز، زرده تخم مرغ. سبزیجاتی مثل اسفناج. حبوباتی مثل عدس و نخود سبز. دانه های روغنی مثل کنجد و بعضی از میوه های خشک مخصوصا برگه زرد آلو.

چه عواملی باعث افزایش یا کاهش جذب آهن می شوند؟
بعضی از مواد غذایی اگر همراه با غذاهای حاوی آهن مصرف شوند میزان جذب آهن را بالا می برند و تاثیر بالایی در افزایش جذب آهن موجود در غذا دارند. یکی از مهمترین آنها ویتامین ث می باشد که در مرکباتی نظیر پرتقال، لیمو شیرین و لیمو ترش به وفور یافت می شود. بنابراین پزشکان توصیه می کنند برای جذب بهتر آهن، پس از مصرف غذاهای غنی از آهن، از مواد غذایی مانند پرتقال، گریپ فروت، توت فرنگی، فلفل سبز، گوجه فرنگی و لیمو ترش استفاده شود. اما بعضی دیگر از مواد غذایی باعث کاهش جذب آهن می شوند. تحقیقات نشان داده است که مصرف چای بلافاصله پس از صرف غذا میزان جذب آهن غذا را تا 50 درصد کاهش می دهد و یکی از عادات بد غذاییست که بهتر است ترک شود. 

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره آهن

علائم کمبود آهن بدن چیست؟
- رنگ پریدگی چهره، داخل لب، لثه و پلک ها 
- احساس خستگی مفرط 
- تپش قلب 
- کمبود نفس 
- سردرد 
- سرگیجه 
- ریزش مو 
- اضطراب 
- هوس خوردن موادی مانند خاک و یخ 
- سندروم پای بی قرار البته لازم به ذکر است که شدت وضعف این علائم بستگی به میزان کمبود آهن دارد.

 

برای درمان کمبود آهن چکار کنیم؟
اولین گام برای درمان کمبود آهن مراجعه به پزشک است. پزشک با توجه به نتیجه آزمایشات بیمار و پس از بررسی های لازم مانند وجود یا عدم وجود بیماری های زمینه ای موثر در کمبود آهن و با در نظر گرفتن ذخیره آهن موجود در بدن بیمار، مقدار آهن دریافتی بیمار را تعیین می کند. نکته مهم دیگر اصلاح تغذیه است یعنی اینکه بدانیم مواد غذایی حاوی آهن کدامند و چه موادی باعث افزایش یا کاهش جذب آهن می شوند. گام بعدی استفاده از مکمل های آهن است، خوشبختانه امروزه مکمل های آهن در انواع مختلف مانند قرص، کپسول، شربت، قطره و غیره در داروخانه ها یافت می شوند. هم اکنون قرص های آهن مخصوص کسانی که از ناراحتی های گوارشی رنج می برند و با مصرف قرص آهن دچار مشکل می شوند در داروخانه ها موجود است، و چنانچه فرد با مصرف آهن دچار مشکلات گوارشی از قبیل معده درد و حالت تهوع می شود، به راحتی می تواند از این نوع مکمل ها استفاده کند تا بدون ایجاد ناراحتی گوارشی آهن کافی به بدن او برسد.

آیا باید به کودک خود قطره آهن بدهیم؟
ذخیره آهن بدن شیرخواران معمولا تا سن 6 ماهگی به پایان می رسد، بنابراین پزشکان برای کودکان از حدود 6 ماهگی (از 4 تا6 ماهگی) تا 2 سالگی قطره آهن تجویز می کنند. بعضی از والدین از دادن قطره آهن به فرزند خود اجتناب می کنند و با این کار صدمات جبران ناپذیری به کودک خود وارد می کنند. اغلب والدین از تغییر رنگ دندان های فرزند خود به دلیل استفاده از قطره آهن شکایت دارند، اما قطع قطره آهن مانند پاک کردن صورت مسئله است، تنها کافی است والدین سعی کنند هنگام دادن قطره آهن به کودک از تماس قطره با دندان های کودک جلوگیری شود و پس از مصرف قطره مقداری آب به کودک بدهند و چنانچه قطره با دندان ها تماس پیدا کرد با یک قطعه گاز مرطوب دندان های کودک را تمیز کنند.

مادران به یاد داشته باشند
نکته مهم در دادن قطره آهن به کودک این است که به منظور تاثیر مناسب قطره آهن، سعی کنید یک ساعت قبل و یک ساعت بعد از قطره آهن به کودک شیر ندهید زیرا کلسیم مو جود در شیر باعث کاهش جذب آهن می شود. 

چند نکته کلیدی
1) فقر آهن در خانم ها نسبت به آقایان شایع تر است (به دلیل مسائل هورمونی، بارداری، زایمان و غیره). 
2) کودکان باید از حدود 4 ماهگی تا 2 سالگی حتما قطره آهن مصرف کنند. 
3) چنانچه از مکمل های کلسیم استفاده می کنید بین زمان مصرف کلسیم وآهن فاصله بگذارید تا جذب آهن بهتر صورت پذیرد. 
4) برای جذب بهتر آهن می توانید پس از مصرف مکمل آهن از مواد غذایی دارای ویتامین ث بالا (مانند مرکبات) استفاده کنید. 
5) مصرف زیاده از حد آهن می تواند باعث ایجاد مشکلاتی شود. پس سعی کنید در هیچ زمینه ای افراط نفرمایید.