عوارض مکمل امگا 3 را بشناسید

اسیدهای چرب امگا 3 که شامل EPA، DHA و ALA (آلفالینولنیک اسید) هستند، توسط بدن انسان ساخته نمی شوند و تأمین نیاز به این اسیدهای چرب، جهت بهره مندی از فواید آن ها، از طریق رژیم غذایی و مکمل یاری ممکن است.

اما بسیاری از افراد در مواجهه با مکمل های امگا 3 با سوالاتی همچون "عوارض امگا ۳ چیست؟" یا "آیا مصرف امگا 3 مضر است؟" رو به رو می شوند.

در این مقاله قصد داریم پس از اشاره ای کوتاه به کاربردهای امگا 3، به بررسی کلی عوارض امگا ۳ و به طور خاص عوارض امگا 3 برای پوست، فواید و مضرات قرص امگا ۳ برای کودکان، عوارض امگا ۳ برای مردان و فواید و عوارض امگا ۳ در بارداری بپردازیم.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• کاربرد قرص امگا ۳

• فواید قرص امگا 3 برای زنان

• عوارض امگا ۳ چیست؟

• عوارض امگا 3 برای پوست

• عوارض امگا 3 برای کودکان

• عوارض امگا ۳ در بارداری

• عوارض امگا 3 برای مردان

• عوارض امگا 3 6 9

مدت زمان تقریبی مطالعه: 8 دقیقه

کاربرد قرص امگا ۳

روغن ماهی حاوی اسیدهای چرب غیراشباع با باندهای چندگانه (PUFA) امگا3 دوکوزاهگزانوئیک اسید (DHA) و ایکوزاپنتانوئیک اسید (EPA) است. از جمله فواید امگا ۳، این اسید چرب ضروری، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سلامت سیستم قلبی عروقی

چندین مطالعه اثرات مفید اسیدهای چرب امگا 3 را در ارتباط با بیماری های قلبی-عروقی و مهار تجمع پلاکت ها نشان داده اند و بر این باورند که افرادی که امگا 3 مورد نیاز بدن خود را از طریق مکمل یاری و یا خوردن ماهی دو بار در هفته (240 گرم) تأمین می کنند، کمتر در معرض خطر ابتلا به بیماری ‌های قلبی هستند.

بر اساس این مطالعات مصرف مکمل امگا تری (EPA+DHA) به میزان 850 میلی گرم در روز در ترکیب با ویتامین E طبیعی به میزان 300 میلی گرم در روز یا مصرف ماهی و غذاهای دریایی حاوی امگا 3 در رژیم غذایی، می تواند به کاهش خطر سکته و نارسایی قلبی و ضربان قلب نامنظم کمک کند.

امگا سه از طریق کمک به کاهش سطح تری گلیسیرید، کاهش فشار خون، کاهش لخته شدن خون، کاهش مرگ و میر ناشی از ایسکمی میوکارد و ایست قلبی ناگهانی نقش خود را در جلوگیری از بیماری قلبی ایفا می کند.

• جلوگیری از بیماری عروق کرونر (CAD) 

اسیدهای چرب امگا 3 موجود در روغن ماهی، پیش ساز ایکوزانوئیدها از جمله پروستاگلاندین-3 و ترومبوکسان-3 هستند و می توانند از طریق کمک به مهار چسبندگی پلاکت ها، از گرفتگی عروق خونی جلوگیری کرده و موجب گشاد شدن رگ های خونی شوند. در نتیجه گردش خون بهبود یافته و ضربان غیرطبیعی کاهش می یابد.

• کاهش فشار خون

اسیدهای چرب omega 3 از طریق جلوگیری از گرفتگی عروق خونی و در نتیجه گشاد شدن رگ‌ های خونی و بهبود جریان خون به کاهش فشار خون کمک می کنند.

• تسکین آرتریت روماتوئید

آرتریت روماتوئید باعث تورم، سفتی، درد و کاهش عملکرد مفصل می شود. بر اساس برخی مطالعات پزشکی، مصرف اسیدهای چرب امگا 3 درکنار پیگیری درمان اصلی و همراه با داروهای آرتریت روماتوئید، می تواند در کمک به بهبود علائم آرتریت روماتوئید اثربخش باشد.

• بهبود عملکرد سلول های مغزی و بیماری آلزایمر

اسیدهای چرب w3 موجود در قرص روغن ماهی به تغذیه سلول های مغز، بهبود حافظه و جلوگیری از زوال عقل یا بیماری آلزایمر کمک می کنند. اسید چرب DHA (دوکوزاهگزانوئیک اسید) با کاهش تشکیل پلاک ‌ها (فیبرها یا فیبریل‌ها) در مغز، که مسئول از دست دادن حافظه هستند، در ارتباط است.

• جلوگیری از دژنراسیون ماکولار

دژنراسیون ماکولا علت اصلی نابینایی است. طبق تحقیقات، افرادی که از رژیم غذایی سرشار از امگا 3 استفاده می کنند کمتر در معرض ابتلا به دژنراسیون ماکولا هستند. با این حال، به نظر نمی رسد که امگا 3 در بهبود علائم یا تأخیر کوری نقش داشته باشد.

• بهبود کنترل قند خون در دیابت

با توجه به بررسی های صورت گرفته، به نظر می رسد اسیدهای چرب EPA موجود در روغن ماهی می توانند به بهبود کنترل قند خون در دیابت نوع 2 کمک کنند.

• تسکین علائم میگرن

اسید چرب امگا 3 EPA ممکن است با اثر بر فرآیند تبدیل پروستاگلاندین ها و کاهش چسبندگی پلاکت ها در هنگام انقباض رگ های خونی در مغز، به کاهش علائم میگرن کمک کند. این اسیدچرب امگا 3 با مهار ترشح سروتونین نیز در ارتباط است.

• تسکین علائم آسم

اسیدهای چرب امگا 3 به کاهش ماده التهابی لکوترین، عامل اصلی علائم آسم کمک می کنند.

در صورت تمایل به کسب اطلاعات بیشتر پیرامون این اسید چرب غیر اشباع ضروری، مطالعه مقاله با عنوان "همه چیز در مورد خواص امگا 3" که در مجله علمی و سلامت محور داروکده منتشر شده است، می تواند مفید باشد و به شما پیشنهاد می شود.

فواید قرص امگا 3 برای زنان

علاوه بر فوایدی که در قسمت قبل اشاره شد، قرص امگا 3 در زنان، به علت وجود خواص ضد التهابی، می تواند به کاهش علائم مرتبط با عدم تعادل هورمونی مانند دردهای قاعدگی یا گرگرفتگی کمک کند.

علاوه بر این، تحقیقات نشان می دهد که استفاده از امگا 3 احتمالا از طریق کمک به بهبود حساسیت به انسولین نیز می تواند در زنان مبتلا به PCOS یا دیابت نوع 2 مفید باشد.

عوارض امگا ۳ چیست؟

علی رغم تمامی فوایدی که برای قرص امگا 3 ذکر شده است، این ترکیب ممکن است برخی عوارض جانبی نیز همراه داشته باشد. از مهم ترین عوارض امگا ۳ که معمولا در هنگام دریافت بیش از حد این اسید چرب رخ می دهند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• طعم ماهی یا تنفس ماهی

عوارض جانبی اسیدهای چرب امگا 3 بسته به منبع امگا 3 موجود در مکملی که مصرف می شود، می تواند متفاوت باشد. یکی از عوارض شایع مکمل های روغن ماهی، بو یا حتی طعم ماهی است. 

مکمل های امگا 3 گیاهی (با توجه منبع تأمین غیر ماهی) این عارضه را به همراه ندارند. امگا 3 گیاهی که به آن آلفالینولنیک اسید نیز گفته می شود، از منابعی از جمله دانه بزرک، شاهدانه و دانه چیا قابل تأمین است.

• اختلالات گوارشی

عوارض گوارشی همچون حالت تهوع، نفخ، آروغ زدن، ناراحتی معده و مدفوع شل ممکن است در صورت استفاده از دوزهای بالای قرص امگا3 دیده شوند.

• خونریزی غیر طبیعی

خونریزی غیرطبیعی همچون خونریزی بینی یا لثه می تواند یکی از عوارض قرص امگا تری باشد.

مطالعات صورت گرفته نشان دادند که کاهش لخته شدن خون در بزرگسالان سالمی که روزانه 640 میلی گرم روغن ماهی مصرف می کنند، می تواند یکی از عوارض جانبی احتمالی قرص امگا 3 باشد.

به طور کلی، محققان به این نتیجه رسیدند که تجویز دوزهای بالای امگا 3 توسط پزشک ممکن است برای افراد مبتلا به بیماری های قلبی اقدام مناسبی باشد و در افراد سالم توصیه نمی شود.

به دلیل احتمال خونریزی غیرطبیعی، افرادی که از داروهای رقیق کننده خون استفاده می کنند، نباید بدون مشورت با پزشک معالج، امگا 3 مصرف کنند.

• کاهش عملکرد سیستم ایمنی

امگا 3 دارای اثرات ضد التهابی چشمگیری است که می تواند به تعدیل عملکرد سیستم ایمنی کمک کند. اما ممکن است دوزهای بالای روغن ماهی، فعالیت سیستم ایمنی و توانایی بدن برای مبارزه با عفونت را کاهش دهد.

یک بررسی علمی منتشر شده نشان داد که مصرف مقادیر بیش از حد اسیدهای چرب امگا 3 می تواند منجر به پاسخ ایمنی ناکارآمد در برابر عفونت های ویروسی یا باکتریایی شود. این مورد از عوارض امگا ۳ به ویژه برای افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف و همچنین افراد مسن نگران کننده است.

• سمیت ویتامین A

یکی از عوارض احتمالی مکمل روغن ماهی، به ویژه روغن کبد ماهی، سمیت ویتامین A است. تنها یک قاشق غذاخوری روغن کبد ماهی حاوی حدود 270 درصد از نیاز روزانه اکثر افراد به ویتامین A است.

ویتامین A ویتامینی محلول در چربی است. مقادیر بیش از حد ویتامین A، در بدن (عمدتاً در کبد) ذخیره می شود و می تواند منجر به سمیت خطرناک شود.

مصرف مزمن ویتامین A اضافی می تواند با افزایش فشار داخل جمجمه، سرگیجه، حالت تهوع، سردرد، تحریک پوست، درد مفاصل و استخوان ها، کما و حتی مرگ در ارتباط باشد.

عوارض امگا 3 برای پوست

در رابطه با عوارض مکمل امگا تری که با پوست مرتبط است، می توان به بثورات پوستی، کهیر، خارش پوست و پوست قرمز، متورم، تاول دار یا پوسته پوسته شده اشاره کرد. این موارد از علائم واکنش های آلرژیک هستند و معمولا در کنار دیگر تظاهرات بالینی آلرژی بروز می یابند.

اما به طور کلی اسید چرب امگا 3 با توجه به اثرات ضد التهابی، در افرادی که حساسیت به این ترکیب ندارند و در صورت استفاده بر اساس دوز توصیه شده، به یکپارچگی و حفظ سلامت پوست کمک می کند.

در رابطه با امگا 3 و جوش نیز لازم به ذکر است که در برخی از پژوهش ها از امگا-3 برای کمک به بهبود آکنه استفاده شده است. بنابراین، قرص امگا 3 نه تنها در افراد سالم باعث ایجاد جوش نمی شود بلکه برای کمک به بهبود جوش صورت نیز مفید است.

عوارض امگا 3 برای کودکان

مواردی مانند بوی بد دهان، سردرد و مشکلات گوارشی می توانند به عنوان عوارض امگا 3 برای کودکان نیز ذکر شوند و تا کنون عارضه اختصاصی برای کودکان در مطالعات گزارش نشده است.

این عوارض معمولا در صورت استفاده بیش از دوز توصیه شده مشاهده می شوند. 

آلفا لینولنیک اسید یا ALA تنها اسید چرب امگا 3 با دستورالعمل دوز مشخص است. مصرف روزانه توصیه شده برای ALA در کودکان بر اساس جدول زیر است:

مطالعات پیرامون فواید امگا 3 در کودکان نشان می دهند که اسیدهای چرب امگا 3 می توانند به بهبود سلامت و رشد سلول های مغزی، بهبود خواب، بهبود علائم ADHD و آسم در کودکان کمک کنند.

عوارض امگا ۳ در بارداری

با توجه به فواید omega 3 در بارداری، مصرف قرص امگا 3 در صورت صلاح دید و تجویز پزشک معالج و مطابق با دوز توصیه شده می تواند بر تکامل بینایی و سیستم عصبی در جنین و نوزادان، کاهش خطر زایمان زودرس و کاهش احتمال ابتلا به افسردگی پس از زایمان اثر داشته باشد.

استفاده بیش از میزان توصیه شده امگا 3 در دوران بارداری می تواند عوارضی همچون تهوع، استفراغ، تنفس بد بو، مدفوع چرب، افزایش خطر خونریزی به علت ایجاد اختلال در تشکیل لخته خون از طریق کاهش چسبندگی پلاکت ‌ها و اثرات منفی بر رشد مغز و سیستم عصبی در صورت داشتن جیوه را به همراه داشته باشد.

حصول اطمینان در رابطه با انتخاب مکمل امگا 3 بدون جیوه در دوارن بارداری ضروری است.

برای کسب اطلاعات بیشتر پیرامون جیوه و امگا 3، مطالعه مقاله "پاسخ به سوالات درباره احتمال وجود جیوه در مکمل های امگا 3" تألیف و ترجمه خانم دکتر شیدا احمدی کولایی که در مجله علمی داروکده منتشر شده است، خالی از لطف نیست.

علاوه بر این روغن‌ ماهی استخراج شده از کبد ماهی ممکن است حاوی مقادیر بالایی ویتامین A باشد. دریافت دوز بالای ویتامین A می تواند موجب به خطر افتادن سلامت جنین شود.

عوارض امگا 3 برای مردان

علاوه بر عوارض عمومی امگا 3 که پیش از این ذکر شد، به سرطان پروستات نیز به عنوان عوارض امگا 3 برای مردان اشاره شده است.

برخی از مطالعات نشان داده اند که ممکن است بین مصرف روغن ماهی و خطر سرطان پروستات ارتباط وجود داشته باشد، در حالی که برخی مطالعات دیگر، به نتایجی مخالف این موضوع رسیده اند.

یک مطالعه روی 2268 مرد مسن نشان داد که روغن ماهی ممکن است سرعت پیشرفت سرطان پروستات را کاهش دهد. از سوی دیگر، مردانی که مقادیر قابل توجهی ماهی شور یا دودی مصرف می کردند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان پروستات بودند.

به طور کلی می توان گفت تا کنون ارتباط معنی‌داری بین دریافت‌ ω-3 و خطر کلی سرطان پروستات دیده نشده است. اما نسبت بالای رژیمی ω-6 به ω-3 می تواند به طور قابل توجهی با افزایش خطر ابتلا به سرطان پروستات مرتبط باشد.

عوارض امگا 3 6 9

رعایت تعادل اسیدهای چرب امگا 6 و امگا 3 بسیار حائز اهمیت است و مکمل های ترکیبی امگا 3-6-9 نسبت بهینه این اسیدهای چرب را فراهم می کنند. از جمله مهم ترین عوارض امگا 3 6 9، می توان به ضربان قلب بالا یا غیر طبیعی، سرگیجه، غش کردن، تنگی نفس و درد قفسه سینه اشاره کرد.

سخن پایانی

از آنجایی که بدن نمی تواند اسیدهای چرب امگا 3 را به تنهایی بسازد، مصرف مکمل امگا 3، به خصوص در شرایطی که دریافت رژیمی منابع این اسیدهای چرب ناکافی است، می تواند راهی مفید برای تأمین نیاز به امگا تری باشد.

اسیدهای چرب omega 3 شامل EPA، DHA و ALA (با منشاء گیاهی) هستند و فوایدی از جمله کمک به سلامت قلب و عروق، کاهش التهاب، تسکین آرتریت روماتوئید، بهبود عملکرد سلول های مغزی، تقویت حافظه و جلوگیری از آلزایمر و تسکین علائم آسم را دارا هستند.

به طور کلی مکمل‌های امگا 3 در افراد سالم ایمن هستند و تا کنون برای استفاده در مقادیر مجاز (حدود 2 تا 3 گرم در روز) در بزرگسالان عوارض جانبی گزارش نشده است. اما در صورت استفاده بیشتر از مقادیر مجاز توصیه شده، مواردی همچون مزه ماهی، بوی بد دهان، مشکلات گوارشی، حالت تهوع یا مدفوع شل را می توان به عنوان عوارض امگا ۳ ذکر نمود.

خونریزی غیرطبیعی، تضعیف سیستم ایمنی و مسمومیت با ویتامین A (در صورت استفاده از روغن کبد ماهی) نیز دیگر عوارض امگا سه هستند.

برای جلوگیری از بروز عوارض امگا تری، توصیه می شود بیشتر از میزان توصیه شده از مکمل امگا 3 استفاده نشود و در صورت وجود هر گونه بیماری زمینه ای به خصوص بیماری های مرتبط با انعقاد خون، استفاده از داروها و یا مکمل هایی که خاصیت رقیق کنندگی و یا ضد تجمع پلاکتی دارند و در دوران حساس بارداری و شیردهی، قبل از اقدام به استفاده از مکمل w3 (امگا 3) حتما با پزشک معالج مشورت و براساس صلاح دید ایشان عمل شود. تهیه مکمل‌های امگا 3 با کیفیت نیز می تواند به جلوگیری از بروز برخی عوارض جانبی ناخواسته مانند مزه ماهی کمک کند. انواعی از بهترین برندهای مکمل امگا 3 بدون جیوه ایرانی و خارجی در داروکده در دسترس هستند.

داروخانه آنلاین داروکده که فعالیت خود را از سال 1388 آغاز نموده است و اولین و بزرگترین داروخانه انلاین کشور محسوب می شود، محصولات سلامت محور غیر دارویی را با تضمین اصالت و بهترین قیمت در اختیار خریداران محترم قرار می دهد. داروکده از پشتوانه داروخانه مرکزی جمالزاده به عنوان داروخانه حقیقی نیز برخوردار است.

امیدواریم مقاله "عوارض مکمل امگا 3 را بشناسید" برای شما حاوی اطلاعات مفیدی باشد. هدف ما در مجله علمی داروکده افزایش آگاهی مخاطبان در حیطه سلامت و ارائه پاسخ هایی علمی در رابطه با دغدغه های موجود در این زمینه است. تیم علمی داروکده متشکل از داروسازان متخصص و دانش آموختگان رشته تغذیه به تألیف و ترجمه مقالات پیرامون موضوعات حائز اهمیت در حوزه سلامت می پردازند. در صورت وجود هر گونه پرسش در رابطه با عوارض امگا ۳، می‌توانید در بخش نظرات سوال خود را مطرح کرده تا تیم علمی داروکده در اسرع وقت به آن پاسخ دهند.