قهوه بدون کافئین، بله یا خیر؟

قهوه یکی از محبوب ترین نوشیدنی های جهان است. بسیاری از مردم از نوشیدن قهوه لذت می برند ولی به دلایل شخصی یا مشکلات سلامتی می خواهند مصرف کافئین را محدود کنند.
برای چنین افرادی قهوه بدون کافئین یک جایگزین بسیار عالی است. قهوه بدون کافئین درست مانند قهوه معمولی است فقط کافئین آن حذف شده است.

قهوه بدون کافئین چیست و چگونه تهیه می شود؟
قهوه بدون کافئین از دانه های قهوه ای که 97 درصد کافئین آن ها را حذف کرده اند ساخته شده است. روش های زیادی برای استخراج کافئین از دانه های قهوه وجود دارد. اکثر آن ها شامل آب، حلال های آلی و دی اکسید کربن هستند.
دانه های قهوه در ماده ای که حلال است شسته می شوند تا زمانی که کافئین از آن استخراج شود و سپس حلال را خارج می کنند.
ارزش غذایی قهوه بدون کافئین (جدا از میزان کافئین) تقریبا با قهوه معمولی یکسان است. با این حال طعم و بو در قهوه بدون کافئین ممکن است کمی ملایم تر از قهوه معمولی بنظر برسد و با توجه به روشی که برای استخراج کافئین استفاده می شود، رنگ قهوه نیز ممکن است تغییر کند. این مسئله نوشیدن قهوه را برای افرادی که نسبت به طعم تلخ و بوی قهوه معمولی حساس هستند، خوشایندتر می کند.

بیشتر بخوانید: کافئین، یک مکمل مضر یا موثر؟

چه مقدار کافئین در قهوه بدون کافئین وجود دارد؟
قهوه بدون کافئین، کاملا بدون کافئین نیست. در واقع قهوه بدون کافئین حاوی مقادیر مختلفی از کافئین است مثلا در هر فنجان حدودا 3 میلی گرم کافئین دارد. مطالعه ی دیگری نشان داد که هر 180 میلی لیتر قهوه بدون کافئین، حدودا 0 تا 7 میلی گرم کافئین دارد. میزان کافئین موجود در یک قهوه معمولی بسته به نوع قهوه، روش تهیه و اندازه فنجان حدود 70 تا 140 میلی گرم است. بنابراین قهوه بدون کافئین حتی اگر کاملا بدون کافئین نباشد باز هم نسبت به قهوه معمولی میزان کافئین ناچیزی دارد.

قهوه سرشار از آنتی اکسیدان و مواد مغذی است.
این نوشیدنی در واقع بزرگترین منبع آنتی اکسیدانی در رژیم غذایی غربی ها است. آنتی اکسیدان موجود در قهوه بدون کافئین تقریبا مشابه قهوه معمولی است تنها ممکن است 15 درصد کمتر باشد. این اختلاف احتمالا به دلیل از دست رفتن مقداری از آنتی اکسیدان ها در فرآیند استخراج کافئین است. آنتی اکسیدان های موجود در قهوه معمولی و بدون کافئین عمدتا اسید هیدروسینامیک ها و پلی فنول ها هستند.

آنتی اکسیدان ها در خنثی کردن رادیکال های آزاد بسیار موثر هستند، آسیب اکسیداتیو را کاهش داده و به پیشگیری از بیماری های قلبی، سرطان و دیابت کمک می کند. علاوه بر آنتی اکسیدان ها قهوه حاوی مقداری مواد مغذی نیز است. یک فنجان قهوه، 2/4 درصد از مقدار توصیه شده روزانه منیزیم، 4/8 درصد از پتاسیم و 2/5 درصد از نیاسین یا ب3 را تامین می کند. شاید این مقادیر زیاد به نظر نرسد ولی 2-3 فنجان قهوه در روز قطعا میزان بیشتری از مواد مغذی را تامین می کند.

فواید قهوه بدون کافئین برای سلامتی
واقعیت این است که قهوه برای سلامتی مفید است. این نوشیدنی فواید زیادی برای سلامتی انسان دارد که این فواید به محتوای آنتی اکسیدانی و سایر مواد فعال آن مربوط است. به این دلیل که نمی توان تفاوتی زیادی بین قهوه معمولی و قهوه بدون کافئین قائل شد تخمین زدن فواید قهوه بدون کافئین برای سلامتی دشوار است. 

• دیابت نوع 2، عملکرد کبد و مرگ زودرس
نوشیدن قهوه معمولی و یا بدون کافئین با کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 همراه است. هر فنجان قهوه ابتلا به دیابت نوع 2 را تا 7 درصد کاهش می دهد.
تحقیقات نشان می دهد که عناصر دیگری در قهوه غیر از کافئین این اثرات محافظتی را داشته باشند. تاثیر قهوه بدون کافئین بر بهبود عملکرد کبد به اندازه قهوه معمولی نمی باشد ولی در مطالعاتی قهوه بدون کافئین باعث کاهش سطح آنزیم های کبدی شده که نشان دهنده اثر محافظتی آن است.
نوشیدن قهوه بدون کافئین با کاهش اندک ولی قابل توجه در پیشگیری از خطر مرگ زودرس و مرگ ناشی از سکته مغزی و قلبی در ارتباط است.

• پیری و بیماری های عصبی
به نظر می رسد هر دو نوع قهوه (معمولی و بدون کافئین) تاثیرات مثبتی بر کاهش اختلالات ذهنی وابسته به سن دارد.
مطالعات بر سلول های انسانی نشان می دهد که قهوه بدون کافئین از سلول های عصبی مغز محافظت می کند و می تواند به پیشگیری از پیشرفت بیماری های عصبی مانند آلزایمر و پارکینسون کمک کند.
با توجه به عملکرد قهوه بدون کافئین، می توان گفت اثر محافظتی بر سلول های عصبی ناشی از اسید کلروژنیک است نه کافئین.
با این حال کافئین موجود در قهوه معمولی نیز اثر محافظتی بر سلول های عصبی دارد و می تواند خطر ابتلا به زوال عقل و بیماری های عصبی را کاهش دهد. به طور کلی می توان گفت تاثیر قهوه معمولی بر کاهش بیماری هایی مانند آلزایمر و پارکینسون بیشتر است.

• کاهش سوزش معده و کاهش خطر ابتلا به سرطان رکتوم
یکی از عوارض شایع نوشیدن قهوه سوزش معده و رفلاکس اسید معده است. بسیاری از افراد این مشکلات را هنگام خوردن قهوه تجربه می کنند و نوشیدن قهوه بدون کافئین این اثرات ناخوشایند را کاهش می دهد. قهوه بدون کافئین باعث کاهش قابل توجه رفلاکس اسید معده نسبت به قهوه معمولی می شود.
نوشیدن حداقل دو فنجان قهوه در روز با کاهش 48 درصدی خطر ابتلا به سرطان رکتوم همراه است.
بسیاری از افراد این شرایط را تجربه می کنند و نوشیدن قهوه بدون کافئین ممکن است این اثر جانبی ناخوشایند را تسکین دهد.

قهوه معمولی چندین مزیت نسبت به قهوه بدون کافئین دارد
قهوه بیشتر به عنوان محرک شناخته می شود زیرا این نوشیدنی هوشیاری را افزایش داده و احساس خستگی را کاهش می دهد.
این اثرات به دلیل وجود کافئین ماده محرک طبیعی موجود در قهوه است. برخی از اثرات مفید قهوه به طور مستقیم به کافئین نسبت داده می شود پس می توان گفت این اثرات مفید در قهوه بدون کافئین وجود ندارد.

برخی از این مزایا عبارتند از:
• بهبود خلق و خو، زمان واکنش، حافظه و عملکرد ذهنی
• افزایش متابولیسم و چربی سوزی
• بهبود عملکرد ورزشی
• کاهش خطر افسردگی خفیف و افکار خودکشی
• کاهش خطر ابتلا به سیروز کبدی یا آسیب کبدی شدید
با این حال باید در نظر گرفت که تحقیقات روی قهوه معمولی بسیار بیشتر از قهوه بدون کافئین است پس نمی توان به صورت قطعی عنوان کرد که قهوه بدون کافئین چنین اثری ندارد.

چه کسانی باید قهوه بدون کافئین را جایگزین قهوه معمولی کنند؟
 تحمل پذیری کافئین در افراد مختلف بسیار متفاوت است. برای بعضی از افراد یک فنجان قهوه ممکن است زیاد از حد باشد و برای برخی دیگر چند فنجان قهوه در روز می تواند اثربخشی خوبی داشته باشد.
اگرچه میزان تحمل کافئین در افراد مختلف متفاوت است اما بزرگسالان سالم باید از مصرف بیش از 400 میلی گرم کافئین در روز خودداری نمایند که این میزان معادل 4 فنجان قهوه است.
افرادی که حساسیت زیادی به کافئین دارند می توانند میزان مصرف قهوه معمولی را محدود کرده ویا آن را با قهوه بدون کافئین یا چای جایگزین کنند.
در افرادی که به کافئین حساسیت دارند افزایش مصرف قهوه می تواند منجر به بی خوابی و افزایش فشار خون شده و همچنین خطر ابتلا به بیماری های قلبی و سکته مغزی را افزایش دهد. همچنین دریافت بیش از حد کافئین ممکن است سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار دهد و باعث بی قراری، اضطراب، مشکلات گوارشی و نامنظمی ضربان قلب در افراد حساس شود.
علاوه بر افرادی که به کافئین حساسیت دارند، افرادی که در شرایط پزشکی خاص هستند و ممکن است مجبور شوند کافئین را در رژیم غذایی خود محدود کنند یا داروهای مصرفیشان با کافئین تداخل دارد، خانم های باردار و شیرده، کودکان و نوجوانان، افراد مضطرب و افراد مبتلا به اختلالات خواب توصیه می شود مصرف کافئین را محدود کنند.