ویروس کرونا که بود و چه کرد!؟

در اواخر سال 2019، ویروسی پرسروصدا از خانواده کروناویروس‌ها، به سرعت در سراسر جهان شیوع پیدا کرد. دانشمندان اولین بار در سال 1965 یک ویروس کرونای انسانی را شناسایی کردند که باعث ایجاد علائم سرماخوردگی می‌شد. اما داستان این بار متفاوت بود...

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• ویروس کرونا چیست؟
• ویروس کرونا از کجا شیوع پیدا کرد؟
• آمار ویروس کرونا
• انواع ویروس کرونا
• علائم سویه جدید ویروس کرونا
• گروه‌های در معرض خطر ابتلا به ویروس کرونا
• انتقال ویروس کرونا
• تشخیص بیماری کرونا
• پیشگیری از ویروس کرونا
• درمان ویروس کرونا
• مدیریت ویروس کرونا در خانه
• سوالات متداول

مدت زمان تقریبی مطالعه: 9 دقیقه

ویروس کرونا چیست؟

کروناویروس‌ها خانواده بزرگی از ویروس‌های تنفسی هستند که شامل COVID-19، سندروم تنفسی خاورمیانه (MERS) و سندروم تنفسی حاد شدید (SARS) می‌شود. ویروس کرونا می‌تواند هم در انسان و هم در حیواناتی مانند شترها، گربه‌ها و خفاش‌ها ایجاد بیماری کند. گاهی این ویروس‌ها در حیوانات تکامل یافته و افراد را نیز مبتلا می‌کنند. در انسان، بیشترین ارگان درگیر با ویروس کرونا سیستم تنفسی بوده که ممکن است با عفونت‌های خفیف مانند سرماخوردگی و یا بیماری‌های جدی‌تر مانند ذات الریه همراه باشد. 

SARS-CoV-2 یا سندرم حاد تنفسی شدید کروناویروس 2، ویروسی است که باعث COVID-19 می‌شود. ویروس کرونا زیر میکروسکوپ ظاهری کروی با زائده‌های تاج (crown) مانند دارد که علت نامگذاری آن نیز همین شکل ظاهری ویروس است. این تاج های پروتئینی، گیرنده را در سلول‌های میزبان تشخیص داده و برای ورود ویروس به سلول لازم هستند. 

ویروس کرونا از کجا شیوع پیدا کرد؟

دو فرضیه در مورد منشاء COVID-19 وجود دارد: قرار گرفتن در معرض حیوان آلوده یا نشت آزمایشگاهی؛ که شواهد کافی برای حمایت از هر دو استدلال وجود ندارد. با این حال، سویه جدید ویروس کرونا اولین بار در دسامبر2019 در ووهان چین گزارش شد. دفتر سازمان جهانی بهداشت در کشور چین از موارد متعدد ذات الریه با علت ناشناخته با علائمی مانند تب و تنگی نفس که به نظر می‌رسید به بازارهای خرید و فروش گوشت و محصولات تازه مرتبط است، مطلع شد. به نظر می‌رسد ویروس کرونا در این بخش‌ها جهش یافته و توانسته بود باعث ایجاد بیماری و انتقال در میان انسان‌ها شود. 

آمار ویروس کرونا

انتقال ویروس کرونا در سرعت و حجم بالا در سراسر جهان باعث شد تا در 11 مارس 2020 توسط سازمان بهداشت جهانی یک بیماری همه‌گیر یا پاندمیک اعلام شود. مطابق با آخرین آمارهای گزارش شده از سوی این سازمان، حدود 776 میلیون نفر در جهان درگیر ویروس کرونا شدند. ویروس کرونا در ایران نیز حدود 7 میلیون و 600 هزار نفر را مبتلا به بیماری نموده است. 

انواع ویروس کرونا

تا کنون سه کروناویروس باعث بروز بیماری جدی و کشنده با تظاهرات شدید در افراد شده است:

1. کرونا ویروس سارس (SARS-CoV)، که در نوامبر 2002 ظهور کرد و باعث سندروم حاد تنفسی شدید (SARS) شد.

2. ویروس مرس (MERS-CoV)، که در سال 2012 ظهور کرد و باعث سندرم تنفسی خاورمیانه (MERS) شد.

3. SARS-CoV-2 که در سال 2019 ظهور کرد و باعث بیماری کروناویروس 2019 (COVID-19) شد.

به طور کلی، خانواده ویروس‌های معروف به Coronaviridae به چهار زیرگروه آلفا، بتا، گاما و دلتا کروناویروس‌ها تقسیم می‌شوند. اعضاء ویروس آلفا و بتا پستانداران را به بیماری مبتلا نموده، در حالی که زیر گروه‌های گاما و دلتا در درجه اول پرندگان را آلوده می‌کنند.

علائم سویه جدید ویروس کرونا

اکثر افراد مبتلا به COVID-19 علائم تنفسی خفیفی شبیه سرماخوردگی یا آنفولانزا دارند. با این حال، کروناویروس‌های انسانی می‌توانند باعث بیماری‌های جدی‌تر مانند ذات‌الریه، برونشیت، شوک سپتیک، نارسایی کلیه و در نهایت مرگ شوند. این مشکلات در افراد مبتلا به بیماری قلبی و ریوی، افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، نوزادان و افراد مسن‌ شایع‌تر است.

رایج‌ترین علائم ویروس کرونا شامل موارد زیر است:

• تب و لرز

• سرفه

• سردرد

• اختلالات تنفسی

• آبریزش بینی

• گلودرد

• ضعف، بدن درد و خستگی

• از دست دادن حس چشایی و بویایی

• حالت تهوع و استفراغ

• اسهال

گروه‌های در معرض خطر ابتلا به ویروس کرونا

برخی افراد ممکن است در معرض خطر بیشتری جهت ابتلا به COVID-19 باشند و یا در صورت بیمار شدن علائم شدید تری را تجربه کنند، از جمله:

• افراد مسن و نوزادان کمتر از 6 ماه

• مبتلایان به بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، بیماری قلبی-عروقی، مشکلات ریوی و...

• افراد با سیستم ایمنی ضعیف

• واکسینه نبودن در برابر ویروس کرونا

• افراد دارای اضافه وزن و چاق

• تماس با افراد بیمار و آلوده

• ارتباط مستقیم با حیوانات آلوده

• افراد با اختلالات اضطراب و استرس

انتقال ویروس کرونا

ویروس کرونا می‌تواند از دهان یا بینی فرد آلودهبه صورت ذرات مایع کوچک در هنگام سرفه، عطسه، صحبت کردن، آواز خواندن یا نفس کشیدن خارج و در محیط پخش شود. این ذرات از قطرات تنفسی بزرگتر تا آئروسل‌های کوچکتر متغیر هستند. همچنین، تماس شخصی نزدیک، مانند دست دادن با فرد ناقل و یا لمس یک شی یا سطحی که ویروس کرونا روی آن وجود دارد و سپس دست زدن به دهان، بینی یا چشم‌ها نیز، از راه‌های دیگر انتقال این بیماری است. 

ویروس کرونا پس از ورود از راه بینی، دهان و چشم‌ها، به پشت مجرای بینی و غشای مخاطی در پشت گلو می‌رود. این ویروس در آنجا به سلول‌ها چسبیده، شروع به تکثیر نموده و به بافت ریه می‌رود. پس از آن، ویروس می‌تواند به سایر بافت‌های بدن گسترش یافته و آنها را نیز درگیر نماید.

تشخیص بیماری کرونا

دو نوع آزمایش برای تأیید تشخیص عفونت فعال ویروس کرونا استفاده می‌شود.

1. آزمایش‌های PCR: وجود ماده ژنتیکی ویروس را با استفاده از تکنیکی به نام واکنش زنجیره‌ای پلیمراز رونوشت معکوس یا RT-PCR شناسایی می‌کنند. برای آزمایش PCR، نمونه معمولاً به آزمایشگاهی فرستاده می‌شود که RNA ویروس کرونا (در صورت وجود) از نمونه استخراج شده و به DNA تبدیل می‌شود. سپس DNA تکثیر شده، به این معنی که کپی‌های زیادی برای تولید یک نتیجه قابل اندازه‌گیری ساخته می‌شود. تست های PCR بسیار دقیق هستند. با این حال، ممکن است چند روز تا بیش از یک هفته طول بکشد تا نتایج حاصل شود.

2. آزمایشات آنتی ژن: پروتئین‌های خاصی را در سطح ویروس کرونا شناسایی می‌کند. اکثر تست‌های مجاز خانگی بدون نسخه، تست‌های آنتی ژن هستند. این تست‌ها گاهی اوقات به عنوان تست‌های تشخیصی سریع شناخته می‌شوند زیرا نتایج می‌توانند در عرض 15 دقیقه معین شوند. اگر آزمایش شما مثبت باشد، احتمال ابتلای شما بسیار زیاد است. با این حال، احتمال نتیجه منفی کاذب با آزمایش آنتی ژن بیشتر است، به این معنی که ممکن است آزمایش منفی باشد و همچنان عفونت فعال داشته باشید. اگر آزمایش تشخیصی آنتی ژن COVID-19 را در خانه انجام داده‌اید، باید آزمایش را 48 ساعت پس از نتیجه منفی تکرار کنید تا خطر منفی کاذب خود را کاهش دهید.

پیشگیری از ویروس کرونا

توجه به برخی نکات بهداشتی و رعایت آنها در زمان شیوع COVID-19، می‌تواند خطر ابتلا به بیماری را در شما و اطرافیان کاهش دهد:

1. واکسن زدن

2. شستن دست‌ها به روش صحیح با آب و صابون، حداقل به مدت 20 ثانیه

3. خودداری از دست زدن به چشم، بینی یا دهان

4. پوشاندن مجاری تنفسی با دستمال یا آرنج خمیده به هنگام سرفه و عطسه

5. تمیز و ضدعفونی کردن اشیاء و سطوح

6. استفاده از ضدعفونی‌کننده دست مبتنی بر الکل با حداقل 60 درصد الکل

7. خودداری از تماس نزدیک با افراد بیمار

8. ماندن و استراحت کردن افراد بیمار در خانه تا زمان بهبودی

9. استفاده از ماسک‌های تنفسی

10. تقویت سیستم دفاعی بدن با استفاده از رژیم غذایی سالم و محصولات سیستم ایمنی

11.  بهبود تهویه مانند باز کردن پنجره‌ها به ویژه هنگام جمع شدن افراد در محیط‌های بسته

درمان ویروس کرونا

هیچ قرص ضد ویروس کرونا یا درمان اختصاصی برای کووید-19 وجود ندارد. بسته به شدت علائم، اقدامات مراقبتی متفاوتی صورت می گیرد؛ از جمله:

1. اکسیژن درمانی

2. تزریق آنتی‌بادی‌های مونوکلونال 

3. تجویز برخی داروهای ضد ویروسی جهت کاهش خطر بستری شدن در بیمارستان و مرگ

4. استفاده از تهویه مکانیکی

5. اکسیژناسیون غشایی برون‌پیکری

مدیریت ویروس کرونا در خانه

نوشیدن مایعات کافی، استراحت در خانه، خوردن غذاهای مقوی و تازه، استفاده از داروهای ضد درد و ضد تب مانند استامینوفن (تحت نظر پزشک)، غرغره کردن با آب نمک، استفاده از ماسک‌های تنفسی برای جلوگیری از انتقال بیماری به اطرافیان، کشیدن نفس‌های عمیق و آهسته از بینی جهت کاهش سرفه‌ها و... برای کمک به بهبودی بیماری‌هایی که سیستم ایمنی را درگیر می‌کنند مانند COVID-19، توصیه می‌شود. 

سوالات متداول

1- ویروس کرونا تا چند روز قابل انتقال است؟

مدت زمانی که یک فرد می‌تواند ویروس کرونا را به سایرین منتقل کند متفاوت است و دانشمندان پاسخ دقیقی برای آن ندارند. با این حال، افراد معمولاً حدود 10 روز پس از شروع علائم مسری هستند. برای کسانی که علائم خفیف تا متوسط ​​دارند، این دوره می تواند کوتاه‌تر و در حدود 5-7 روز باشد. برای افراد با علائم شدید، مسری بودن می‌تواند تا 20 روز ادامه یابد.

2- ویروس کرونا چند روز در بدن میماند؟

در صورت ابتلا به کروناویروس خفیف یا متوسط، بیماری فعال می‌تواند یک تا دو هفته و برای موارد شدید ممکن است ماه‌ها طول بکشد. برخی از افراد نیز بدون علامت بوده اما در واقع به COVID-19 مبتلا هستند.

3- ویروس کرونا از طریق غذا منتقل می شود؟

ویروس کرونا نمی‌تواند در غذا تکثیر یابد. آنها برای تکثیر و زنده ماندن به یک حیوان زنده یا میزبان انسان نیاز دارند. همچنین، COVID-19 یک بیماری تنفسی بوده و راه انتقال آن از طریق تماس فرد به فرد و از راه تماس مستقیم با قطرات تنفسی است. در حال حاضر هیچ مدرکی مبنی بر اینکه افراد می‌توانند COVID-19 را از طریق غذاها یا بسته‌بندی مواد غذایی بگیرند، وجود ندارد.

4- ویروس کرونا تا چند روز روی ماسک زنده می ماند؟

مطالعات نشان داده‌اند که ویروس کرونا می‌تواند ساعت‌ها تا چند روز روی سطوح مختلف، از جمله ماسک، زنده بماند. عوامل مختلفی از جمله نوع ماسک، سویه‌های مختلف ویروس کرونا و شرایط محیطی مانند دما و رطوبت روی آن تاثیر دارند. به طور کلی، استفاده از ماسک‌های یکبار مصرف و تعویض مرتب آن‌ها، یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش خطر انتقال ویروس است.

سخن پایانی

اگر بخواهیم نیمه پر لیوان را نگاه کنیم، نگرانی درمورد بحران ویروس کرونا و تبعات آن در سراسر جهان، باعث شد افراد جوامع گوناگون، بیش از پیش به رعایت برخی نکات بهداشتی ساده توجه نمایند. در این میان، تمایل افراد به دریافت اطلاعات پیرامون مباحث بهداشتی نیز بیشتر شد. تیم علمی داروخانه آنلاین داروکده نیز مانند همیشه، رسالت خود را در اطلاع رسانی دقیق‌ترین آمارها و گزارشات سازمان بهداشت جهانی به علاقه‌مندان و عموم مردم دانسته و تلاش نموده تا با بررسی چیستی ویروس کرونا، راه‌های پیشگیری و درمان آن و... نقشی در ارتقاء سلامت جامعه داشته باشد. امیدواریم این مقاله از مجله داروکده نیز، برای شما همراهان گرامی مفید بوده باشد. شما عزیزان، در صورت داشتن هرگونه نظر، تجربه و سوالی در ارتباط با ویروس کرونا، می‌توانید آن را در بخش نظرات کاربران پایین همین صفحه درج نمایید تا داروسازان متخصص و کارشناسان ارشد تغذیه (تیم علمی داروکده) در سریع‌ترین زمان ممکن به آن پاسخ دهند.