اثرات مفید پروبیوتیک ها (قسمت دوم)

در قسمت اول این مقاله درباره پروبیوتیک ها خواندید در این قسمت تاثیرات پروبیوتیک ها بر سلامتی بدن را بررسی می کنیم.

اثرات ضد چاقی پروبیوتیک ها
مطالعات درباره اثر پروبیوتیک ها بر کاهش وزن متناقض است؛ با این حال بسیاری از دانشمندان معتقدند که ترکیب میکروبیوم روده می تواند نقش مهمی در تنظیم وزن افراد داشته باشد. به نظر می رسد که وزن بدن تابعی از تعادل دو گونه فیرمیکوت ها و باکتریوئیدها می باشد. مطالعات انجام شده نشان داده است که در افراد چاق، درصد میکروبیوم فیرمیکوت ها بیشتر از باکتریوئیدها است. در پژوهشی دیگر، مصرف 3 ماه مکمل پروبیوتیک لاکتوباسیلوس گاسری (Lactobacillus gasseri) باعث کاهش چربی شکمی شد، اما چهار هفته بعد از قطع مصرف پروبیوتیک، وزن دوباره به حالت اول بازگشت. 

چگونه میکروبیوم ها وزن را کاهش می دهند؟
برخی از پروبیوتیک ها باعث کاهش جذب چربی و افزایش دفع چربی در مدفوع می شوند. برخی دیگر از آنها می توانند ترشح هورمون های GLP-1و ANGPTL4 را افزایش دهند که این امر موجب کاهش اشتها، افزایش مصرف چربی و کاهش ذخیره سازی آن می شود. به علاوه، به نظر می رسد که پروبیوتیک ها با تحریک سیستم عصبی سمپاتیک، باعث افزایش انرژی مصرفی در فرآیند هضم و جذب غذا و افزایش چربی سوزی می شوند.
 البته این نکته را به یاد داشته باشید که کاهش وزن تنها راه مقابله با چاقی نیست. در حقیقت پیشگیری از افزایش وزن و تجمع چربی می تواند از اهمیت بیشتری برخوردار باشد. تحقیقات مختلف نشان داده که میزان افزایش وزن در افرادی که رژیم غذایی با کالری بالا داشتند و مکمل پروبیوتیک مصرف می کردند، کمتر بوده است.

بیشتر بخوانید: پروبیوتیک ها و نقش آنها در بدن

اثرات ضد دیابتی پروبیوتیک ها
بر اساس گزارش انجمن بین المللی دیابت در حال حاضر 425 میلیون نفر مبتلا به دیابت هستند و تصور می شود که اگر اقدام خاصی انجام نگیرد این تعداد در سال 2045 به 620 میلیون نفر خواهد رسید. جالب است بدانید که میکروبیوم روده در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 تغییر می کند. افزایش میکروبیوم مفید با استفاده از سین بیوتیک ها و پروبیوتیک ها نقش مهمی در بهبود و کاهش علائم این بیماری داشته باشد. باکتریوئیدهای گرم منفی و فیرمیکوت‌ها گرم مثبت دو گونه باکتریایی خاص هستند که در میکروبیوم روده وجود دارند. در افراد دیابتی، تعداد فیرمیکوت ها کاهش و نسبت باکتریوئیدها به فیرمیکوت ها افزایش می یابد. این تغییر نسبت در مقدار میکروبیوم با افزایش سطح گلوکز پلاسما ارتباط مستقیمی دارد. استفاده از پروبیوتیک و پری بیوتیک ها از طریق تعدیل هورمون هایی مانند پلی پپتید مهاری معده و گلوکاگون، نقش مهمی در تنظیم متابولیسم قند دارد. پروبیوتیک ها می توانند باعث افزایش تولید انسولین در سلول های پانکراس و بهبود حساسیت به انسولین در دیگر سلول ها شوند. در حال حاضر مطالعات پزشکی بر تولید نوع خاصی از پری بیوتیک ها مانند آرابینوگزیلان و آرابینوگزیلان اولیگوساکارید که در سبوس غلات وجود دارند متمرکز است که می توانند باعث بهبود وضعیت بیماران دیابتی و کاهش بافت چربی در این افراد شوند.

اثر پروبیوتیک ها بر سلامت روان
دستگاه گوارش و سیستم عصبی مرکزی توسط عصب واگ به هم مرتبط می شوند، این عصب بخش مهمی از سیستم عصبی خودمختار است که فعالیت های غیرارادی مانند نفس کشیدن، بلع و هضم غذا را کنترل می کند. ارتباط بین این دو ارگان نشان دهنده نقش حیاتی محور مغز-روده در سلامت روانی و بیماری هایی مانند افسردگی، اضطراب، آلزایمر، اوتیسم و حتی بیماری های مانند سندروم روده تحریک پذیر است. در چند سال اخیر اصلاح"سایکوبیوتیک" رایج شده است که در این حیطه به بررسی تاثیر پروبیوتیک بر سلامت روان می پردازد. زمانی که بدن در معرض استرس قرار می گیرد بخش عمده انرژی به سمت مغز و عضلات هدایت می شود. در این شرایط میزان هورمون های مانند کورتیزول بالا می رود و مجموع این تغییرات می تواند بر روی میکروبیوم اثر بگذارد. 
از طرف دیگر باکتری های روده، مواد غذایی به ویژه فیبرهای غذایی را تجزیه می کنند و آن را به اسیدهای چرب کوتاه زنجیر تبدیل می کنند. بوتیرات منبع اصلی سوخت سلول های مخاط روده است، بنابراین به استحکام و سالم نگه داشتن سد مخاطی کمک می کند. به علاوه، بوتیرات ممکن است در رشد و تغذیه سلول های مغزی موثر باشد. اسید های چرب کوتاه زنجیر نیز می توانند باعث افزایش تولید سروتونین شده و از این طریق باعث کاهش اضطراب و افزایش احساس شادی شوند. به طرز حیرت انگیزی برخی از پروبیوتیک ها می توانند نوروترانسمیتر دیگر به نام گابا (GABA) تولید کنند که باعث کاهش استرس در بدن شما می شود.

برای خرید و مشاهده محصولات پروبیوتیک اینجا کلیک کنید.

اثرات پروبیوتیک ها بر سیستم ایمنی
بیش از 70 درصد کل سیستم ایمنی بدن در اطراف دستگاه گوارش قرار گرفته است. همین امر باعث می شود که امکان شناسایی مواد مضر خورده شده وجود داشته باشد و از ورود آن ها به جریان خون جلوگیری شود. پروبیوتیک ها با افزایش تعداد سلول های گابلت (Goblet cells) که مسئول ترشح مخاط روده هستند، می توانند باعث تقویت سد روده و جلوگیری از ورود عوامل بیماری زا به بدن شوند. به علاوه، بعضی از میکروبیوم ها می توانند از طریق متابولیت های خود، بر بلوغ سلول های سیستم ایمنی و بهبود عملکرد آنها تاثیر گذار باشند. سلول های پانت (Paneth cells) هم که در ابتدای روده باریک قرار دارند مسئول ترشح پپتیدهای مختلف ضد میکروبی هستند، پروبیوتیک ها می توانند باعث افزایش تعداد و ترشحات این سلول ها شوند. نوعی دیگر از میکروبیوم، به نام لاکتوباسیلوس کازئی از طریق اتصال به سلول های روده، باعث آغاز شبکه ای از سیگنال های سلولی و تولید انواع مختلفی از سایتوکان های موثر در افزایش ایمنی می شود. 
آنتی بادی IgA یکی دیگر از اجزای اصلی سیستم ایمنی است که بیشتر در بخش های سیستم گوارشی، سیستم تنفسی و سیستم تناسلی حضور دارد. این آنتی بادی می تواند از سلول های روده عبور کرده و به فضای داخلی روده وارد شود و با اتصال به عوامل بیماری زا و سموم آن ها را غیر فعال می کند. مکمل یاری با پروبیوتیک ها باعث افزایش تعداد آنتی بادی های IgA در روده، برونش های ریه و غدد پستانی می شود. به علاوه، شماری از تحقیقات نشان داده اند که مصرف پروبیوتیک ها احتمال ابتلا و مدت زمان عفونت های تنفسی را کاهش می دهد.

اثرات ضد آلرژی و اگزما پروبیوتیک ها
شیوع اختلالات آلرژیک در سراسر جهان رو به افزایش است. علیرغم فراگیر بودن این بیماری، تاکنون علت آن به طور کامل شناخته نشده است. در سال 1989 فرضیه ای مطرح شد که کاهش قرار گرفتن در معرض میکروب ها در نوزادی منجر به عدم تعادل سیستم ایمنی بدن می شود و این امر باعث ایجاد پاسخ آلرژیک می شود. این فرضیه بر این اساس مطرح شد که کودکانی که برادر یا خواهر بزرگتر داشتند، بیشتر در معرض تماس با میکروب ها قرار می گرفتند اما کمتر به بیماری هایی مانند تب یونجه و اگزما مبتلا می شدند. همچنین نوزادانی که مادران آنها در دوران بارداری از مکمل پروبیوتیک استفاده می کردند، در دو سال اول زندگی 83 درصد کمتر به اگزما مبتلا می شدند. پژوهش های دیگر نیز تایید کرد که استفاده از شیر حاوی پروبیوتیک و پری بیوتیک در کودکان مبتلا به اگزما، باعث بهبود علائم این بیماری می شود. به علاوه، برخی از پروبیوتیک ها می توانند پاسخ های التهابی را در افراد مبتلا به آلرژی به شیر یا مواد لبنی کاهش دهند. با این وجود، هنوز ارتباط قطعی بین مصرف پروبیوتیک ها و کاهش شدت اگزما ثابت نشده است و نیاز به بررسی های بیشتر در این زمینه وجود دارد. 

اثرات پروبیوتیک ها بر عوامل بیماری زایی
جلوگیری از اسهال و یا کاهش شدت آن از شناخته شده ترین عملکرد پروبیوتیک ها است. به طور معمول، اسهال از عوارض جانبی مصرف آنتی بیوتیک ها و برهم خوردن تعادل میکروبیوم دستگاه گوارش ناشی می شود. لاکتوباسیلوس رامنوسوس، لاکتوباسیلوس کازئی و مخمر ساکارومایسس بولاردی بیشترین تاثیر را در کاهش و بهبود اسهال دارند. در مطالعه ای که به بررسی اثر پروبیوتیک ها بر روی باکتری سالمونلا و کلستریدیوم به عنوان دو باکتری ایجاد کننده عفونت و اسهال پرداخته بود، مشخص شد که پروبیوتیک ها با تولید اسید های چرب کوتاه زنجیر (استیک، پروپیونیک و بوتیریک اسید) می توانند از رشد و گسترش عوامل بیماری زا جلوگیری کنند. این اسید های چرب باعث حفظ PH مناسب روده می شوند که همین امر از فعال سازی ترکیبات و عوامل بیماری زا جلوگیری می کند. همچنین بسیاری از ترکیبات تولید شده توسط پروبیوتیک ها مانند اتانول، اسیدهای آلی، استات، استالدئیدها، هیدروژن پرواکساید و برخی از پروتئین دارای خاصیت ضد میکروبی هستند. در میان این ترکیبات پروتئین ها و پپتید های تولید شده به وسیله پروبیوتیک ها با تاثیر بر غشای میکروب های بیماری زا باعث افزایش نفوذپذیری و دپلاریزاسیون غشا و در نهایت مرگ سلولی می شوند. با روشی مشابه، ترکیبات هیدروژن پراکساید، با اکسیداسیون گروه های سولفیدریل آنزیم های سطح سلولی و همچنین پراکسیداسیون لیپید های موجود در غشا، سبب افزایش نفوذپذیری غشا و مرگ میکروب ها می شود. پروبیوتیک ها علاوه بر تولید این ترکیبات که مستقیما به عوامل بیماری زا حمله می کنند، عملکرد سیستم ایمنی دستگاه گوارش را تقویت می کنند. مکانیسم پیشنهادی دیگر برای مقابله با عوامل بیماری زا، رقابت بر سر مصرف مواد غذایی و اتصال به سلول های جدار دستگاه گوارش است. 

عفونت دستگاه تناسلی
بر اساس گزارش سازمان کنترل و پیشگیری از بیماری ها در سرتاسر جهان، نزدیک به یک میلیارد نفر از زنان به عفونت های دستگاه تناسلی مانند واژینوس باکتریال، عفونت ادرای و عفونت های باکتریایی دیگر مبتلا هستند. نشان داده است که استفاده از پروبیوتیک Lactobacillus crispatus خطر ابتلا به عفونت دستگاه ادراری (UTI) در زنان را تا 50% کاهش می دهد.