تأثیر فولیک اسید بر تخمک گذاری

افزایش آگاهی زوجین درباره مسائل مرتبط با باروری و تمایل به تجربه بارداری سالم، امروزه به یک اولویت مهم تبدیل شده است. یکی از جنبه‌های کلیدی در این راستا، نقش ویتامین‌های حیاتی در فرایند تخمک‌گذاری و سلامت بارداری است. مطالعات نشان می‌دهد که مصرف فولیک‌اسید در دوران پیش از بارداری، به بهبود کیفیت تخمک‌ها و افزایش شانس بارداری موفق کمک می‌کند. علاوه بر این، ثابت شده است که فولیک‌اسید یک ویتامین بسیار حیاتی برای حفظ سلامت جنین و کاهش خطر نواقص مادرزادی است. در این مقاله از مجله داروکده، قصد داریم با بررسی شواهد علمی موجود، به موضوع تأثیر فولیک‌اسید بر تخمک‌گذاری، ارتباط‌ آن با تنبلی تخمدان و تنظیم قاعدگی و همچنین اهمیت آن در تقویت قدرت باروری در زنان و سلامت بارداری بپردازیم.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• فولیک‌اسید چیست؟
• نقش فولیک‌اسید در سلامت زنان
• کدام دسته از زنان باید قرص فولیک‌اسید بخورند؟
• تأثیر فولیک‌اسید بر تخمک‌گذاری
• مکانیسم اثر فولیک‌اسید بر تخمک‌گذاری
• نحوه مصرف فولیک‌اسید برای تخمک‌گذاری
• نقش فولیک‌اسید در پیشگیری از نواقص‌ مادرزادی
• فولیک‌اسید و تنبلی تخمدان
• فولیک‌اسید و تنظیم قاعدگی
• آیا کمبود فولیک‌اسید باعث ناباروری می‌شود؟
• آیا فولیک‌اسید باعث بارداری می‌شود؟
• چه افرادی نباید فولیک‌اسید بخورند؟

مدت‌زمان مطالعه: 5 دقیقه

فولیک‌اسید چیست؟

فولیک‌اسید (ویتامین B9)، به عنوان یکی از ویتامین‌های ضروری از گروه B، برای حفظ عملکرد نرمال سلول‌ها، سنتز DNA و سلامت کلی بدن شناخته می‌شود. فولیک‌اسید به طور ویژه نقش قابل توجهی در سلامت سیستم باروری زنان و رشد و تکامل جنین در دوره بارداری دارد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در رابطه با نقش فولیک‌اسید، به مقاله "همه چیز درباره ویتامین B9 یا فولیک اسید" به قلم دکتر الهه عبدالهی مراجعه کنید.

نقش فولیک‌اسید در سلامت زنان

فولیک اسید یک ویتامین بسیار حیاتی در حفظ سلامت سیستم تولید مثل زنان در سنین باروری است. فولیک اسید با کمک به حفظ سلامت و عملکرد تخمدان‌ها، در تنظیم چرخه قاعدگی و تولید تخمک‌های با کیفیت نقش دارد. بنابراین، شانس بارداری موفق و سالم در زنانی که در سنین باروری مقادیر کافی فولیک اسید دریافت می‌کنند، بیشتر است. از سوی دیگر، فولیک اسید نقشی بسیار اساسی در تشکیل و تکامل سیستم عصبی جنین، علی الخصوص در هفته‌های ابتدایی بارداری، دارد. لذا، دریافت مقادیر کافی فولیک اسید در دوران بارداری برای جلوگیری از بروز نواقص مادرزادی امری بسیار ضروری است. به همین علت به زنانی که در سنین باروری به سر می‌برند یا قصد بارداری در آینده نزدیک دارند، پیشنهاد می‌شود از مکمل فولیک اسید استفاده کنند. مقادیر توصیه شده فولیک اسید برای زنان به طور معمول به شرح زیر است:

- زنان در سن باروری: روزانه 400 میکروگرم 
- زنان در دوران بارداری: روزانه 600 میکروگرم
- زنان در دوران شیردهی: روزانه 500 میکروگرم

مصرف مکمل فولیک اسید بهتر است از حداقل 3 ماه پیش از اقدام به بارداری شروع شده و تا هفته 16 ام بارداری ادامه پیدا کند. این مقادیر برای بهبود سلامت زنان و پیشگیری از نواقص مادرزادی توصیه شده‌اند. ولی هر فرد بهتر است پیش از شروع به مصرف هر ویتامینی، با پزشک مشورت نماید تا بر اساس وضعیت خاص و نیازهای فردی‌اش، دوز مناسب برای او تعیین شود.

کدام دسته از زنان باید قرص فولیک‌اسید بخورند؟

آن دسته از زنانی که ممکن است از مصرف قرص فولیک‌اسید بهره‌مند شوند شامل موارد زیر هستند:

1. زنان در سن باروری و تولیدمثل: باهدف بهبود عملکرد تخمدان‌ها و تنظیم چرخه قاعدگی
2. زنان باسابقه مشکلات ناباروری: باهدف بهبود فرایند تخمک‌گذاری و افزایش شانس باروری
3. زنان باردار یا در تلاش برای بارداری: با هدف پیشگیری از نواقص مادرزادی در جنین
4. زنان با رژیم غذایی حاوی مقادیر ناکافی فولیک‌اسید: بخصوص افراد گیاهخوار
5. زنان مبتلا به بیماری‌های خاصی همچون سلیاک یا اختلال جذب 

تأثیر فولیک‌اسید بر تخمک‌گذاری

فرایند تخمک‌گذاری به‌عنوان یکی از اساسی‌ترین مراحل چرخه قاعدگی، نیازمند تنظیم دقیق هورمون‌ها است. دررابطه‌با فولیک‌اسید و تخمک‌گذاری، مطالعات نشان داده‌اند که فولیک‌اسید می‌تواند با تأثیر بر هورمون‌های جنسی که مسئول تنظیم چرخه قاعدگی هستند، باعث بهبود روند تخمک‌گذاری و افزایش کیفیت تخمک‌ها گردد؛ بنابراین، تأمین مقادیر کافی فولیک‌اسید برای بدن چه از طریق رژیم غذایی و چه از طریق مکمل‌ها می‌تواند به عملکرد نرمال تخمدان‌ها و تنظیم قاعدگی کمک کند.

مکانیسم اثر فولیک‌اسید بر تخمک‌گذاری

لازم است بدانید که فولیک‌اسید به‌خودی‌خود به‌عنوان یک داروی تحریک‌کننده تخمک‌گذاری عمل نمی‌کند، اما مصرف آن می‌تواند به بهبود سلامت تخمدان و کیفیت تخمک کمک کند. در این بخش توضیح می‌دهیم که فولیک‌اسید چطور می‌تواند بر فرایند تخمک‌گذاری و کیفیت تخمک اثر بگذارد.
 

1. حفظ تعادل هورمون‌های جنسی

فولیک‌اسید با کمک به متابولیسم همو سیستئین که یک آمینواسید است، به حفظ تعادل هورمونی کمک می‌کند. زیرا سطوح بالا همو سیستئین ممکن است موجب اختلالات تخمک‌گذاری و مشکلات باروری گردد.
 

2. حفظ سلامت تخمدان‌ها

علاوه بر تولید هورمون‌ها، فولیک‌اسید در شکل‌گیری و حفظ سلول‌های جدید که برای تولید هورمون‌های تخمدان و تخمک‌گذاری ضروری است، نیز نقش دارد. 
 

3. بهبود کیفیت تخمک‌ها

برای اینکه باروری و فرایند رشد جنین به‌درستی انجام شود، تخمک‌ها باید در مرحله اول از نظر ژنتیکی سالم باشند. فولیک‌اسید نقشی کلیدی در سنتز DNA و RNA دارد که برای تقسیم سلولی و رشد سلول‌ها ضروری هستند.
 

4. حفظ سلامت تخمک‌ها

فولیک‌اسید می‌تواند به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان عمل کرده و از آسیب‌های اکسیداتیو در تخمک‌ها جلوگیری کند. استرس اکسیداتیو می‌تواند به DNA آسیب رسانده و منجر به کاهش کیفیت تخمک‌ها و به‌تبع آن، کاهش احتمال بارداری شوند. فولیک‌اسید با افزایش آنتی‌اکسیدان‌ها در بدن، به محافظت از سلول‌ها و کاهش خطر نقص‌های ژنتیکی کمک می‌کند.
 

5. بهبود متابولیسم

یکی از مهم‌ترین عملکردهای فولیک‌اسید، بهبود متابولیسم سلول‌ها است. این ویتامین از طریق کمک به متابولیسم انرژی در سلول‌ها، به عملکرد نرمال سلول‌های تخمدان و تخمک‌ها کمک می‌کند.

نحوه مصرف فولیک‌اسید برای تخمک‌گذاری

میزان مصرف فولیک‌اسید برای بهبود کیفیت تخمک‌گذاری در زنان در سن باروری، روزانه 400 میکروگرم است. اگر میپرسید که فولیک اسید را صبح بخوریم یا شب؟ باید بگوییم که هیچ تفاوتی ندارد که فولیک اسید را در چه ساعتی از شبانه روز مصرف کنید. منتهی بهتر است که فولیک اسید را هر روز در یک زمان مشخص مصرف کنید تا از فراموشی جلوگیری شود. فولیک اسید را می‌توان با معده خالی یا پر مصرف نمود. 

نقش فولیک‌اسید در پیشگیری از نواقص‌ مادرزادی

فولیک‌اسید هم در زمان تشکیل و بلوغ سلول‌های تخمک و هم در دوران رشد و تکامل جنین از بروز نواقص مادرزادی جلوگیری می‌کند. فولیک‌اسید به دلیل نقش کلیدی‌اش در فرایند تقسیم سلولی و تولید DNA، برای رشد و بلوغ تخمک‌های سالم و بدون نقص ژنتیکی ضروری است. از طرف دیگر، جنین درحال‌رشد، علی‌الخصوص در هفته‌های ابتدایی بارداری، برای تشکیل لوله‌های عصبی به میزان زیادی به فولیک‌اسید احتیاج دارد. به‌طوری‌که کمبود این ماده مغذی ممکن است باعث ایجاد نقص لوله عصبی در جنین گردد. به همین خاطر، اطمینان از مصرف کافی فولیک‌اسید برای زنان در سنین باروری از اهمیت بسیاری برخوردار است.

فولیک‌اسید و تنبلی تخمدان

تحقیقات نشان داده است که زنان مبتلا به تنبلی تخمدان (PCOS) به طور معمول دارای سطوح پایین‌تری از فولیک‌اسید در مقایسه با جمعیت نرمال هستند. این وضعیت می‌تواند به عدم تعادل هورمونی و اختلال در تخمک‌گذاری منجر شود. مصرف قرص فولیک‌اسید برای تنبلی تخمدان به‌عنوان یک مکمل می‌تواند به تعادل هورمون‌ها و تنظیم چرخه قاعدگی در چنین زنانی کمک کند. این امر می‌تواند بر روند تخمک‌گذاری تأثیر مثبت بگذارد و به افزایش شانس باروری آنان کمک کند. علاوه بر این، شواهدی موجود است که نشان می‌دهد فولیک ممکن است با تأثیر بر متابولیسم و کاهش مقاومت به انسولین در افراد مبتلا به تنبلی تخمدان، موجب بهبود علائم و شرایط این افراد گردد. باتوجه‌به این موارد، قرص فولیک اسید در افراد مبتلا به تنبلی تخمدان می‌تواند به‌عنوان یک مکمل مفید در نظر گرفته شود. 

فولیک اسید و تنظیم قاعدگی

فولیک‌اسید با تأثیری که بر سلامت و عملکرد تخمدان می‌گذارد، می‌تواند به تنظیم چرخه قاعدگی کمک کند. تأمین سطح مناسب فولیک‌اسید می‌تواند به تنظیم هورمون‌های مرتبط با قاعدگی کمک کند و از بروز اختلالات قاعدگی جلوگیری کند. به‌علاوه، برخی شواهد بیانگر این است که مکمل‌های فولیک‌اسید ممکن است به کاهش دردهای قاعدگی و بهبود شرایط عمومی در دوره قاعدگی کمک کنند.

باید توجه داشت که اختلال در سیکل قاعدگی می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله استرس، تغییرات وزن، بیماری‌های مزمن و اختلالات هورمونی؛ بنابراین، تنها کمبود فولیک‌اسید نمی‌تواند عامل اصلی اختلالات قاعدگی باشد و بهتر است در این مورد با پزشک متخصص مشورت نمایید.

آیا کمبود فولیک‌اسید باعث ناباروری می‌شود؟

ناباروری معمولاً ناشی از عوامل متعددی از جمله مشکلات هورمونی، اختلالات تخمک‌گذاری، بیماری‌های مزمن و عوامل محیطی است؛ بنابراین، تنها کمبود فولیک‌اسید نمی‌تواند به طور مستقیم به‌عنوان عامل اصلی ناباروری شناخته شود. اما کمبود فولیک‌اسید می‌تواند در برخی موارد با اثر بر متابولیسم سلول‌ها و تعادل هورمون‌ها، در عملکرد تخمدان‌ها اختلال ایجاد نموده و باروری را تحت‌تأثیر قرار دهد. باتوجه‌به اهمیت بسیار زیاد فولیک‌اسید برای زنان باردار، اطمینان از دریافت مقادیر کافی آن در سنین باروری و دوران بارداری ضروری است.

آیا فولیک‌اسید باعث بارداری می‌شود؟

به یاد داشته باشید که فولیک‌اسید تنها یکی از عوامل مؤثر در باروری است و برای موفقیت در بارداری، عوامل متعددی باید در نظر گرفته شوند. فولیک‌اسید به خودی خود باعث بارداری نمی‌شود، اما مصرف آن می‌تواند به سلامت باروری کمک نماید. این ویتامین به‌صورت ویژه برای زنان باردار یا زنانی که در حال تلاش برای بارداری هستند، بسیار مهم است. زیرا می‌تواند به بهبود کیفیت تخمک و پیشگیری از نقایص لوله عصبی در جنین کمک کند. اگر شما به دنبال درمان ناباروری هستید، مصرف مکمل‌های فولیک‌اسید (به‌عنوان بخشی از یک رژیم غذایی سالم) می‌تواند یک اقدام مفید باشد. اما برای باردارشدن، نیاز به بررسی عوامل دیگری چون تعادل هورمونی، سلامت عمومی و مشورت با پزشک دارید.

چه افرادی نباید فولیک‌اسید بخورند؟

همیشه بهتر است قبل از شروع هر نوع مکمل، به‌ویژه فولیک‌اسید، با پزشک، داروساز یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا از مناسب‌بودن آن برای وضعیت سلامت خود اطمینان حاصل کنید. فولیک‌اسید که نوعی ویتامین B است، برای بسیاری از افراد مفید و ضروری است، اما در برخی موارد خاص، ممکن است نیاز به احتیاط وجود داشته باشد.

افرادی که باید در مصرف فولیک‌اسید احتیاط یا از آن پرهیز کنند، عبارت‌اند از:

• افرادی با سابقه حساسیت به فولیک‌اسید
• افرادی مبتلا به سرطان و بدخیمی‌ها
• افراد مبتلا به نارسایی کلیوی
• افراد تحت درمان با داروهای خاص بخصوص داروهای شیمی‌درمانی و داروهای ضدتشنج
• افراد مبتلا به کمبود ویتامین B12: در افرادی که دچار کمبود ویتامین B12 هستند، مصرف فولیک‌اسید می‌تواند علائم کمبود B12 را پنهان کند و منجر به عوارض جدی شود.
• زنان باردار در شرایط خاص: زنان باردار معمولاً نیاز به فولیک‌اسید دارند، اما گاهی در صورت وجود مشکلات خاص یا توصیه پزشک، ممکن است نیاز به محدودکردن مصرف آن داشته باشند.

سخن پایانی

فولیک‌اسید به‌عنوان یک ویتامین کلیدی، تأثیر بسزایی نه‌تنها برای سلامتی عمومی بلکه در فرایند تخمک‌گذاری و بهبود کیفیت تخمک‌ها دارد. شواهد علمی نشان می‌دهند که مصرف مناسب و به‌موقع این ویتامین نه‌تنها به افزایش شانس بارداری کمک می‌کند، بلکه می‌تواند از بروز نواقص مادرزادی در جنین نیز پیشگیری نماید. در نتیجه، توصیه می‌شود که زنان به‌ویژه در مرحله قبل و در حین بارداری، از مکمل‌های فولیک‌اسید بهره‌مند شوند و با مشاوره متخصصان بهداشت، تصمیمات مناسبی برای ارتقای سلامت باروری اتخاذ کنند. 

با اینکه فولیک‌اسید می‌تواند به سلامت تخمدان و بهبود تخمک‌گذاری کمک کند، اما به‌تنهایی نمی‌تواند مشکلات تخمک‌گذاری یا ناباروری را درمان کند. اگر با مشکلات باروری مواجه هستید، مشورت با پزشک متخصص باروری یا زنان و زایمان می‌تواند راهنمایی‌های دقیق‌تر و درمان مناسب‌تری را ارائه دهد.
تیم داروخانه آنلاین داروکده سال‌هاست در زمینه مکمل‌های غذایی فعالیت می‌کنند و به شما کمک می‌کنند تا بهترین مکمل فولیک اسید را داشته باشید. اگر همچنان سوالی در مورد اثرات فولیک اسید بر تخمک گذاری دارید. در بخش نظرات منتظر سوالات شما هستیم تا کارشناسان و داروسازان داروخانه آنلاین داروکده در کوتاه‌ترین زمان ممکن به آن‌ها پاسخ دهند.