زگیل و راه های درمان آن

زگیل ضایعه کوچک و غیر سرطانی روی پوست است که بر اثر آلودگی پوست به یکی از انواع خانواده ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می شود. این ویروس باعث رشد بیش از حد لازم سلول های پوستی در ناحیه ای خاص شده و پوست آن ناحیه ضخیم و سخت می شود. زگیل روی پوست تمامی نقاط بدن می تواند ایجاد شود اما بیشترین شیوع آن روی دست ها و پاها است. نوع زگیل بستگی به این دارد که در کجای بدن ایجاد شده و چه شکلی دارد.

چه کسانی به زگیل مبتلا می شوند؟
زگیل بر اثر آلودگی پوست به یکی از انواع ویروس های پاپیلومای انسانی به وجود می آید. اما به دلیل اینکه سیستم ایمنی افراد مختلف عکس العمل های متفاوت به این ویروس نشان می دهند در نتیجه همه افرادی که با این ویروس تماس داشته باشند الزاما دچار زگیل نخواهند شد. در صورتی که پوست دچار جراحت یا زخم باشد و با ویروس تماس داشته باشد احتمال ایجاد زگیل در آن ناحیه بیشتر خواهد شد. به همین دلیل است که زگیل در افرادی که دچار مشکلات مزمن پوستی مثل اگزما هستند بیشتر از سایرین مشاهده می شود. همچنین افرادی که عادت دارند پوست اطراف ناخن های خود را با دندان زخمی کنند نیز بیشتر دچار زگیل می شوند.
کودکان و نوجوانان بیشتر از بزرگسالان دچار زگیل می شوند زیرا سیستم ایمنی بدن آنها هنوز به طور کامل نمی تواند در برابر انواع ویروس های پاپیلومای انسانی دفاع کند. افرادی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند مثل کسانی که آلوده به HIV هستند و یا بیمارانی که برای بیماری هایی نظیر آرتریت روماتوئید، پسوریازیس و IBD دارو مصرف می کنند. بیش از دیگران احتمال دارد که دچار زگیل شوند زیرا بدن آنها نمی تواند به خوبی در مقابل انواع ویروس مقاومت کند.

بیشتر بخوانید: ایدز و ویروس HIV

زگیل چگونه منتقل می شود؟
زگیل یک مشکل پوستی مسری است و از طریق تماس مستقیم پوستی منتقل می شود. البته اغلب هنگامی منتقل می شود که فرد زگیل را دست کاری کرده باشد و با دست آلوده به سایر نقاط و یا افراد دیگر دست بزند. علاوه بر این زگیل از طریق استفاده مشترک از وسایلی مانند حوله نیز می تواند منتقل شود. به طور کلی ویروس عامل زگیل در مناطق مرطوب و پوست های آسیب دیده بیشتر فعالیت می کند.

زگیل های شایع
بیشترین جاهایی از بدن که زگیل می زند شامل پشت دست ها، انگشتان، پوست اطراف ناخن ها و پاها می باشد. زگیل ها می توانند بسیار کوچک و اندازه نوک سنجاق بوده و یا خیلی بزرگتر و اندازه نخود باشند.

زگیل کف پا
زگیل کف پا یکی از انواع شایع زگیل است. علامت زگیل کف پا معمولا این است که فرد احساس می کند سنگریزه در کفش وی وجود دارد. بر خلاف سایر انواع زگیل، زگیل کف پا بر اثر فشاری که هنگام راه رفتن و ایستادن به کف پا وارد می شود گسترش یافته و زیاد می شود. به دلیل اینکه زگیل کف پا صاف و غیر برجسته است و با ضخامت پوست همراه است می تواند با میخچه یا پینه نیز اشتباه گرفته شود.

زگیل های مسطح
زگیل های مسطح زگیل هایی هستند که سطح بالایی انها کوچکتر از سایر زگیل هاست و ضخامت کمتری نسبت با سایر زگیل ها دارند. این نوع زگیل ها اغلب به تعداد زیادی در یک ناحیه دیده می شوند مثلا حدود 20 تا 100 زگیل در یک ناحیه دیده می شود. زگیل های مسطح بیشتر در ناحیه صورت کودکان، ناحیه زیر ریش در مردان و ناحیه ران در زنان دیده می شود.

زگیل های تناسلی
زگیل های تناسلی معمولا از طریق تماس جنسی منتقل می شوند. این زگیل ها شکل های گوناگون دارند و حتی اگر قابل مشاهده نباشند نیز می توانند گسترش یابند. درمان این زگیل ها معمولا زمان بر و تخصصی است بنابراین اصلا نباید سعی کرد که با خود درمانی از شر آنها خلاص شد. برخی از انواع HPV یا ویروس پاپیلومای انسانی مستعد سرطانی شدن هستند و به راحتی از طریق تماس جنسی انتقال می یابند. برای درمان این نوع از زگیل ها حتما باید به موقع به پزشک مراجعه شود.

آیا زگیل بدون درمان بهبود می یابد؟
اغلب اوقات با گذشت زمان بدن قادر است در مقابل گسترش و انتقال ویروس زگیل مقاومت کند و آنها را از بین ببرد. اما زمان طولانی یعنی ماه ها یا سال ها ممکن است به طول بیانجامد. از بین رفتن زگیل در بزرگسالان بسیار بیشتر از کودکان به طول می انجامد و شاید تا چند سال نیز طول بکشد. برخی از زگیل ها هرگز از بین نمی روند. لازم به ذکر است که زگیل های ناحیه تناسلی جزو زگیل هایی هستند که حتما باید به سرعت تحت درمان قرار گیرند.

آیا همه زگیل ها باید تحت درمان قرار گیرند؟
 اغلب زگیل ها خطرناک نیستند و نیاز به درمان خاصی ندارند. مگر اینکه دردناک باشند و یا در زیبایی فرد مشکل ایجاد کرده باشند. البته چنانچه زگیل بدون درمان رها شود ممکن است بزرگتر شده، باعث ایجاد زگیل های جدید در خود فرد و یا انتقال آن به سایرین شود. زگیل های ناحیه تناسلی حتما باید به سرعت تحت درمان قرار گیرند. بهترین درمان زگیل برای افراد مختلف متفاوت است و بستگی به سن، وضعیت سلامتی و نوع زگیل دارد.

محصولات لایه بردار برای درمان زگیل
برخی محصولات لایه بردار بدون نیاز به نسخه پزشک که به صورت مایع، ژل و پد حاوی سالیسیلیک اسید در داروخانه ها موجود می باشند با لایه برداری سلول های مرده پوست باعث می شوند که زگیل به مرور زمان از بین برود. برای حصول نتیجه بهتر خوب  است قبل از استفاده از این محصولات زگیل را چند دقیقه در آب ولرم قرار دهید تا کمی نرم شود و سپس از این محصولات استفاده کنید.

چه موقع باید به پزشک مراجعه شود؟
اگر مطمئن نیستید که ضایعه پوستی زگیل است (گاهی اوقات برخی ضایعات سرطانی شبیه زگیل هستند)، اگر پس از مدتی با درمان های خانگی زگیل از بین نرفت و یا کوچکتر نشد، اگر زگیل زخمی شده باشد، اگر تعداد زگیل ها زیاد است و اگر زگیل در ناحیه تناسلی وجود دارد لازم است حتما  به پزشک مراجعه شود. افرادی که دچار ضعف سیستم ایمنی و دیابت هستند لازم است قبل از درمان های خانگی زگیل با پزشک مشورت کنند و خودسرانه این کار را انجام ندهند.

کرایوتراپی یا فریز کردن
یکی از درمان های معمول برای از بین بردن زگیل در نوجوانان و بزرگسالان فریز کردن زگیل با استفاده از نیتروژن مایع می باشد. نیتروژن مایع دارای دمای بسیار پایین است و می تواند برای مدت کوتاهی باعث ایجاد درد تیرکشنده در فرد شود بنابراین اغلب از این روش در کودکان استفاده نمی شود. فریز کردن با استفاده از نیتروژن مایع معمولا در چند جلسه انجام می شود. گاهی اوقات ممکن است برای کسب نتیجه بهتر پزشک استفاده از محصولات حاوی اسید سالیسیلیک را توصیه کند تا به کمک لایه برداری آن نتیجه بهتری حاصل شود. استفاده از نیتروژن مایع ممکن است باعث ایجاد لکه های سفید در افرادی که دارای پوست تیره هستند استفاده شود.

کانتاردین
کانتاردین نوعی ماده شیمیایی آبی رنگ است که برای درمان زگیل استفاده می شود. معمولا پزشک به وسیله یک برس کوچک مقدار کمی از این ماده را روی زگیل قرار می دهد. کانتاردین باعث می شود در ناحیه زیر زگیل یک تاول کوچک به وجود بیاید. پس از حدود یک هفته این تاول خشک می شود و زگیل همراه با پوست روی تاول از روی پوست جدا می شود. از کانتاردین اغلب برای کودکان استفاده می شود زیرا این ماده هنگام کار پزشک هیچ درد و سوزشی برای بیمار ایجاد نمی کند و معمولا پس از گذشت چند ساعت فرد دچار درد  و سوزش خفیف و قرمزی در آن ناحیه می شود و بنابراین کودک هنگام کار همکاری بهتری با پزشک دارد.

سوزاندن زگیل
گاهی اوقات پزشک با کمک بی حسی موضعی اقدام به سوزاندن زگیل با استفاده از دستگاه الکتروسرجری می نماید. دستگاه الکتروسرجری دارای نوک سوزن مانندی است که پزشک به کمک آن زگیل را می سوزاند. البته گاهی اوقات پزشک با کمک چاقوهای بسیار ظریف جراحی این کار را انجام می دهد.

پیشگیری از زگیل
هنوز هیچ روش صد درد صدی برای جلوگیری از ابتلا به زگیل وجود ندارد اما رعایت موارد زیر می تواند احتمال ایجاد زگیل را به حداقل برساند.
- از لمس کردن، برداشتن و یا زخمی کردن زگیل خود و دیگران خودداری کنید.
- پس از انجام اقدامات درمانی روی زگیل دستان خود را کامل و به دقت بشویید.
- در صورت وجود زگیل کف پا سعی کنید همیشه پاهای خود را خشک نگه دارید.
- در مکان های عمومی مثل اطراف استخر، اتاق دوش و اتاق کمدها حتما از دمپایی مناسب استفاده کنید و پابرهنه راه نروید.