درباره تریکوتیلومانیا

تریکوتیلومانیا چیست؟

تریکوتیلومانیا یک اختلال قابل درمان روانشناختی است که نام آن برگرفته از سه کلمه یونانی تریکو (مو)، تیلو (کندن) و مانیا (دیوانگی و جنون) است. موکنی به وضعیتی اطلاق می شود که در آن فرد به واسطه داشتن میل شدید، موهای بدنش را می کند و این کندن به گونه ای است که به کم شدن موها منجر شده یا باعث طاس شدن سر می شود.

کندن موهای سر و بدن و کندن مژه با دست، ممکن است روی عملکرد روزمره از جمله فعالیت های مرتبط با تحصیل، کار و روابط اجتماعی و عاطفی فرد تاثیر بگذارد..

اگر دچار تریکوتیلومانیا هستید، ممکن است شرم، اضطراب، احساس گناه و افسردگی بیشتری را نسبت به سایر افراد جامعه تجربه کنید و یا فکر کنید به قدر کافی زیبا و شایسته نیستید در حالی که دیگران در مورد شما اینگونه فکر نمی کنند.

کسانی که دچار تریکوتیلومانیا هستند، معمولا به علت شرم ناشی از بازگو کردن این موضوع، کمتر به پزشک و متخصص مراجعه می کنند. این افراد ممکن است موهای سر، مژه، ابرو و نواحی شرمگاهی و یا هر ناحیه دیگری از بدنشان که مو داشته باشد (مثل ریش، زیر بغل) را بکنند و اغلب با گذاشتن کلاه گیس، کاشت مژه، مداد کشیدن در ابرو و روش هایی از این قبیل، از آشکار شدن علائم آن نزد دیگران جلوگیری می کنند.

ممکن است موکنی با مشکلات دیگری چون پوست کنی و جویدن ناخن نیز همراه باشد.

ملاک های تشخیصی اختلال موکنی

طبق ویراست پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی یا همان DSM-5 موکنی دارای ملاک های زیر است:

• فرد به طور مداوم موهای خود را می کند به گونه ای که در نواحی سر یا سایر قسمت های بدن دچار کم مویی یا بی مویی می شود.
• فرد بارها و بارها برای متوقف کردن و یا کاهش موکنی خود تلاش کرده است.
• موکنی باعث اختلال در عملکرد اجتماعی و روزمره فرد، رنج و پریشانی و نابسامانی در زندگی او شده است.
• موکنی به علت وجود یک عارضه پزشکی نیست.
• سمپتوم های این فرد با هیچ اختلال دیگری توجیه نمی شوند.

انواع تریکوتیلومانیا

موکنی از حیث توجه فرد به عمل خود به دو نوع متمرکز و خودکار تقسیم می شود. موکنی متمرکز نوعی موکنی است که فرد در حال انجام آن کاملا متمرکز بر عمل موکنی است و از اینکه در حال کندن مژه و موهای بدنش است، مطلع و آگاه می باشد. همچنین ممکن است این کار را با مناسک و آیین های خاصی اجرا کند.

نوع دیگر، موکنی خودکار است. در این حالت فرد مشغول انجام کار دیگری است (برای مثال در هنگام تماشای تلویزیون و یا حرف زدن با تلفن) و بدون آن که توجهش روی این موضوع متمرکز باشد، مشغول کندن موهای بدنش است.

نوع دیگری از موکنی که شناسایی شده اما تحقیقات کاملی روی آن صورت نگرفته موکنی در خواب است.

در این حالت، فرد موهای خود را در خواب می کند و وقتی بیدار می شود، با دیدن موهای کنده شده خود متوجه این موضوع می شود. تحقیقات مرتبط با این نوع از تریکوتیلومانیا به علت شیوع بسیار پایین، تکمیل نشده است.

تریکوفاژی

بسیاری از افرادی که دچار تریکوتیلومانیا هستند، موهای خود را دور می اندازند. اما برخی از آن ها، بعد از کندن موهایشان، آن ها را می بلعند. این موهای بلعیده شده، توسط سیستم گوارش قابل هضم نیستند و در معده، به تشکیل گلوله مو (تریکوبزوار) منجر شده و در گذر زمان با ایجاد مشکلات گوارشی شدید و به مخاطره انداختن سلامتی و زندگی فرد همراه است.

شیوع موکنی

شیوع این مشکل نسبت به سایر مشکلات روانشناختی، بالا نیست. تریکوتیلومانیا معمولا در بین زنان رایج تر است اما شیوع آن در بین کودکان دختر و پسر از تفاوت قابل توجهی برخوردار نیست. در صورتی که این مشکل در کودکان دیده شود ممکن است با گذراندن مراحل رشدی و به مرور زمان بدون درمان برطرف شود. اما لازم است که در صورت مشاهده چنین علائمی در کودک، توجه لازم را داشته باشیم و گوش به زنگ باشیم تا در صورت ادامه علائم، از یک روانشناس کمک بگیریم. درمان تریکوتیلومانیا، اگر به موقع آغاز شود، به بهبود سریع تر فرد کمک کرده و مانع از ایجاد مشکلات بیشتر در ابعاد مهم زندگی او می گردد.

علل تریکوتیلومانیا

علت کندن موی سر یا تریکوتیلومانیا نامشخص است و احتمالاً ناشی از ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی است.

اما برخی عوامل می توانند ریسک ابتلا به آن را افزایش دهند:

- سابقه خانوادگی: ژنتیک ممکن است در ایجاد تریکوتیلومانیا نقش داشته باشد و موکنی ممکن است در افرادی که یکی از بستگان نزدیک مبتلا به این اختلال دارند، رخ دهد.

- سن: تریکوتیلومانیا معمولاً درست قبل یا در اوایل نوجوانی، اغلب در سنین 10 تا 13 سالگی، آغاز می گردد.

- فشار و استرس: موقعیت ها یا رویدادهای استرس زای شدید ممکن است در برخی افراد باعث ایجاد تریکوتیلومانیا شود.

برای درمان تریکوتیلومانیا چه کنیم؟

درمان موکنی در افراد بزرگسال، به روش های درمان های دارویی و روان درمانی غیر دارویی صورت می گیرد. درمان های دارویی معمولا با تجویز روانپزشک انجام می شوند و معمولا خط اول درمان مداخلات دارویی با مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین صورت می گیرد. در روان درمانی غیر دارویی یکی از روش های رایج، وارونه سازی عادت است. شما یاد می گیرید که چگونه موقعیت هایی را که احتمالاً موهای خود را می کشید تشخیص دهید و رفتارهای دیگر را جایگزین کنید. به عنوان مثال، ممکن است مشت های خود را گره کنید تا این اصرار را متوقف کنید. ممکن است همراه با آموزش تغییر عادت از درمان های دیگر استفاده شود. گونه‌ای از این تکنیک، به نام جدا کردن، شامل هدایت سریع دست شما از موهایتان به مکان دیگری است.

درمان شناختی از دیگر روش های درمانی است که می تواند به شما کمک کند تا باورهای تحریف شده ای که ممکن است در رابطه با کشیدن مو داشته باشید را شناسایی و بررسی کنید.

درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد این درمان می تواند به شما کمک کند تا بیاموزید که میل های کشیدن مو را بدون عمل به آنها بپذیرید.

برای درمان تریکوتیلومانیا و عدم عود مکرر آن، مراجعه به روانشناس و در صورت ارجاع، به روانپزشک توصیه می شود. در کنار حل کردن این مسئله به شکل اساسی و ریشه ای، لازم است که رشد موها تقویت شود تا به بازگردانی عزت نفس فرد و کم کردن شرم و خجالت وی، کمک کند.

سوال بسیاری از افراد این است که آیا موی کنده شده رشد می کند؟

در پاسخ به این سوال باید گفت که اگر طی موکنی فولیکول های مو آسیب نبینند، امکان رشد مجدد موها وجود دارد. 

در ادامه به معرفی محصولاتی می پردازیم که می توانند در رشد مجدد موها موثر واقع شوند:

محصولات مرتبط با رویش مجدد مژه و ابرو:

محلول تقویت کننده مژه سریتا

محلول تقویت کننده مژه سریتا حاوی عصاره شبدر قرمز، پانتنول، بیوتینیل تری پپتید و بیماتوپروست است. این ترکیبات غنی از ویتامین ها و آنتی اکسیدان ها هستند و می تواند به خونرسانی بیشتر به تقویت و رشد مژه ها کمک کنند. ترکیبات موجود در این محصول در آبرسانی مژه موثرند و می توانند به ترمیم مژه های آسیب دیده کمک کنند. همچنین به علت داشتن خاصیت ضد خارش و ضد التهاب، این تقویت کننده، مناسب کسانی است که به علت کندن و لمس بیش از حد مژه ها دچار التهاب شده اند.

محلول تقویت کننده و محرک رشد مژه اکسیلیا

این محلول تقویت کننده اکسیلیا نه تنها برای مژه بلکه برای ابرو نیز قابل استفاده است و می تواند به رویش مجدد مژه و ابرو کمک کند. اکسیلیا حاوی ترکیب بیماتوپروست است که در رشد و رویش مژه اثربخش بوده و به حجیم تر شدن و بلند شدن مژه ها کمک می کند.

تونیک تقویت کننده مژه و ابروی وچه

این تونیک حاوی آرژنین، آپیژنین، ویتامین B6 و استیل سیستئین می باشد که در بهبود گردش خون، افزایش رشد موهای ابرو و مژه و هم چنین افزایش ضخامت آن نقش دارند. تونیک وچه باعث استحکام و تقویت مژه و ابرو شده و در پرپشت نمودن آن ها موثر است.

داروهای خوراکی تقویت کننده رشد مو:

کپسول هیرویت

این کپسول حاوی ویتامین های گروه ب، زینک، آهن و ترکیبات مغذی دیگری است که می توانند فولیکول های مو را تقویت کنند و به استحکام و ضخامت موها کمک کنند. کپسول هیرویت مناسب برای افراد بالای 16 سال است.

کپسول هیرتامین

این کپسول حاوی ویتامین های C، A، D و ویتامین های گروه B، سلنیوم، روی و سایر ترکیباتی است که نه تنها به رشد مو و ضخامت تارهای آن کمک کرده، بلکه برای تقویت ناخن و پوست هم مفید واقع می شود. کپسول هیرتامین مناسب افراد بالای 18 سال بوده و مناسب برای تقویت انواع بافت مو است.

قرص پرفکتیل

این قرص، مولتی ویتامینی برای تقویت مو و مراقبت از پوست و ناخن است. پرفکتیل حاوی عصاره دانه انگور، ویتامین های 3B، B7، C، زینک و سیستئین می باشد. این ترکیبات در بهبود روند رشد و استحکام و تقویت موها موثر بوده و مصرف روزانه آن همراه با غذا می تواند تمامی مواد معدنی و ویتامین های لازم برای تقویت رشد مو را فراهم کند.

تالیف نیلوفر هراتی با نظارت  الهه عبدالهی دکترای تخصصی فارماکولوژی