آیا می دانید سایکوز بعد از زایمان به چه معناست؟

سایکوز (جنون) بعد از زایمان یک اختلال روانی است که تقریبا برای یک یا دو نفر از هر 1000 مادر اتفاق می افتد. این بیماری متداول نیست اما می تواند برای هر فردی اتفاق افتد و اکثرا برای زنانی پیش می آید که در گذشته بیمار نبوده اند. این حالت، تجربه ناخوشایندی برای مادران، همسران آنها و خانواده شان است. اما خوشبختانه در اکثر مواقع فرد کاملا بهبود می یابد. این شرایط خطرناک می باشد و باید به سرعت با پزشک در میان گذاشته شود.

برای مادران
اگر علایمی که در زیر مطرح شده است را تجربه می کنید، حتما به پزشک مراجعه کنید. خیلی مهم است که از مطرح کردن این مساله نترسید. اولا شما تنها نیستند، سالانه هزاران زن در دنیا سایکوز بعد از زایمان را تجربه می کنند. دوما پس از درمان مناسب شما بهبود می یابید و به زندگی عادی با کودکتان بر می گردید. ممکن است طی دوره درمان نتوانید از نوزادتان مراقبت کنید. نباید نگران باشید بعد از درمان وقت خیلی زیادی را قرار است با او بگذرانید. در رابطه با امکان شیردهی در دوره درمان باید با پزشکتان مشورت کنید به دلایل متفاوتی احتمالا امکان شیردهی برای شما وجود ندارد مثلا ممکن است داروهایی که مصرف می کنید برای نوزاد خطرناک باشند یا درکل وضعیت مناسب برای شیردهی را نداشته باشید. در هر صورت نباید عذاب وجدان داشته باشید. این مسئله به هیچ وجه تقصیر شما نیست. جایگزین های زیادی می توانید برای تغذیه نوزادتان پیدا کنید. از پزشک یا ماما کمک بخواهید.

علت ابتلا به سایکوز بعد از زایمان چیست؟
ابتلا به این اختلال تقصیر شما نیست و به هیچ چیزی که شما یا همسرتان انجام داده اید مربوط نمی باشد. درگیری و مشکلات در رابطه شما، استرس یا اینکه فرزندتان ناخواسته است هیچ ارتباطی با ایجاد این حالت ندارند. دلیل این اختلال به درستی مشخص نیست اما می دانیم موارد ژنتیکی در بروز آن مهم هستند. اگر کسی در خانواده تان به این اختلال دچار بوده است، احتمال بیشتری وجود دارد که شما نیز به آن مبتلا شوید. یا اگر در یک بارداری آن را تجربه کرده اید احتمال زیادی برای بروز دوباره آن وجود دارد. بارداری یا زایمان سخت، تغییرات سطح هورمونی و تغییرات سیستم ایمنی ممکن است در این مسئله دخیل باشند. برای فهم دلیل دقیق این اختلال تحقیقات بیشتری باید انجام شود.

علائم سایکوز بعد از زایمان کدامند؟
علائم معمولا در دو هفته اول بارداری شروع می شوند. ممکن است:
- برایتان سخت باشد که بخوابید یا نخواهید که بخوابید.
- فعال تر، پرحرف تر و اجتماعی تر شوید. یا برعکس ارتباط برقرار کردن برایتان سخت باشد و منزوی شوید.
- خلق و خویتان به سرعت تغییر کند.
- احساس کنید سرشار از انرژی و خستگی ناپذیر هستید.
- احساس کنید قدرتمند و شکست ناپذیر هستید.
- باور های عجیبی داشته باشید مثلا فکر کنید دیگران می خواهند به کودک شما آسیب بزنند. یا کسی می خواهد شما را بگیرد.
- چیز هایی را ببینید یا بشنوید که واقعیت ندارند.
- احساس آشفتگی و گیجی کنید.

برای همسران
اگر تغییرات نگران کننده ای در همسرتان احساس می کنید، به رفتارشان بیشتر توجه کنید. چیزهایی که باید حواستان به آنها باشد شامل گیجی، آشفتگی، فراموشی و اختلالات تمرکز می باشد. اگر فردی که دوستش دارید به سایکوز بعد از زایمان دچار باشد، برایش سخت است که بتواند چیز های واقعی را از چیزهایی که تصور می کند تشخیص دهد. این تجربه برایش ترسناک است و ممکن است او را در خطر آسیب زدن به خودش یا کودک قرار دهد. حتما با پزشک در این باره صحبت کنید تا در صورت تشخیض سایکوز درمان را شروع کند.

طی دوره درمان ممکن است نوزاد از مادر جدا شود. از خودش بپرسید که برای نگهداری نوزاد چه کسی را مناسب می داند. شما باید مراقب باشید، مادر نباید احساس کند می خواهید نوزاد را از او بگیرید یا فکر می کنید که دیوانه شده است. مطمئن باشید و به او اطمینان دهید که این مساله قابل حل است تقریبا تمام زنان پس از ابتلا به این حالت درمان می شوند. همچنین باید بداند که در این تجربه تنها نیست. همان طور که گفته شد از هر هزار نفر 1 یا 2 نفر ممکن است به این حالت مبتلا شوند. زنان زیادی این شرایط را پشت سر گذاشته اند. در نهایت دور مادر را شلوغ نکنید. این مساله شخصی است و لزومی ندارد از خانواده شما بیرون برود. فرد احتمالا از اینکه بقیه در این رابطه بدانند احساس ناراحتی می کند.

- تا آنجا که می توانید آرام باشید، به حرف های همسرتان گوش دهید و برایش وقت بگذارید.
- در کار های خانه و آشپزی کمک کنید.
- تا آنجا که می شود در شیر دادن های شبانه همکاری کنید.
- اجازه دهید همسرتان تا آنجا که می شود استراحت کند و بخوابد.
- سعی کنید افراد زیادی برای ملاقات و دیدن شما نیایند. خانه را تا آنجا که ممکن است آرام نگه دارید.

آیا سایکوز بعد از زایمان درمان می شود؟
بله. نترسید. علائم شدید تر پس از 2 تا 12 هفته از بین می روند. طبق برخی منابع حدود 6 تا 12 هفته زمان می برد که تمام علائم از بین بروند. البته طبق برخی منابع دیگر دوره درمان کامل ممکن است 6 ماه تا 1 سال زمان ببرد. در هر حال با درمان مناسب، اکثر افراد در نهایت کاملا بهبود می یابد.
بعد از سایکوز ممکن است یک دوره افسردگی، اضطراب و کاهش اعتماد بنفس ایجاد شود. بعضی از مادران بعد از این تجربه، سخت تر می توانند با فرزندشان ارتباط برقرار کنند و از اینکه زمانی را برای مراقبت از کودکشان از دست داده اند احساس عذاب وجدان و ناراحتی می کنند. با حمایت همسر، خانواده، دوستان و مشاور شما از پس این اتفاق بر می آیید.

بیشتر بخوانید: روش های کاربردی برای کاهش اضطراب

آیا این بیماری در حاملگی های بعدی دوباره پیش می آید؟
اگر در یک بارداری به سایکوز بعد از زایمان دچار شوید به احتمال 50% در بارداری بعدی مجددا به این حالت مبتلا خواهید شد و باید در صورت مشاهده علائم به پزشک مراجعه کنید.

آیا اختلال روانی دیگری ممکن است پیش می آید؟
تقریبا 50% خانم هایی که به سایکوز بعد از زایمان مبتلا شده اند بعد ها به یک اختلال روانی دیگر را نیز تجربه کرده اند که به زایمان و حاملگی مرتبط نبوده است.

منابع

•    https://www.nhs.uk/conditions/post-partum-psychosis/
•    https://healthyfamilies.beyondblue.org.au/pregnancy-and-new-parents/maternal-mental-health-and-wellbeing/postnatal-psychosis
•    https://www.app-network.org/what-is-pp/
•    http://www.rcpsych.ac.uk/healthadvice/problemsanddisorders/postpartumpsychosis.aspx
•    https://www.nct.org.uk/parenting/what-postpartum-psychosis