قطره خوراکی سیلیمارین

قطره خوراکی سیلیمارین حاوی عصاره‌ی خارمریم به منظور کمک به بهبود هپاتیت A، B و C، کمک به بهبود کبد چرب، سیروز کبدی و یرقان و کمک به بهبود سنگ صفرا و سوء هاضمه طراحی شده‌است. خارمریم گیاهی بومی مناطق مدیترانه است که به صورت سنتی در بسیاری از نقاط جهان برای درمان اختلالات کبدی و صفراوی مورد استفاده قرار می‌گیرد. ماده فعال دانه‌ی گیاه که به سیلیمارین مشهور است، در واقع کمپلکسی متشكل از چندین فلاونوليگنان (سیلی بین، ایزو سیلی بین، سیلی دیانین، سیلی کریستین) است. اثرات سیلیمارین در بهبود بیماری‌های کبدی به صورت گسترده مورد بررسی قرار گرفته است. سیلیمارین دارای قدرت آنتی اکسیدانی بالایی است که باعث افزایش سطوح کاتالاز و گلوتاتیون، به عنوان بخشی از سد آنتی اکسیدانی سلول در مقابل رادیکال‌های آزاد می‌گردد و بدین ترتیب از پراکسیداسیون لیپیدها جلوگیری می‌کند. همچنین سیلیمارین با تاثیر گذاشتن بر گیرنده‌های انسولینی باعث کاهش مقاومت انسولینی می‌شود. یکی دیگر از راه‌های اثربخشی این ترکیب در کاهش التهاب کبدی، به مهار ژن NF-κB و به دنبال آن کاهش تولید سیتوکاین‌هاي التهاب زا باز می‌گردد. همچنین سیلیمارین با تحریک فاکتورهای موثر در سنتز پروتئین، در ترمیم سلول‌های آسیب دیده کبدی و بازگشت عملکرد طبیعی این سلول‌ها موثر است.

روزانه 4 بار و در هر نوبت حداقل 20 قطره در یک لیوان آب، چای یا قهوه (ترجیحا ولرم) و یا نوشیدنی حل کرده و ترجیحا نیم ساعت قبل از غذا میل شود.

با توجه به اینکه نیمه عمر سیلیمارین، ترکیب بیولوژیکی فعال گیاه خارمریم، تقریباً شش ساعت است، توصیه می‌شود به منظور اثربخشی بهتر و مشاهده عوارض جانبی کمتر، حتما از این فرآورده در دوزهای منقسم (4 بار در شبانه روز) استفاده شود.

با توجه به مطالعات صورت گرفته بر روی اجزای تشکیل دهنده‌ی این فرمولاسیون، ایمن بودن استفاده روزانه از فرآورده‌های حاوی 420 میلی‌گرم تا 41 ماه تایید شده‌است. از این رو، مصرف این عصاره تا حصول نتیجه مطلوب می تواند ادامه یابد.

شروع اثربخشی به دوز مصرفی و علت تجویز بستگی داشته و از این رو در هر فرد متفاوت است. به طور معمول 2 هفته پس از استفاده متداول از این فرآورده اثرات مفید آن ظاهر می‌گردد. اما مشاهده تغییرات محسوس در تست‌های تشخیصی و پارامترهای آزمایشگاهی، پس از 2 تا 3 ماه استفاده مداوم مشاهده می‌شود.

بهترین اثرگذاری فرآورده‌های حاوی خارمریم در دوزهای روزانه 200 تا 400 میلی‌گرم سیلیمارین مشاهده می‌شود. با توجه به نامشخص بودن میزان محتوای سیلیمارین هر قطره و اثرگذاری در دوز توصیه شده توسط شرکت سازنده، به منظور جلوگیری از بروز عوارض جانبی ناخواسته، بهتر است از مصرف بیش از مقادیر پیشنهادی اجتناب گردد.

مطالعات متعدد، به اثرات مفید عصاره‌ی خارمریم به عنوان درمان حمایتی در کبد چرب اشاره دارد. در این پژوهش‌ها به منظور مشاهده‌ی نتایج، مصرف روزانه‌ی حداقل 140 میلی‌گرم سیلیمارین، 3 بار در روز توصیه شده‌است. بر اساس یافته‌های فوق، می‌توان نتیجه گرفت که مصرف قطره خوراکی سیلیمارین در کنار تغییر سبک زندگی، تغذیه مناسب و کاهش وزن، دارای اثرات قابل توجهی در روند بهبود مبتلایان به کبد چرب غیرالکلی و بازگرداندن عملکرد طبیعی کبدی خواهد بود.

شواهد متناقض و محدودی در مورد تأثیر خارمریم در درمان بیماری سیروز کبدی الکلی وجود دارد، اما تعداد داده هایی که به اثربخشی مصرف این گیاه اشاره دارد، بیشتر است. تحقیقات اولیه نشان می‌دهد که مصرف خوراکی فرآورده‌های حاوی خارمریم، ممکن است باعث بهبود عملکرد کبد و کاهش خطر مرگ شود. نتایج مطالعات نشان می‌دهد که میزان بقا در بیماران مبتلا به سیروز الکلی تحت درمان با سیلیمارین (420 میلی‌گرم روزانه در 3 دوز منقسم)، در مقایسه با دریافت کنندگان دارونما به میزان قابل توجهی بالاتر بوده‌ است.

برخی تحقیقات حاکی از این است که مصرف خارمریم و ترکیبات فعال آن، ممکن است به دلیل کاهش قند خون، افزایش حساسیت به انسولین و افزایش بازسازی سلول‌های بتای پانکراس، در مدیریت دیابت موثر باشند. مطالعات بالینی و حیوانی متعدد نیز به اثرات مثبت مصرف فرآورده‌های حاوی این گیاه، به همراه درمان‌های متداول در کمک به بهبود دیابت اشاره دارند. اما بهتر است مصرف این فرآورده در افراد دیابتی با پایش قند خون صورت گیرد.

اثرات استفاده از ترکیب سیلیمارین که دربرگیرنده‌ی فلاونولیگنان‌های خارمریم است، در درمان هپاتیت حاد و مزمن بررسی شده‌است. نتایج مطالعات بر روی بیماران مبتلا به هپاتیت ویروسی تحت درمان با سلیمارین نشان می‌دهد که این ترکیب، اثر چشمگیری بر روی کاهش پارامترهای افزایش یافته این بیماران مانند سطح بیلی روبین سرم و آنزیم‌های کبدی پس از 2 هفته مصرف دارد. مصرف 420 میلی‌‎گرم سیلیمارین در موارد حاد برای مدت 3 تا 12 ماه منجر به بهبود ضایعات سلولی کبد می‌شود. علاوه بر این، علائم معمولی هپاتیت مانند شکم درد، کمی اشتها و خستگی نیز کاهش می‌یابد. همچنین در پژوهش بر روی بیماران مبتلا به هپاتیت ویروسی مزمن، سیلیمارین موجب بهبود قابل ملاحظه‌ای شده‌است. علیرغم اثرات مثبت این گیاه در هپاتیت حاد و مزمن، به علت تداخلات احتمالی با برخی داروهای ضد ویروس مانند سیمپرویر، مصرف این مکمل باید تنها با مشورت پزشک همراه باشد.

طبق مطالعات انجام شده سیلیمارین از طریق مکانیسم‌های مختلفی از جمله مهار رادیکال‌های آزاد و افزایش غلظت گلوتاتیون درون سلولی، تثبیت غشای سلولی و تنظیم نفوذ پذیري غشا در جهت ممانعت از ورود عوامل هپاتوتوکسیک به سلول‌هاي کبدی اثرات خود را اعمال می‌کند. فرآورده‌های حاوی خارمریم از کبد در برابر اثرات سمی طیف وسیعی از مواد همچون اتانول، استامینوفن، دوکسوروبیسین، سیکلوسپورین، سیس پلاتین و تتراکلریدکربن محافظت می‌کنند. علاوه بر این، این ترکیبات قادر به کاهش اثرات سمی فلزاتی همچون آرسنیک، آلمینیوم، سرب و جیوه، فلوریدها، حشره‌کش‌ها، سموم قارچی مانند آفلاتوکسین و ترکیب سرطانزای بنزو (a) پیرن می‌باشند. فلاونولیگنان‌های گیاه مانع از تجمع بیش از حد آهن در بدن می‌شوند. همچنین خارمریم، در جلوگیری از التهابات و آسیب‌های کلیوی ناشی از مصرف سیس پلاتین، جنتامایسین و دوکسوروبیسین، نیز موثر است.

اگرچه استفاده از فرآورده‌های حاوی خارمریم در کنار اصلاح سبک زندگی و رعایت رژیم غذایی مناسب می‌تواند در روند بهبود کبد چرب و بازگشت آنزیم‌های کبدی به سطح نرمال موثر باشد، اما این محصولات نمی‌توانند جایگزین دارو گردند. استفاده از این فرآورده و سایر محصولات دارای خارمریم درمواردی که به تجویز دارو نیازی نیست، توصیه می‌گردد. همچنین مصرف همزمان قطره خوراکی سیلیمارین با داروهای موثر در کبد چرب بهتر است با مشورت پزشک همراه باشد.

با توجه به عدم وجود تحقیقات کافی جهت سنجش ایمنی مصرف درکودکان زیر 12 سال، استفاده از آن در صورت تجویز پزشک مجاز است.

تاکنون در مطالعات بالینی، اثرات سمی تا دوز روزانه‌ی 1200 میلی‌گرم سیلیمارین گزارش نشده‌ و تنها در مقادیر بیش از 1500 میلی‌گرم در روز، عوارض جانبی خفیف مشاهده شده‌است. با توجه به نامشخص بودن میزان محتوای سیلیمارین هر قطره و اثرگذاری در دوز توصیه شده توسط شرکت سازنده، به منظور جلوگیری از بروز عوارض جانبی ناخواسته، بهتر است از مصرف بیش از مقادیر پیشنهادی اجتناب گردد.

استفاده از این محصول در دوزهای معمول ایمن بوده و به ندرت باعث ایجاد عوارض می‌شود، تنها ممکن است اثر ملینی ملایمی مشاهده گردد. اما در برخی افراد احتمال بروز اختلالات گوارشی خفیف (نفخ، تهوع، درد شکمی، اسهال، سوهاضمه، بی‌اشتهایی عصبی) و واکنش‌های آلرژیک وجود دارد.

به علت وجود تقلبات دارویی، مشخص نبودن مقدار ترکیبات موثره و بستگی مستقیم اثربخشی به میزان ترکیبات موثره و میزان جذب این ترکیبات، توصیه می‌شود که از گیاه موجود در بازار دارویی استفاده نشود. در پروسه‌ی تهیه‌ی مکمل‌های دارای مجوز سازمان غذا و دارو، به منظور حصول بیشترین ماده‌ی موثره، فرآیند عصاره‌گیری با حلال مناسب انجام شده و عصاره‌ی حاصل با استانداردهای فارماکوپه‌ای مطابقت داده شده‌است. همچنین با توجه به جذب پایین خارمریم، گاهی از فرمولاسیون‌های دارویی لیپوزومی و یا فیتوزومی برای افزایش جذب استفاده می‌شود. ضمنا با توجه به اینکه میزان کمپلکس فعال بیولوژیکی سیلیمارین در برگ‌های گیاه کمتر از مقادیر موجود در دانه‌های گیاه است، نمی‌توان از برگ خارمریم انتظار اثرات قابل مقایسه با دانه را داشت.

افرادی که داروهای کاهنده‌ی قند خون مصرف می‌کنند، بهتر است در طول مصرف این محصول قند خون خود را پایش نمایند.

از مصرف همزمان فرآورده‌های حاوی خارمریم با داروهای سیمپرویر و یا آمودیاکین اجتناب شود. همچنین این فرآورده سبب افزایش سطح سرمی داروهایی که عمدتا از طریق CYP2C9 متابولیزه می‌شوند، همچون داروهای کانابینوئیدی، کارودیلول، بوسنتان، سلکوکسیب، وارفارین و فنی توئین می‌شود. مصرف محصولات دارای خارمریم با دی فریپرون و یا سیرولیموس موجب افزایش غلظت خونی این داروها می‌گردد. از این رو بهتر است در صورت استفاده از داروهای فوق، قبل از مصرف قطره خوراکی سیلیمارین، با پزشک خود مشورت نمایید.

بهتر است افراد حساس به گیاهان خانواده‌ی کاسنی و به ویژه گیاه خارمریم و مبتلایان به انسداد شدید مجاری صفراوی از این فرآورده استفاده نکنند. همچنین استفاده از قطره خوراکی سیلیمارین در بیماری‌ها و شرایط وابسته به هورمون مانند سرطان پستان، سرطان رحم، سرطان تخمدان، آندومتریوز و فیبروئید رحمی توصیه نمی‌شود.

اگرچه در خصوص خطرات مصرف فرآورده‌های حاوی خارمریم در دوران بارداری و یا شیردهی، برای مادر و کودک گزارشی وجود ندارد، اما بی خطر بودن این فرآورده در دوران بارداری و شیردهی نیز به طور قطعی به اثبات نرسیده است. از این رو بهتر است، استفاده از این محصول در دوران بارداری و شیردهی با مشورت پزشک صورت گیرد.

گردآوری شده توسط تیم علمی‌ مجله‌ی داروکده