بیماری شیزوفرنی

شیزوفرنی یک بیماری جدی روانی است که می تواند منجر به ناتوانی فرد در زندگی فردی گردد. حدود یک درصد از مردم آمریکا به این بیماری دچار هستند. بیماران مبتلا به شیزوفرنی اغلب احساس می کنند که صداهایی می شنوند و یا چیزهایی می بینند که بقیه افراد قادر به شنیدن یا دیدن آنها نیستند. آنها احساس می کنند که فرد دیگری کنترل افکار آنها را به دست گرفته است. این احساس می تواند باعث وحشت فرد شده و منجر به رفتارهای نابهنجار و عجیب در وی گردد. هر چند این بیماری معمولا کاملا درمان نمی شود اما می توان تا حدود زیادی علائم جدی بیماری را با کمک درمان های مخصوص کنترل کرد.

علائم شیزوفرنی
- توهم: شنیدن و یا دیدن موارد خیالی
- خیال های باطل
- بدگمانی: ترس از این که دیگران دائم مشغول توطئه بر علیه وی هستند.
سایر علائم مانند عدم لذت بردن از زندگی روزمره و یا دوری از فعالیت های اجتماعی نیز از علائم شیزوفرنی است که در افسردگی هم مشاهده می شود.

بیشتر بخوانید: چند علامت عجیب افسردگی

شیزوفرنی چگونه بر افکار تاثیر می گذارد؟
بیماران مبتلا به شیزوفرنی ممکن است در سازماندهی افکار خود و ارتباط منطقی بین افکار دچار مشکل باشند. افکار آنها ممکن است دچار تغییرات لحظه ای باشد یعنی ذهن آنها از فکری به فکر دیگر تغییر جهت داده و این افکار معمولا کاملا به یکدیگر نامربوط هستند. این بیماران دچار عقب نشینی افکار هستند یعنی احساس می کنند بعضی افکار کاملا از ذهن آنها برداشته شده و یا دچار توقف ناگهانی افکار هستند.

تاثیر شیزوفرنی بر رفتار بیمار
این بیماری بر روی بسیاری از رفتارهای بیمار تاثیر می گذارد. این بیماران ممکن است حرف های نامربوط زده و یا حتی کلمات جدیدی بسازند. آنها ممکن است بی قرار بوده و یا هیچ احساسی از خود نشان ندهند. برخی از آنها نسبت به نظافت و تمیزی خود و محل زندگی شان بی تفاوت هستند. برخی از آنها رفتارهای تکراری مثل این پا و آن پا شدن مداوم دارند. بر خلاف تصورات عامه مردم خطر خشونت بیماران مبتلا به شیزوفرنی نسبت به دیگران بسیار کم و ناچیز است.

چه کسانی به شیزوفرنی مبتلا می شوند؟
هر فردی ممکن است به شیزوفرنی مبتلا شود. میزان ابتلا به شیزوفرنی در زنان و مردان مساوی است و هیچ ارتباطی با نژاد و مکان جغرافیایی زندگی فرد ندارد. علائم معمولا در سنین 16 تا 30 سالگی آغاز می شوند. علائم در مردان زودتر از زنان بروز می کند. شیزوفرنی به ندرت در دوران کودکی و سنین بالای 45 سال مشاهده می شود. افرادی که در خانواده آنها فرد مبتلا به شیزوفرنی و یا سایر اختلالات روانی وجود دارد بیش از سایرین در معرض ابتلا به این اختلال می باشند.

علت شیزوفرنی چیست؟
دانشمندان هنوز علت اصلی شیزوفرنی را نمی شناسند. عوامل ژنتیک و تجربیات فرد در زندگی می تواند در ابتلای وی موثر باشد. برخی تئوری ها بیانگر این هستند که تغییرات در برخی نقاط مغز و همچنین میزان برخی مواد شیمیایی مغز مانند دوپامین و گلوتامیت در ایجاد بیماری دخیل هستند. علاوه بر این برخی تغییرات ساختاری مغز مانند کاهش تعداد سلول های عصبی نیز می تواند منجر به مسائلی شوند که زمینه را برای ابتلای فرد به شیزوفرنی فراهم می کند.

تشخیص شیزوفرنی چگونه است؟
هیچ آزمایش بالینی برای اثبات شیزوفرنی وجود ندارد بنابراین پزشکان اغلب بر اساس تاریخچه بیمار و علائم بیماری آن را تشخیص می دهند. ابتدا پزشک یک تاریخچه کامل از بیمار می گیرد. در نوجوانان پزشک با استفاده از تاریخچه خانوادگی فرد و بررسی تغییرات رفتاری و علائم وی بیماری را تشخیص می دهد. این رفتارها شامل اجتناب از شرکت در فعالیت های اجتماعی و گروهی و اظهار شک های عجیب و غیرواقعی از طرف وی می باشد. البته فقط این موارد برای تشخیص کافی نیستند و باید سایر موارد نیز در نظر گرفته شوند.

درمان دارویی در شیزوفرنی
داروهای تجویزی می توانند علائم بیماری مانند افکار غیر طبیعی، توهم و خیال های باطل را کاهش دهند. برخی از بیماران با مصرف دارو دچار عوارضی مانند لرزش و اضافه وزن می شوند. این داروها همچنین ممکن است با سایر داروها و مکمل ها تداخل مصرف داشته باشند. اما به طور کلی دارو درمانی مهمترین و بهترین روش درمانی برای شیزوفرنی محسوب شده و باید حتما انجام شود.

درمان های مشاوره ای
مشاوره یکی از راه هایی است که می تواند به بیمار کمک کند تا مشکلات رفتاری خود را بهبود بخشد و افکار خود را سازماندهی کند. در درمان رفتاری شناختی فرد بیمار یاد می گیرد که واقعی بودن افکار خود را بیازماید و بهتر بتواند علائم بیماری را کنترل کند. انواع دیگر درمان های مشاوره ای به بیمار کمک می کنند تا روابط اجتماعی بهتری داشته باشد و بهتر بتواند از خودش مراقبت کند.

برخی دیگر از درمان ها مانند برنامه های توانبخشی و بازآموزی به بیمار کمک می کنند تا بتواند کارهای روزمره خود را بهتر انجام دهد. این کارها می تواند شامل استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی، مدیریت مالی فرد، خرید خواربار و یا پیدا کردن شغل مناسب باشد. این درمان ها معمولا در کنار سایر درمان ها اعم از دارو درمانی انجام می گیرد.

چالش های شغلی بیمار مبتلا به شیزوفرنی
بیماران مبتلا به شیزوفرنی اغلب در پیدا کردن شغل و یا ادامه آن دچار مشکل هستند. بخشی از این مشکلات به دلیل این است که بیماری بر تفکر، تمرکز و ارتباطات فرد تاثیر سوء می گذارد. اما مشکل اصلی این است که علائم بیماری اغلب در سنین جوانی بروز می کنند و جوانی دقیقا زمانی است که فرد می خواهد شغلی را آغاز کند. برنامه های بازآموزی شغلی می توانند به بیمار کمک کنند تا شغل عملی مناسب با روحیات خود و با توجه به علائم بیماری خود بیابد.

شیزوفرنی و روابط عاطفی
روابط فردی اغلب برای بیمار مبتلا به شیزوفرنی دشوار است. افکار و رفتارهای غیرمعمول این بیماران ممکن است باعث دوری همکاران، خانواده و دوستان فرد شود. انجام روش های مختلف درمان بیماری کمک بزرگی به حل این قضیه می کند. فردی که می خواهد وارد رابطه عاطفی با بیمار شیزوفرنی شود باید کاملا به شرایط بیمار آگاه بوده و در جلسات مشاوره ای و درمانی وی شرکت کند.

مصرف الکل و مواد مخدر در شیزوفرنی
بیماران مبتلا به شیزوفرنی خیلی بیشتر از سایرین در معرض عوارض سوء مصرف الکل و مواد مخدر می باشند. بعضی از مواد مانند ماری جوانا و کوکائین باعث تشدید علائم بیماری می شوند. علاوه بر این مواد مخدر با داروهای شیزوفرنی تداخل مصرف داشته و نباید همزمان مصرف شوند.

شیزوفرنی و خانواده
زندگی با یک بیمار مبتلا به شیزوفرنی معمولا کاری دشوار است. شروع درمان بیمار اغلب همراه با بستری شدن وی در بیمارستان است. به محض اینکه وضعیت بیمار کمی پایدار و بهتر شد خانواده وی باید به مسائل زیر دقت کنند تا بیماری تحت کنترل باقی بماند:
- تشویق بیمار برای مصرف به موقع و درست دارو
- همراهی بیمار در تمامی جلسات درمانی
- احترام به بیمار و نقش حامی داشتن برای وی