در قسمت اول با استرویید و نحوه اثر گذاری آن آشنا شدید در ادامه به عوارض احتمالی مصرف استرویید می پردازیم.

عوارض جانبی:
همه ی داروها، پتانسیل ایجاد عوارض جانبی را دارا هستند و آنابولیک استروئیدها از این امر مستثنی نمی باشند. این عوارض جانبی می تواند به دلیل پاسخ غیر طبیعی یک شخص به یک دارو باشد و یا می تواند به دلیل استفاده بیش از حد از آن دارو باشد. به یاد داشته باشید، آنچه برای یک شخص سالم و ایمن باشد، ممکن است برای دیگری خطرناک باشد. به طور کلی هر چه میزان مصرف استروئید بالاتر باشد، میزان بروز عوارض بیشتر خواهد بود و عواقب جدی تری را به دنبال خواهد داشت. البته دیده شده حتی برخی افراد با دوزهای پایین تر نیز این عوارض را تجربه می کنند. همچنین مصرف برخی داروهای دیگر می تواند اثرات استروئیدها را تشدید کند.

در آقایان

در خانم ها

Skin (پوست)
آکنه یکی از عوارض شایع مصرف استروئید می باشد و معمولا در ناحیه پشت و کمر ظاهر می شود. هر چه میزان مصرف استروئید بالاتر رود، میزان آکنه بیشتر خواهد شد. برای به حداقل رساندن عوارض، توصیه می شود که پوست تمیز نگه داشته شود و از مواد چرب استفاده نشود. ظاهر شدن آکنه معمولا به کندی صورت می گیرد. بخصوص در افرادی که نسبت به این مشکل حساس هستند. در صورت مشاهده باید مصرف استروئید قطع شود. معمولا 3 الی 4 هفته طول می کشد تا رفع شود. در صورتیکه بعد از این بازه زمانی رفع نشود، توصیه می شود پزشک خود را از مصرف استروئید آگاه کنید.

Breasts (سینه) ژنیکوماستی
ژنیکوماستی حالتی است که در آن سینه ها  بزرگ شده و حالت نرمی به خود می گیرند که در هنگام دست زدن، درد در ناحیه حس می شود. دلیل این امر می تواند به خاطر فرآیند آروماتیزه شدن (Aromatisation) باشد، به طوریکه هورمون مردانه به نوعی هورمون زنانه با نام اُاِستروژن (Oestrogen) تبدیل می شود. پوست در اطراف نوک پستان فرم شیاری به خود می گیرد. با ادامه مصرف، متورم شده و ناحیه نرم می شود. بافت چربی در اطراف ناحیه ایجاد شده و سینه برجسته می شود. در بعضی مواقع، زمانی که فشار داده می شود، مایعی از نوک پستان ترشح می شود. در این زمان مصرف استروئید باید قطع شود. در صورتی که بعد از 2 ماه عارضه رفع نشود، جراحی باید صورت گیرد. برخی دارو ها به مانند سایمتیدین در سوزش معده، HCG و اسپرینولاکتون جهت کاهش آب بدن که توسط برخی بدنسازها مصرف می شوند، نیز می توانند سبب بروز عوارض ژنیکوماستی شوند.

Heart (قلب):
در تعدادی از موارد، حملات قلبی و مرگ ناشی از مصرف آنابولیک استروئید ها گزارش شده است. شواهدی مبنی بر گرفتگی شریان کرونر (Coronary Artery blockage) در مرگ این افراد مشاهده شده است. لذا توصیه می شود قبل از مصرف استروئید، یک آزمایش کلی صورت گیرد.
بالا رفتن سطح LDL و کاهش سطح HDL می تواند نشانه ی بیماری قلبی باشد و لازم است قبل از شروع مصرف استروئید، اندازه گیری شوند. کلسترول کل (Total Cholestrol) چندان تحت تاثیر استروئید قرار نمی گیرد. پایین آمدن سطح HDL به خاطر اثرات استروئید بر روی کبد می باشد که هم از طریق مصرف داروهای تزریقی و هم داروهای خوراکی امکان پذیر می باشد.
کاردیومیوپاتی (Cardiomyopathy) بیماری عضلات قلبی، در مصرف کننده های داروهای آنابولیک گزارش شده است. از علایم آن خستگی شدید، درد قفسه ی سینه و مشکلات تنفسی می باشد، که لازم است هر چه سریعتر تحت نظر پزشک قرار گیرد.
فشار خون بالا (Hypertension) نیز در مصرف کننده های استروئد آنابولیک ها مشاهده شده است. البته دلیل این امر اثبات نشده و ممکن است افزایش فشار خون به خاطر مشکلات قلبی، کبدی و یا کلیوی باشد.

احتباس مایعات (Fluid Retention):
برخی افراد زمانی که در دوره مصرف استروئید هستند، مایع فراوانی در بدن آنها محبوس می شود که حالت تورم به خود می گیرد. این حالت معمولا در ناحیه صورت و گردن دیده می شود و معمولا بعد از چند روز قطع دارو، رفع می شود. با از دست دادن آب، وزن بدن کاهش یافته البته این کاهش وزن تاثیری بر روی عضله نداشته زیرا که این مایع در فضای بین فیبرهای عضلانی محبوس می شود. این بدان معنی نمی باشد که میزان مصرف استروئید در دوره ی بعد افزایش یابد. مصرف استروئید بیشتر سبب می شود که مایع بیشتری در بدن حبس شده و در انتها بدن وزن بیشتری را از دست دهد.
البته در همه ی افراد به طور یکسان اتفاق نمی افتد، بسیاری از ورزشکاران در هفته های اول بعد از اتمام دوره با کاهش وزن روبرو می شوند که وزن از دست رفته مربوط به آب بدن بوده و نه حجم عضله.

پرخاشگری (Aggression):
می تواند فرم های مختلفی را دربرگیرد.
- حملات فیزیکی
- خصومت غیرمستقیم
- تحریک پذیری
- منفی بافی
- دلخوری
- شک کردن
- خصومت کلامی
یادآور شود که همه ی داروها، احساس های یکسانی ایجاد نمی کنند.

تغییرات کبدی ( Liver Changes) :
بسیاری از استروئیدها باعث ایجاد تغییراتی در فعالیت های کبدی می شوند. این عوارض معمولا با فرم خوراکی این داروها که در منطقه ی C-17 آلکیله می شوند ، دیده می شود. عوارضی همچون یرقان یا زردی گزارش شده البته این عوارض بیشتر در افرادی که دوزهای بالایی از استروئید استفاده می کنند و یا بیماری زمینه ای دارند دیده می شود.
Peliosis hepatica فرمی از بیماری کبدی می باشد که در آن کیسه های خونی در کبد افرادی که استروئید مصرف می کنند ظاهر می شود.
تومورهای کبدی نیز در این افراد گزارش شده است .

اختلالات جنسی (Sexual Disturbance):
مصرف استروئید آنابولیک ها ، تشکیل هورمون های هیپوفیز را که بر روی فعالیت بیضه ها تاثیر می گذارند مهار می کند.
FSH مسئول تشکیل اسپرم بوده و LH نیز تشکیل تستسترون را کنترل می کند. هر دو این موارد با مصرف استروئید ها مهار شده و به طور حتم، اندازه ی اسپرم کوچکتر می شود. هر چه مصرف استروئید طولانی تر شود، اندازه ی اسپرم کوچکتر شده و هر چه دوز دارو بالاتر رود، اندازه ی بیضه ها به اندازه ی چشمگیری کوچکتر می شود. با توقف مصرف استروئید، اندازه ی تستسترون ها به حالت اول خود برمی گردند البته در افرادی که دوزهای بالا به مدت طولانی مصرف کرده اند، این تغییرات ممکن است ماه ها و حتی تا 2 سال به طول انجامد. کاهش FSH، باعث کاهش میزان اسپرم و کاهش باروری می شود.
استروئیدها در میل جنسی نیز بی تاثیر نمی باشند. این حالت ممکن است از یک میزان ناچیز تا از بین رفتن کامل میل جنسی تاثیر گذار باشد. در صورتی که حالت دوم رخ دهد، ورزشکار باید دوره را قطع کرده و منتظر بازگشت میل جنسی شود. معمولا کاهش میل جنسی به خاطر کمبود تستسترون نمی باشد. در بسیاری از موارد این مشکل به خاطر عوامل خارجی بوده و تزریق تعدادی استروئید نه تنها مشکل را حل نکرده بلکه بر شدت ان می افزاید.
در ورزشکاران زن که از استروئید مصرف می کنند، میل جنسی با شدت بیشتری افزایش پیدا می کند البته با قطع آن به حالت اول خود بازمی گردد.

برای مطالعه بیشتر: آیا می توان قدرت باروری را تقویت کرد؟

خونریزی (Bleeding):
آنابولیک استروئیدها ، مدت زمان خونریزی را افزایش می دهند، و این خونریزی هم از راه بینی و هم از راه دهان میتواند اتفاق بیافتد. در صورت بروز این عوارض ، توصیه می شود که دارو بلافاصله قطع شده و ورزشکار تحت نظر پزشک قرار بگیرد تا اطمینان حاصل شود که اختلالی در زمینه ی فرآیند لخته ایجاد نشده است. مکانیسم های لخته معمولا بسیار پیچیده هستند و با دوزهای بالای دارویی ایجاد می شوند.

ریزش مو (Hair loss):
ریزش مو بخشی از  ژنتیک هر مرد می باشد. افرادی که مستعد ریزش مو هستند، با مصرف استروئید سرعت آن افزایش می یابد. لازم به ذکر است که ریزش مو در مردانی که استروئید مصرف نمی کنند نیز می تواند بروز کند.

بی خوابی (Insomnia):
در صورتی که در حین مصرف استروئید دچار بی خوابی می شوید، بهترین روش، قطع مصرف دارو می باشد. مصرف داروهای خواب آور مشکل را حل نمی کند  و حالت کرختی در فرد ایجاد می کند.

آسیب تاندون (Tendon Damage):
استروئید آنابولیک ها  قدرت عضله را افزایش می دهند و بر روی  تاندون تاثیری ندارند. ممکن است پارگی در تاندون در حین مصرف استروئید ها دیده شود. عمده ترین آسیب مربوط به تاندون دوسر بازو می باشد و پارگی ممکن است در این قسمت، جزئی و یا کامل باشد. در صورت بروز این مشکل، تا زمان بهبودی کامل باید از مصرف استروئید خودداری شود. قسمت دیگری از عضلات که بیشتر در معرض آسیب تاندونی قرار می گیرد ، چهار سر ران است.

در جوانان (Young People):
مصرف استروئید ها در جوانان منجر به بسته شدن زودتر از حد اپی فیز استخوانی می شود. این بخشی از استخوان است که رشد می کند و زمانی که این بخش بسته شود، رشد استخوانی متوقف شده و افزایشی در قد مشاهده نخواهد شد.

غده ی پروستات (Prostate Gland):
مطالعات نشان می دهد که غده پروستات در دوره ی مصرف استروئید آنابولیک ها، بزرگتر می شود، البته بعد از اتمام دوره، اندازه ی آنها کاهش پیدا می کند.

عفونت (Infections):
ممکن است عفونت ایجاد شده در دوره ی مصرف استروئید، به خاطر غیر استریل بودن فرآیند تزریق باشد. استفاده از سرنگ جدید در هر بار تزریق، شستن دست ها و استفاده از دستکش قبل هر بار تزریق می تواند از ایجاد عفونت جلوگیری کند. عفونت ایجاد شده در محل معمولا به شکل آبسه ظاهر می شود.
آنابولیک استروئید ها بر روی سیستم ایمنی نیز می تواند تاثیر بگذارد. برخی از مصرف کننده ها از سرماخوردگی های مکرر شکایت می کنند.
روش دیگر ایجاد عفونت، استفاده از تجهیزات تزریقی مشترک می باشد. این یکی از روش های انتقال ویروس HIV و Hepatitis می باشد.

 

خانم ها و عوارض جانبی (Women and Side effects):
آنابولیک استروئیدها می توانند عوارض جانبی ناخواسته ای را در خانم هایی که استروئید مصرف می کنند ایجاد کنند. صدای خشن ایجاد شده به خاطر افزایش هورمون های مردانه می باشد. در صورت بروز چنین عوارضی، مصرف دارو باید قطع شده تا بازسازی صورت گیرد. البته این بازسازی در همه ی موارد رخ نمی دهد. در مواردی که این حالت تا 3 ماه بعد از قطع مصرف همچنان ادامه پیدا کند، می تواند دایمی باشد.
بزرگ شدن کلیتوریس نیز از جمله حالت هایی می باشد که در خانم های بدن ساز دیده می شود.
تغییر در پوست خانم ها رخ می دهد. تغییر در بافت پوست، اولین تغییر قابل مشاهده می باشد.
موی صورت به دو فرم ظاهر می شود. یک فرم نرم که در صورت می روید و با قطع دارو، ریزش پیدا می کند و نوع تیره تر که در ناحیه ریش رشد می کند. این نوع دوم، معمولا باقی می ماند.
بی نظمی در دوران قاعدگی و یا توقف کامل آنها می تواند به خاطر مصرف استروئید باشد.

در قسمت سوم با داروهایی که می توانند به عنوان مکمل در کنار آنابولیک استروئید ها استفاده شوند ، اطلاعاتی کسب می کنید.