گیاه شوید با نام علمی Anethum graveolens L

 شوید (Dill): گیاه شوید یا شبت، با نام علمی Anethum graveolens L. به خانواده چتریان (Apiacea) تعلق دارد. شوید گیاهی بوته ای، یک ساله به ارتفاع 120-40 سانتی متر می باشد. ساقه ای استوانه ای با خطوط طولی دارد که نرم و شکننده است و در قسمت های بالایی تقسیماتی از آن جدا می شود. برگ ها که به طول 20 سانتی متر می رسند، به بریدگی های نخ مانندی به قطر 1 تا 2 میلی متر تقسیم شده و به طور متناوب بر روی ساقه قرار می گیرند. برگ های شوید شباهت زیادی به رازیانه دارد، ولی بوی این دو گیاه  کاملا متفاوت است. گل های شوید کوچک و به رنگ های سفید تا زرد می باشد. در انتهای ساقه ها چترهای اصلی و فرعی و در هر چتر بین 2 تا 9 گل وجود دارد که بعدا به میوه تبدیل می شوند. میوه ها بیضی شکل، مسطح و به رنگ قهوه ای تیره می باشند.

در یونان باستان رویش شوید را نشانه ی سعادت و خوشبختی می دانستند. در قرون وسطی از این گیاه در جهت تهیه معجون عشق استفاده می کردند و باور داشتند که دافع جادو و افسون است. نام متداول گیاه (Dill) از واژه ی انگلیسی قدیمی (Dylle) به معنی خواباندن یا آرام کردن گرفته شده است.
گیاه شوید بومی مناطق مدیترانه و جنوب روسیه است، اما در اغلب نقاط جهان کاشته شده است. در ایران علاوه بر کشت در مناطق مختلف، در تبریز، بجنورد و تفرش به صورت خودرو می روید. همه ی قسمت های گیاه به ویژه میوه های رسیده، دانه ها و گل های خشک شده، برگ های تازه و خشک شده و قسمت فوقانی ساقه مورد استفاده قرار می گیرد.

زمان و چگونگی برداشت محصول شوید به نوع استفاده از گیاه بستگی دارد. زمان مناسب برای برداشت پیکر رویشی (به عنوان سبزی و ادویه) قبل از ساقه دهی (از بدو رویش بذر تا ساقه دهی 35 تا 40 روز به طول می انجامد) است. اما چنانچه هدف از کاشت شوید استخراج اسانس از بذرها یا پیکر رویشی باشد زمانی باید به برداشت محصول اقدام نمود که محتوی حداکثر مقدار اسانس باشد. مقدار اسانس از بدو ساقه دهی به تدریج افزایش می‌یابد و تا مرحله گل دهی (از بدو رویش تا گل دهی 50 تا 70 روز طول می کشد) مقدار آن به حداکثر می رسد. از آن جایی که خواص دارویی به ویژه مربوط به میوه ی گیاه است، چنان چه هدف استفاده دارویی باشد، برداشت محصول در مرحله میوه دهی (از ابتدای گل دهی تا تشکیل میوه نیز 40 تا 45 روز به طول می انجامد) صورت می گیرد.

ترکیبات شیمیایی
- اسانس ها (کارون Carvone، لیموننLimonene، آپیول Apiol، فلاندرنα-phellandrene)
- فلاونوییدها (کامفرول kaempferol، ایزورامنتین isorhamnetin، کوئرستین Quercetin)
- کومارین ها (اسکوپولتینScopoletin، برگاپتن Bergapten)
- تانن ها (کاتشین Catechin)
- ساپونین ها
- آلکالوییدها
- آنتراکینون ها

اثرات
- کاهنده چربی خون، پیشگیری از تصلب شرایین
- ضد نفخ
- قاعده آور، تنظیم کننده قاعدگی و کاهنده دردهای قاعدگی
- ضد میکروب و ضد قارچ
- آنتی اکسیدان و پیشگیری از سرطان
- افزاینده تولید شیر
- ضد التهاب
- ضد دیابت
- کاهنده اشتها

موارد مصرف
- درمان مشکلات هاضمه
- درمان چربی خون بالا
- افزایش تولید شیر در مادران شیرده
- درمان چاقی از طریق کاهش اشتها

موارد مصرف در طب عامه و سنتی
- قاعده آور و افزاینده تولید شیر
- ضد تشنج، مسکن و آرام بخش
- کاهش درد به ویژه درد مفاصل
- ضد نفخ
- ادرار آور

اثرات گزارش شده
- اسانس شوید دارای اثرات مثبت بر روی مراکز اشتها در مغز بوده و موجب وقفه در انتقال حس گرسنگی می گردد.
- فلاونوییدهای شوید فعالیت آنزیم لیپوپروتئین لیپاز را که سبب تغییر VLDL به HDL می گردد، افزایش می دهند و  منجر به افزایش سطح کلسترول مفید می گردند.
- شوید با داشتن ترکیبات فلاونوییدی و مونوترپنی مانند لیمونن و کارون، دارای اثرات ضددرد و ضدالتهابی می باشد. مطالعات نشان داده اند که کارون و لیمونن با اثرات ناشی از پروستاگلاندین مقابله می کند. کارون برای درمان دردهایی که ناشی از آزاد شدن پروستاگلاندین، هیستامین و سروتونین است، می تواند مفید باشد. اسانس شوید مانند مفنامیک اسید باعث کاهش پس درد زایمانی می شود و می تواند به عنوان یک داروی ضد درد گیاهی برای مادرانی که پس درد زایمانی دارند، مورد استفاده قرار گیرد. کارآزمایی های مختلف نشان داده اند که این گیاه در درمان دیسمنوره (قاعدگی دردناک) و کاهش شدت درد مراحل زایمان مؤثر است.

- اسانس شوید با مهار انقباضات ناشی از هیستامین و استیل کولین، به کاهش اسپاسم روده باریک کمک می کند. هم چنین، عصاره شوید با جلوگیری از ورود کلسیم به سلول های عضله صاف لوله گوارش موجب کاهش انقباضات و اسپاسم می شود.
- ترکیبات موثر گیاه شوید با تبدیل بیشتر کلسترول به اسیدهای صفراوی، تولید صفرا را افزایش می دهد.
- ترکیبات مونوترپنی موجود در اسانس و فلاونوییدهای موجود در شوید با مسدود کردن کانال های کلسیمی و یا کاهش فعالیت آن ها، ورود کلسیم به نورون ها را کاهش می دهند و بدین طریق اثرات ضد تشنج گیاه مشاهده می گردد.
- شوید از جمله گیاهانی است که در طب سنتی ایران از آن به عنوان افزاینده ی شیر در مادران شیرده یاد شده است. اما تحقیقات فارماکولوژیکی اندکی در این مورد انجام شده است. البته عصاره هیدروالکلی گیاه قادر است وزن غده ی پستان در موش های ماده را افزایش دهد.

منع مصرف
- در صورت بروز عارضه آلرژی و حساسیت، مانند مشکلات تنفسی، خارش گلو، لکه های پوستی و ... از مصرف گیاه خودداری شود.
- با توجه به اثرات قاعده آور و القای زایمان گیاه، مصرف مقادیر زیاد گیاه در دوران بارداری ممنوع است.

احتیاط مصرف
- به علت احتمال ایجاد فتودرماتیت به هنگام مصرف این دارو، از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض نور خورشید اجتناب شود.
- در کودکان، زنان شیرده به علت نبود مستندات علمی کافی با احتیاط مصرف شود.

مصرف در دوران بارداری
- استفاده از مقادیر کم شوید در دوران بارداری با توجه به مواد مغذی موجود در آن و ویژگی های مطلوب در کاهش حالت تهوع، اسپاسم، درد و آرام بخشی می تواند مفید باشد. اما با توجه به اثرات قاعده آور گیاه، مصرف مقادیر زیاد در بارداری به ویژه ماه های نخست، ممنوع است و به همین علت از گیاهان بی خطر در بارداری محسوب نمی شود.

مصرف در دوران شیردهی
به علت نبود مستندات علمی کافی، بهتر است با احتیاط مصرف شود.

تداخلات دارویی
- در صورت مصرف همزمان با داروهای پایین آورنده چربی خون، اثر این داروها تشدید می گردد.
- به علت محتوای پتاسیم بالای شوید، مصرف همزمان این گیاه با داروهای مدر نگهدارنده پتاسیم، تداخل دارد.
- در صورت مصرف همزمان با داروهای سرکوب کننده ی سیستم عصبی مرکزی، کارون موجود در اسانس شوید ممکن است سبب تشدید اثر دارو و افزایش عوارض ناخواسته همچون خواب آلودگی گردد.
- در افرادی که داروی لیتیم مصرف می کنند، به علت  این که این گیاه سبب کاهش دفع دارو از بدن می گردد، ممکن است نیاز به کاهش دوز مصرفی باشد. از این رو بهتر است با پزشک مصرف شود.
- در صورت مصرف فرآورده های حاوی الکل گیاه، امکان ایجاد واکنش های شبه دی سولفیرام وجود دارد.
- در مبتلایان به دیابت که نیازمند مصرف انسولین هستند، در صورت مصرف همزمان ممکن است اثر دارو تشدید گردد، از این رو تحت نظر پزشک مصرف شود.
- به علت محتوای زیاد بتاکاروتن گیاه، محتمل است با مصرف همزمان ویتامین A تداخل داشته و از این رو بهتر است با نظر پزشک مصرف گردد.
- امکان ایجاد تداخل با آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد سرطان، ضد قارچ، ضد التهاب، داروهای مرتبط با ناراحتی های گوارشی و هورمون های تیروییدی وجود دارد.

اثرات جانبی
- آلرژی شامل خارش، کهیر، تورم زبان و گلو
- اسهال و استفراغ
- لکه بینی در برخی بانوان
- فتودرماتیت تماسی

فرآورده‌های حاوی گیاه شوید در بازار دارویی

برای مشاهده محصولات روی نام آنها کلیک کنید.

قطره کولیتیک
قطره شوید
گل گریپ
قطره خوراکی شوید
قطره خوراکی شوید گرینو
چای سبز گرین تیدین
هربال میکسچر
هرباکولیک
اسلیم کوئیک
شیرافزا
هربالایف
لاکتوگان
لیپوهرب
آنتوم

منابع
نوری نگین، خانقاهی ابیانه الهام، امین غلامرضا. داروهای گیاهی رسمی ایران. مرکز تحقیقات پزشکی قانونی: 1395: 348-352.
وزیریان مهدی، تحویل زاده مینا، نیروند چراغی محمد، یوسف بیک فاطمه، امین غلامرضا. گیاه درمانی با رایج ترین گیاهان دارویی. برای فردا: 1390: 155-157.
قاسمی دهکردی نصرالله. فارماکوپه گیاهی ایران. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معاونت غذا و دارو، 1381(ج 2): 506-511.
ضیایی علی، مسگرپور بیتا، شیستری آیدا. احتیاط مصرف و تداخلات دارویی گیاهان دارویی بر اساس شواهد و مستندات. انتشارات تیمورزاده، 1394: 17-18.
صالحی سورمقی محمد حسین. گیاهان دارویی و گیاه درمانی. دنیای تغذیه، 1393: 271-275.
 خلیقی سیگارودی فرحناز، جاروندی صغری، تقی زاده میترا. کاربردهای درمانی گیاهان دارویی. ارجمند: 1392: 40-44.

Gruenwald J, Brendler J, Jaenicke C et al. PDR for Herbal Medicines. Medical Economics Company, 2004: 258-259.
Saad B, Said O. GRECO-ARAB AND ISLAMIC HERBAL MEDICINE. 2011: 235
Mobasseri M, Payahoo L, Ostad rahimi A, Khaje bishak Y, Asghari Jafarabadi M, Mahluji S. Anethum graveolens Supplementation Improves Insulin Sensitivity and Lipid Abnormality in Type 2 Diabetic Patients. Pharmaceutical sciences, 2014; 20: 40-45.
Pascal JD, Stanich B and Mazza G. Antimicrobial activity of individual and mixed fractions of dill, cilantro, coriander and eucalyptus essential oils. Int J Food Microbiol, 2002; 74: 101–109.
Madani H, Mahmoodabady N, Vahdati A. Effects of hydroalchoholic extract of anethum graveolens [Dill] on plasma glucose and lipid levels in diabetes induced rats. IJDLD, 2005; 5: 109-116.
Yazdanparast R, Bahramikia S. Evaluation of the effect of Anethum graveolens L. crude extracts on serum lipids and lipoproteins profiles in hypercholesterolaemic rats. DARU, 2008; 16: 88-94.
Moshfekus Saleh-e-In M, Sultana A, Husain M, Kumar Roy S. Chemical Constituents of Essential Oil from Anethum sowa L. Herb (Leaf and Stem) Growing in Bangladesh. Bangladesh J Sci Ind Res 2010; 45: 173-176.
Jeet Kaur G and Singh Arora D. Bioactive potential of Anethum graveolens, Foeniculum vulgare and Trachyspermum ammi belonging to the family Umbelliferae - Current status. J Med Plants Res, 2010; 4: 87-94.
Abbasi Oshaghi E, Khodadadi I, Saidijam M. Lipid lowering effects of hydroalcoholic extract of Anethum graveolens L. and dill tablet in high cholesterol fed hamsters. Cholesterol, 2015; 1-7.
Goodarzi MT, Khodadadi I, Tavilani, Abbasi E. The Role of Anethum graveolens L. (Dill) in the Management of Diabetes. Journal of Tropical Medicine, 2016; 1-11.
Javan R, Javadi B, Feyzabadi Z. Breastfeeding: A Review of Its Physiology and Galactogogue Plants in View of Traditional Persian Medicine. Breastfeeding Medicine,12(7): 401-409.
Ahmed NM, Ismail MM. The role of dill (Anethum greavelon) on mammary glands performance during lactation period in rats. DJPS, 2016; 12: 84–97.
Zagami SE, Golmakani N, Kabirian M, et al. Effect of Dill (Anethum graveolens Linn.) seed on uterus contractions pattern in active phase of labor. Indian J Tradit Know, 2012; 11: 602–606.
Heidarifar R, Mehran N, Heidari A, Ahmari Tehran H, Koohbor M, Mansourabad M K. Effect of Dill (Anethum graveolens) on the severity of primary dysmenorrhea in compared with mefenamic acid: A randomized, double-blind trial. J Res Med Sci, 2014; 19: 326-30