رپورتاژ- درمان سرفه و مشکلات تنفسی با گیاه بنفشه

مشخصات گیاه شناسی: بنفشه گیاهی است که حدود 400 گونه دارد و معمولا کاربرد آن در زمینه مشکلات تنفسی می باشد. گیاه بنفشه معطر که در کتب طب سنتی با نام بنفسج شناخته می شود، بومی ایران بوده و نام علمی آن Viola odorata می باشد.

بنفشه معطر دارای ترکیبات متفاوتی چون: آلکالوئیدها، گلیکوزیدها، ساپونین ها، تانن ها، متیل سالیسیلات، موسیلاژ، ویتامینC، کومارین و فلاونوئیدها می باشد. تمام اندام های این گیاه کاربرد درمانی دارند.
بنفشه معطر گیاهی است وحشی چند ساله دارای گل های بسیار معطر به رنگ بنفش تیره که در بهار ظاهر می شود. ریشه آن رونده طویل و برخلاف گل آن، بدبو می باشد. گیاه خیلی کوچک است. برگ های آن متناوب می باشد. تکثیر آن با تقسیم بوته پس از خاتمه گل دادن در پاییز و با کاشت بذر در خزانه و انتقال نهال کوچک آن در بهار در زمین اصلی می باشد. این گیاه در آب و هوای معتدل و نقاط سایه دار اغلب مناطق دنیا می روید. در ایران در اغلب نواحی معتدل به طور خودرو دیده می شود. در دامنه های البرز، کندوان، کرج، هرزویل، دامنه های مرطوب راه عمارلو، کبوتر چاک و رودبار شناسایی شده است.

ترکیبات شیمیایی:
گل ها و برگ های بنفشه معطر حاوی اسانس، سالیسیلیک اسید، متیل استر، ساپونین، پولن و بتانیترو پروپیونیک اسید می باشد. عصاره آبی بنفشه شامل ترکیب اسانس های مختلف، متیل استر، سالیسیلیک اسید، فلاونوئیدها، آنتوسیانین ها، ساپونین ها، پولنوکومارین می باشد که در مجموع باعث خاصیت ضد التهابی و ضد باکتریایی قوی در این گیاه شده است.

آثار دارویی و درمانی:
بنفشه از نظر طبیعت طبق رای حکمای طب سنتی سرد و مرطوب است. از نظر خواص سنتی، بنفشه مسهل صفرا می باشد و عطش، حدت خون، تب های گرم و خفقان (تپش قلب) را تسکین می دهد. به گفته طب سنتی، دم کرده بنفشه برای نزله، زکام، سرفه و سرماخوردگی و ناراحتی های معده و کبد و طحال و درد کلیه چه از طریق خوردن و چه از طریق مالیدن روی عضو نافع است.
در هند از بنفشه به عنوان معرق و برای کاهش تب استفاده می شود. گل بنفشه به عنوان نرم کننده و در ناراحتی های ریه مصرف می شود. هندیان از گل بنفشه شربتی درست می کنند که برای رفع ناراحتی های کودکان به ویژه ناراحتی های تنفسی ایشان مفید است.

برای گیاه بنفشه معطر از دیرباز خواص درمان کننده برونشیت حاد و مزمن، آسم، نزله های حاد و مزمن اندام تنفسی و برطرف کننده علائم سرماخوردگی قائل بوده اند.
مطالعات جدید نشان داده اند که بنفشه خاصیت اکسپکتورانتی داشته و به کاهش التهاب ریوی و ادم غشای مخاطی کمک می کند. به دلیل ویژگی ضد سرفه بودن این گیاه دارویی، گزینه مناسبی برای بیماران آسمی است که تنگی نفس دارند. همچنین بنفشه در زخم و درد گلو درد قفسه سینه، تنگی نفس، برونشیت حاد، سیاه سرفه و ذات الریه کاربرد دارد.
در یک کارآزمایی بالینی جهت بررسی اثر شربت بنفسه بر تسکین سرفه در کودکان با آسم متناوب، 182 کودک 2 تا 12 سال در قالب دو گروه موازی شربت بنفشه و دارونما را به همراه داروی رایج سالبوتامول (یک آگونیست گیرنده بتا-2 آدرنرژیک) دریافت کردند، در طول دوره درمان گروه شربت بنفشه توانست در هر دو شاخص کاهش بیش از 50% سرفه و مهار 100% سرفه نسبت به گروه دارونما به شکل معنی داری بهتر عمل کند (به ترتیب P=0.001 و P<0.001) تاثیر دارو در میان کودکان دختر با پسر اختلافی نداشت. این مطالعه نشان داد مصرف توامان شربت بنفشه با سالبوتامول در مهار سرفه بیماران با آسم متناوب موثر است.

برای خرید و مشاهده  شربت بنفشه باریج اینجا کلیک کنید.

References:
1. H.S. Siddiqi, et al., Lipids Health Dis. 2012, 11, 6.
2. E. Svangard, et al., J. Nat. Prod. 2007, 70, 643.
3. A. Karioti, et al., Anal. Bioanal. Chem. 2011, 399, 1715.
4. T. Fleming, PDR for Herbal Medicines 2004, pp. 811-13.
5. A. Chevallier, Herbal Remedies 2007, p. 243.
6. W. C. Evans, Pharmacognosy 2002, pp. 29-30.
7. R. F. Weiss, Herbal Medicines 2000, p. 193.
8. J. A. Duke, Medicinal Herbs, 2nd ed., 2006, pp. 15-16.
9. M. J. Qasemzadeh, et al., J. Evid. Based Complementary Altern. Med. 2015, 20, 287.
10. ح. میرحیدر، معارف گیاهی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1382.
11. م. م. تنکابنی، تحفه حکیم مومن، انتشارات کتابفروشی محمودی، ????.
12. م. ح. عقیلی خراسانی، قرابادین کبیر، چاپ سنگی.
13. س. ا. جرجانی، الاغراض الطبیه، نسخه خطی.
14. م. ص. قائنی هروی، قرابادین صالحی، نسخه چاپ سنگی.