جو دوسر با نام علمی Avena Sativa

جو دوسر یا یولاف، با نام علمی Avena Sativa از خانواده گندمیان (گرامیناسه) گیاهی علفی به ارتفاع 150-100 سانتی متر و فاقد کرک است. ساقه ی گیاه نرم و نسبتا نازک است. برگ های گیاه باریک، بلند و نوک تیز هستند. میوه گیاه شبیه به جو و منتهی به دو نوک باریک می باشد.
جو دوسر از علف‌های خودروی بومی شمال اروپاست و به علت سازگاری با انواع آب و هوا در نقاط مختلفی از دنیا کشت می گردد. این گیاه در اراک، خوزستان و فارس به طور گسترده‌ای پراکنش یافته و در اکثر نقاط ایران به سبب کاربرد گسترده آن برای انسان و دام کشت داده می شود. دانه جو دوسر، قسمت مورد استفاده دارویی گیاه را تشکیل می‌دهد.

        

ترکیبات شیمیایی
- الیگو و پلی ساکارید های محلول (ساکارزsaccharose، کتوزketose، بتا-گلوکان ها beta-glucans، گالاکتوآرابینوکسیلان ها galactoarabinoxylans و ...)
- پلی فنل های آمیدی (اونانترامیدها avenanthramides)
- استرول ها (بتا-سیتوسترول beta_sitostrol، دلتا-5-اونااسترول delta-5- avenastrol)
- ساپونین های استروییدی (اوناکوزیدهای Avenacosids A,B)
- آمینو اسید (اونیک اسیدAvenic acid A,B)
- فلاویونید ها (ویتکسینvitexin، ایزوویتکسینisovitexn، آپی ژنینapigenin، ایزواورینتینisoorientin)
- سیلیس و عناصر معدنی (آهن، منیزیم، روی، منگنز و ...)
- سیلیسیک اسید (silicic acid)
- اسید های چرب
- ویتامین های گروه B

اثرات
- کاهنده چربی خون، محافظت کننده قلبی و پیشگیری از دیابت
- آرام بخش و مسکن
- ادرار آور
- ضد التهاب
- ملین
- رفع ناتوانی جنسی و انزال زودرس ناشی از اختلالات عصبی در مردان
- کاهنده اسید اوریک خون

موارد مصرف
-مصرف موضعی: ساقه به صورت حمام برای درمان بیماری‌های التهابی پوست و اختلالات سبورئیک پوست به خصوص موارد همراه با خارش

- مصرف خوراکی: به عنوان محرک جنسی و درمان انزال زودرس، ترک سیگار، درمان اضطراب حاد و مزمن
 

موارد مصرف در طب سنتی و عامه
مصرف خوراکی
- آرام بخش، درمان اضطراب حاد و مزمن، بی خوابی
- محرک جنسی و درمان انزال زودرس
- کاهنده علائم یائسگی
مصرف موضعی
- حمام ساقه گیاه برای درمان آرتریت، روماتیسم و اختلالات پوستی

آثار فارماکولوژیکی گزارش شده
تحقیقات 12 ساله ی دکتر جیمز آندرسون متخصص غدد داخلی از دانشکده پزشکی دانشگاه کنتاکی نشان داده است که بتا-گلوکان های موجود در آرد جو دوسر و سبوس آن از طریق افزایش ترشح اسید صفراوی، سطح کلسترول مفید (HDL) را حداقل 15 درصد افزایش می دهند و 20 درصد از میزان کلسترول مضر خون (LDL) می کاهند. بتا گلوکان های جو دوسر، همچنین حاوی آنزیم های مهار کننده ی پروتئاز هستند که برای درمان سرطان روده ی بزرگ مطلوب می باشند.
پژوهش های بعدی دکتر آندرسون مشخص نمود، آن دسته از بیماران دیابتی که رژیم غذایی آن ها سرشار از فیبرهای جودوسر و سایر کربوهیدرات هاست میزان مصرف انسولین خود را به نصف رسانده اند. در این میان افرادی که اصولا مصرف انسولین اندکی داشته اند، توانسته اند استفاده از دارو را به کلی قطع کنند. فیبر غلات کامل مانند جو دوسر به دلیل فرم فیزیکی خاص و ویسکوزیته بالا سبب تاخیر روند هضم و جذب نشاسته می شوند و به این ترتیب از افزایش ناگهانی قند جلوگیری می کنند.
از دیگر ترکیبات جو دوسر که باعث بهبود حساسیت انسولین می شود، عنصر منیزیم می باشد. منیزیم به واسطه خاصیت آنتی اکسیدانی، سبب کاهش استرس اکسیداتیو می شود که به تبع آن التهاب، گرفتگی عروق و سطح لیپیدهای اکسید شده کاهش می یابند و این تغییرات با افزایش حساسیت به انسولین همراه هستند.

مشکلات پوستی از قبیل اگزما یا پسوریازیس به وسیله ی ترکیبات موجود در جو دوسر از طریق اثر مهاری بر پروستاگلاندین های التهابی بهبود می یابند. به نظر می رسد که ترکیبات پلی فنلی اونانترامید موجود در عصاره الکلی جو دو سر باعث تسریع تشکیل اپیدرم و در نتیجه تسریع بهبودی زخم می گردد. فلاونویید های موجود در گیاه نیز، خاصیت ضد التهابی و جلوگیری از اسکار دارند.

ترکیبات موجود در جو دو سر از طریق مهار آنزیم مونو آمین اکسیداز، به عنوان آرام بخش سلسله اعصاب مرکزی عمل نموده و جهت رفع بی خوابی، کوفتگی عصبی و افسردگی مصرف می گردد. همچنین مطالعات نشان داده اند که مصرف جو دوسر اثرات مثبت قابل توجهی در ترک سیگار دارد. جو دوسر تونیک موثر برای سیستم عصبی است و باعث کاهش احساس استرس و اضطراب می شود. جو دوسر غنی از اسید آمینه L-تریپتوفان می باشد که برای تولید انتقال دهنده عصبی سروتونین، که بر خلق و خوی موثر است، مورد نیاز است. مطالعات بالینی متعددی اثر بخشی این گیاه را به عنوان یک مکمل ایمن و مفید در کاهش مصرف سیگار و همچنین برنامه های ترک سیگار، به اثبات رسانده اند.

مطالعات نشان داده اند که جودوسر و فرآورده های آن سبب آزاد شدن هورمون تستوسترون متصل به پروتئین می شود و بدین صورت مقدار تستوسترون خون را افزایش می دهد. تستوسترون آزاد، در لذت و رابطه ی جنسی نقش دارد. از این رو جو دوسر می تواند نقش کمک کننده ای در افزایش فعالیت و یا رفع ناتوانی جنسی به ویژه انزال زودرس مردان ایفا کند.

منع مصرف
به علت محتوای گلوتن گیاه، بیماران مبتلا به سلیاک و درماتیت هرپتی فرم (herpetiformis dermatitis) باید از مصرف آن خودداری نمایند.

احتیاط مصرف
بهتر است بیمارانی که انسداد روده ای یا اختلال عملکرد تیرویید دارند از مصرف فرآورده های خوراکی این گیاه خودداری نمایند.

مصرف در دوران بارداری
با توجه به نبود مستندات کافی، بهتر است با احتیاط مصرف شود.

مصرف در دوران شیردهی
با توجه به نبود مستندات کافی، بهتر است با احتیاط مصرف شود.

مصرف در کودکان
با توجه به نبود مستندات کافی، بهتر است با احتیاط مصرف شود.

اثرات جانبی
- در افرادی که سابقه حساسیت به غلات دارند احتمال واکنش های حساسیتی و درماتیت پوستی وجود دارد.
- در صورت مصرف اثرات جانبی افزایش دفع و حجم مدفوع، نفخ و گاز شکمی گزارش شده است.

تداخلات دارویی
مصرف همزمان با داروهای مهارکننده مونو آمین اکسیداز می تواند سبب تشدید اثر این داروها گردد.

فرآورده های حاوی جو دوسر در بازار دارویی ایران

برای مشاهده و خرید محصولات بر روی نام آنها کلیک کنید.

سایز
بیو-هارد
بیو-تست
مگامن
شامپو بدن حاوی عصاره جو و روغن
شامپو بدن حاوی عصاره جو
شامپو نرم کننده بدن
صابون مایع نرم کننده از عصاره بادام و جو
قطره خوراکی اوناسین
نرم کننده عصاره سبوس و جو
نرم کننده شیر جو دوسر
شامپو فوق ملایم حاوی شیر جو دوسر
شامپو عصاره سبوس برنج و جوانه جو
کرم مرطوب کننده حاوی عصاره جو دوسر
ماسک موز و جوی دوسر(فری من)

منابع
نوری نگین، خانقاهی ابیانه الهام، امین غلامرضا. داروهای گیاهی رسمی ایران. مرکز تحقیقات پزشکی قانونی: 1395: 45-47.
صالحی سورمقی محمد حسین. گیاهان دارویی و گیاه درمانی. دنیای تغذیه، 1393: 145-147.
خلیقی سیگارودی فرحناز، جاروندی صغری، تقی زاده میترا. کاربردهای درمانی گیاهان دارویی. ارجمند: 1392: 45-48.
ضیایی ع، مسگرپور ب. احتیاط مصرف و تداخلات دارویی گیاهان دارویی بر اساس شواهد و مستندات. انتشارات تیمورزاده، 1394: 31-32

Gruenwald J, Brendler J, Jaenicke C et al. PDR for Herbal Medicines. Medical Economics Company, 2004: 599-602.
Heinrich M, Barnes J, Gibbons S, Williamson M. FUNDAMENTALS OF PHARMACOGNOSY AND PHYTOTHERAPY. Elsevier Ltd, 2012: 285.
Braun L, Cohen M. Herbs and natural supplements: an evidence-based guide. Churchill Livingstone, 2015; 2: 123.
Sen Liu,Nan Yang, Zhao-hua Hou, Yang Yao, Li Lu, Xian-rong Zhao, Gui-xing Ren. Antioxidant Effects of Oats Avenanthramides on Human Serum. Agricultural Sciences in China, 2011: 10(8); 1301-1305.
Pulido M , Gillespie Z, Zarkadas M, Dubois S, Vavasour E, Rashid M, Switzer C, Godefroy S. Introduction of Oats in the Diet of Individuals with Celiac Disease: A Systematic Review. Advances in Food and Nutrition Research, 2009: 57; 235-285.
Zhang W, Xu J, Zhang L, Du G. Flavonoids from the bran of Avena sativa. Chinese Journal of Natural Medicines, 2012: 10(2); 110-114.
Krishna P, Veerasu B, Thangavela P, Kannana R, Chakraborty S, Ramachandrana B, Sugunac L. An investigation of konjac glucomannan-keratin hydrogel scaffold loaded with Avena sativa extracts for diabetic wound healing Colloids and Surfaces B: Biointerfaces, 2018: 165; 92-102.
Rouhani MH, Mortazavi M, Surkan PJ, Esmaillzadeh A, Feizi A, Azadbakhtad L. The impact of oat (Avena sativa) consumption on biomarkers of renal function in patients with chronic kidney disease: A parallel randomized clinical trial. Clinical Nutrition, 2018: 37(1); 78-84.
 Akkol EK, Süntara I, Orhan E, Keles H, Kanc B, Çoksari G. Assessment of dermal wound healing and in vitroantioxidant properties of Avena sativa L. Journal of Cereal Science, 2011: 53(3); 285-290.
Marmouzi I, Ezzat SM. The Pharmacology of Avenanthramides: Polyphenols: Prevention and Treatment of Human Disease, 2018: 2(1); 1-13.