آیا فیتواستروژن ها برای شما مفید هستند؟

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• فیتواستروژن چیست؟
• فواید فیتواستروژن ها در سلامت بدن
• مواد غذایی حاوی فیتواستروژن
• عوارض جانبی فیتواستروژن ها

فیتواستروژن چیست؟

فیتواستروژن ها ترکیباتی هستند که به طور طبیعی در گیاهان و  طیف گسترده ای از غذاهای گیاهی وجود دارند. در صورتی که شما به صورت مرتب از میوه ها، گیاهان، حبوبات و بعضی غلات استفاده می کنید، بدین معنی است که  شما فیتواستروژن ها را از رژیم خود دریافت می کنید. یک رژیم غذایی گیاهخواری حاوی فیتواستروژن ها در مقادیر کافی است.

"فیتو" یک کلمه یونانی به معنی گیاه است. "استروژن" نیز یک هورمون زنانه است که در بدن زنان و مردان وظایفی بر عهده دارد. فیتواستروژن ها با وجود اینکه منبع گیاهی دارند، در بدن افراد مانند استروژن های حیوانی عمل می کنند. با مصرف فیتواستروژن ها، بدن ما به  این مواد مانند استروژن های موجود در خود بدن پاسخ می دهد.

فواید فیتواستروژن ها در سلامت بدن

فیتواستروژن ها خصوصا در شکل مکمل های حاوی این مواد، تا حدودی می توانند به شکل درمان های جایگزین هورمون ها مورد استفاده قرار گیرند. با توجه به اثرات مشابه فیتواستروژن ها با استروژن های بدن، این مواد می توانند عملکرد های مشابهی با استروژن ها که مسئول بروز ویژگی های زنانه و تولید مثلی در زنان هستند، داشته باشند. در ادامه به مهم ترین فواید فیتواستروژن ها می‌پردازیم:

تسکین مشکلات یائسگی

بعضی از زنان از فیتواستروژن ها به صورت منابع طبیعی و دمنوش های گیاهی برای کاهش مشکلات یائسگی استفاده می کنند. کاهش سطوح استروژن در این دوران باعث بروز نشانه ها و اختلالاتی برای افراد می شود. اگر استروژن کاهش یافته در این دوران با مصرف مکمل های فیتواستروژن یا داروهای مخصوص دوران یائسگی جایگزین شود، عارضه های یائسگی کاهش می یابند.

تسکین گرگرفتگی

مرحله پیش یائسگی، یکی از مراحل تولید مثلی در زندگی زنان است که معمولا در اواخر دهه چهارم زندگی آغاز می شود. طی این مرحله، بدن زنان تولید بسیاری از هورمون های زنانه را متوقف می کند. یکی از این هورمون ها استروژن است. با ایجاد این تغییرات بدن وارد مرحله یائسگی می شود. در مرحله پیش یائسگی و یائسگی، نشانه های ناخوشایندی از جمله گرگرفتگی، نوسانات خلق و خو و کاهش میل جنسی رخ می دهد. بعضی مطالعات تاثیر چشمگیر فیتواستروژن ها بر کاهش گرگرفتگی را نشان داده اند و مکمل های متعددی نیز در این زمینه وجود دارند.

پیشگیری از پوکی استخوان در زنان

فیتواستروژن ها می توانند به پیشگیری از پوکی استخوان در زنان سالمند کمک کنند. هورمون های استروژنی به طور طبیعی در حفظ چگالی استخوانی کمک کننده هستند. با افزایش سن زنان، سطوح هورمون استروژن کاهش می یابد و این افراد مستعد پوکی استخوان می شوند. به دلیل عملکرد مشابهی که فیتواستروژن ها با هورمون های استروژنی دارند، دریافت این مواد می تواند باعث توقف سرعت و پیشرفت پوکی استخوان در زنان شود.

درمان آکنه

یکی از موارد مصرف فیتواستروژن ها درمان آکنه است. این تاثیر از طریق معکوس کردن اثر هورمون های مردانه است که در بیشتر مواقع عامل جوش در زنان است.

مواد غذایی حاوی فیتواستروژن

بسیاری از گیاهان و غذاهای با پایه گیاهان، شامل فیتواستورژن ها هستند. بعضی شامل میزان بیشتری از این ترکیب هستند و می تواند اثرات قابل توجهی بر سلامت بدن داشته باشد. بعضی از گیاهان سرشار از فیتواستروژن ها هستند و می توانند به فرم مکملی نیز دریافت شوند. به طور کلی مکمل های همچون سویاگل حاوی میزان بیشتری از فیتواستروژن ها نسبت به مواد غذایی می‌باشند.

مغز ها و دانه ها

بذرکتان، مغز تخمه آفتابگردان، دانه کنجد، بادام و گردو 

میوه ها

سیب، هویج، انار، توت فرنگی، کرن بری و انگور

سبزیجات

عدس، جوانه جو، جوانه یونجه، سویا، شیر سویا و سایر محصولات سویا، بروکلی و لوبیا سبز

گیاهان

شبدر قرمز، ریشه شیرین بیان

مایعات

مشروب، قهوه و روغن گل یاس

غلات

جو دو سر، جو و جوانه گندم

عوارض جانبی فیتواستروژن ها

فیتواستروژن ها فوایدی مشابه با استروژن های طبیعی و مصنوعی دارند ولی این به نشانه کم خطر بودن این مواد نسبت به هورمون های مصنوعی نیست.
در سال های اخیر، استروژن های مصنوعی متهم به عوارض منفی شده و از این طریق اتهامات بدی از جمله خطرات چاقی، سرطان، اختلالات تولید مثلی و نقص های تولد در زنان باردار دریافت کرده است.
اگر افراد مکمل فیتواستروژن دریافت نکنند، احتمال دریافت مقادیر خطرناک فیتواستروژن از طریق رژیم غذایی بعید است. بنابراین قبل از دریافت مکمل فیتواستروژن باید با پزشک مشورت شود.  
با وجودی که فیتواستروژن ها طبیعی هستند و بی خطر به نظر می رسند، می توانند مشابه با هورمون های مصنوعی عمل کنند و خطرات مشابهی را ایجاد کنند. از جمله:
- تغییرات در چرخه های هورمونی 
- مشکلات شیردهی
- افزایش خطر سرطان پستان
- افزایش خطر اندومتریوز
- افزایش خطر سرطان اندومتر
- افزایش خطر هپاتیت سمی غیرویروسی
- افزایش خطر فیبروئید رحم

نتیجه گیری

مصرف فیتواستروژن ها خصوصا در طولانی مدت و با دوز های بالا با تمام فواید و سودمندی های خود می بایست با احتیاط صورت گیرد. شما عزیزان می توانید در مقادیر متوسط و برای دستیابی به فواید فیتواستروژن ها از منایع گیاهی و غذایی این مواد استفاده کنید، ولی بهتر است برای مصرف نوع مکملی این محصولات با پزشک یا مشاور تغذیه خود مشورت کنید...